ଅଥୋତ୍ପାଦାଦୀନାଂ ଦ୍ରଵ୍ଯାଦର୍ଥାନ୍ତରତ୍ଵଂ ସଂହରତି —
ଉପ୍ପାଦଟ୍ଠିଦିଭଂଗା ଵିଜ୍ଜଂତେ ପଜ୍ଜଏସୁ ପଜ୍ଜାଯା .
ଦଵ୍ଵମ୍ହି ସଂତି ଣିଯଦଂ ତମ୍ହା ଦଵ୍ଵଂ ହଵଦି ସଵ୍ଵଂ ..୧୦୧..
ଉତ୍ପାଦସ୍ଥିତିଭଙ୍ଗା ଵିଦ୍ଯନ୍ତେ ପର୍ଯାଯେଷୁ ପର୍ଯାଯାଃ .
ଦ୍ରଵ୍ଯେ ହି ସନ୍ତି ନିଯତଂ ତସ୍ମାଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଭଵତି ସର୍ଵମ୍ ..୧୦୧..
ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯାଣି ହି ପର୍ଯାଯାନାଲମ୍ବନ୍ତେ, ତେ ପୁନଃ ପର୍ଯାଯା ଦ୍ରଵ୍ଯମାଲମ୍ବନ୍ତେ . ତତଃ
ସମସ୍ତମପ୍ଯେତଦେକମେଵ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ, ନ ପୁନର୍ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରମ୍ . ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ହି ତାଵତ୍ପର୍ଯାଯୈରାଲମ୍ବ୍ଯତେ, ସମୁଦାଯିନଃ
ସମୁଦାଯାତ୍ମକତ୍ଵାତ୍; ପାଦପଵତ୍ . ଯଥା ହି ସମୁଦାଯୀ ପାଦପଃ ସ୍କନ୍ଧମୂଲଶାଖାସମୁଦାଯାତ୍ମକଃ
ମିତ୍ଯର୍ଥଂଃ ..୧୦୦.. ଅଥୋତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯାଣି ଦ୍ରଵ୍ଯେଣ ସହ ପରସ୍ପରାଧାରାଧେଯଭାଵତ୍ଵାଦନ୍ଵଯଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକନଯେନ
ଦ୍ରଵ୍ଯମେଵ ଭଵତୀତ୍ଯୁପଦିଶତି — ଉପ୍ପାଦଟ୍ଠିଦିଭଂଗା ଵିଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନଦର୍ଶନସ୍ଵଭାଵାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵନିର୍ଵିକାରସ୍ଵସଂଵେଦନଜ୍ଞାନ-
ରୂପେଣୋତ୍ପାଦସ୍ତସ୍ମିନ୍ନେଵ କ୍ଷଣେ ସ୍ଵସଂଵେଦନଜ୍ଞାନଵିଲକ୍ଷଣାଜ୍ଞାନପର୍ଯାଯରୂପେଣ ଭଙ୍ଗ, ତଦୁଭଯାଧାରାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵା-
ଵସ୍ଥାରୂପେଣ ସ୍ଥିତିରିତ୍ଯୁକ୍ତଲକ୍ଷଣାସ୍ତ୍ରଯୋ ଭଙ୍ଗାଃ କର୍ତାରଃ . ଵିଜ୍ଜଂତେ ଵିଦ୍ଯନ୍ତେ ତିଷ୍ଠନ୍ତି . କେଷୁ . ପଜ୍ଜଏସୁ
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞେଯତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୧୯୩
ପ୍ର ୨୫
ଅବ, ଉତ୍ପାଦାଦିକା ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ଅର୍ଥାନ୍ତରତ୍ଵକୋ ନଷ୍ଟ କରତେ ହୈଂ; (ଅର୍ଥାତ୍ ଯହ ସିଦ୍ଧ କରତେ ହୈଂ କି
ଉତ୍ପାଦ -ଵ୍ଯଯ -ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ପୃଥକ୍ ପଦାର୍ଥ ନହୀଂ ହୈଂ) : —
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଉତ୍ପାଦସ୍ଥିତିଭଙ୍ଗାଃ ] ଉତ୍ପାଦ, ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ଔର ଵ୍ଯଯ [ପର୍ଯାଯେଷୁ ] ପର୍ଯାଯୋଂମେଂ
[ଵିଦ୍ଯନ୍ତେ ] ଵର୍ତତେ ହୈଂ; [ପର୍ଯାଯାଃ ] ପର୍ଯାଯେଂ [ନିଯତଂ ] ନିଯମସେ [ଦ୍ରଵ୍ଯେ ହି ସନ୍ତି ] ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ହୋତୀ ହୈଂ,
[ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ସର୍ଵଂ ] ଵହ ସବ [ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଭଵତି ] ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ ..୧୦୧..
ଟୀକା : — ଉତ୍ପାଦ, ଵ୍ଯଯ ଔର ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ଵାସ୍ତଵମେଂ ପର୍ଯାଯୋଂ କା ଆଲମ୍ବନ କରତେ ହୈଂ, ଔର
ଵେ ପର୍ଯାଯେଂ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଆଲମ୍ବନ କରତୀ ହୈଂ, (ଅର୍ଥାତ୍ ଉତ୍ପାଦ -ଵ୍ଯଯ -ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ପର୍ଯାଯୋଂକେ ଆଶ୍ରଯସେ ହୈଂ ଔର
ପର୍ଯାଯେଂ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଆଶ୍ରଯସେ ହୈଂ); ଇସଲିଯେ ଯହ ସବ ଏକ ହୀ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ, ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତର ନହୀଂ .
ପ୍ରଥମ ତୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ ପର୍ଯାଯୋଂକେ ଦ୍ଵାରା ଆଲମ୍ବିତ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ପର୍ଯାଯେଂ ଦ୍ରଵ୍ଯାଶ୍ରିତ ହୈଂ), କ୍ଯୋଂକି
୧ସମୁଦାଯୀ ସମୁଦାଯସ୍ଵରୂପ ହୋତା ହୈ; ଵୃକ୍ଷକୀ ଭାଁତି . ଜୈସେ ସମୁଦାଯୀ ଵୃକ୍ଷ ସ୍କଂଧ, ମୂଲ ଔର
୧. ସମୁଦାଯୀ = ସମୁଦାଯଵାନ ସମୁଦାଯ (ସମୂହ) କା ବନା ହୁଆ . (ଦ୍ରଵ୍ଯ ସମୁଦାଯୀ ହୈ କ୍ଯୋଂକି ପର୍ଯାଯୋଂକେ
ସମୁଦାଯସ୍ଵରୂପ ହୈ .)
ଉତ୍ପାଦ ତେମ ଜ ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ନେ ସଂହାର ଵର୍ତେ ପର୍ଯଯେ,
ନେ ପର୍ଯଯୋ ଦ୍ରଵ୍ଯେ ନିଯମଥୀ, ସର୍ଵ ତେଥୀ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଛେ. ୧୦୧.