ମେଵୋତ୍ପାଦାଦଯଃ, କୁତଃ କ୍ଷଣଭେଦଃ . ତଥା ହି — ଯଥା କୁଲାଲଦଣ୍ଡଚକ୍ରଚୀଵରାରୋପ୍ଯମାଣସଂସ୍କାର- ସନ୍ନିଧୌ ଯ ଏଵ ଵର୍ଧମାନସ୍ଯ ଜନ୍ମକ୍ଷଣଃ, ସ ଏଵ ମୃତ୍ପିଣ୍ଡସ୍ଯ ନାଶକ୍ଷଣଃ, ସ ଏଵ ଚ କୋଟିଦ୍ଵଯାଧି- ରୂଢସ୍ଯ ମୃତ୍ତିକାତ୍ଵସ୍ଯ ସ୍ଥିତିକ୍ଷଣଃ, ତଥା ଅନ୍ତରଂଗବହିରଂଗସାଧନାରୋପ୍ଯମାଣସଂସ୍କାରସନ୍ନିଧୌ ଯ ଏଵୋତ୍ତରପର୍ଯାଯସ୍ଯ ଜନ୍ମକ୍ଷଣଃ, ସ ଏଵ ପ୍ରାକ୍ତନପର୍ଯାଯସ୍ଯ ନାଶକ୍ଷଣଃ, ସ ଏଵ ଚ କୋଟିଦ୍ଵଯାଧିରୂଢସ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵସ୍ଯ ସ୍ଥିତିକ୍ଷଣଃ . ଯଥା ଚ ଵର୍ଧମାନମୃତ୍ପିଣ୍ଡମୃତ୍ତିକାତ୍ଵେଷୁ ପ୍ରତ୍ଯେକଵର୍ତୀନ୍ଯୁତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯାଣି ତ୍ରିସ୍ଵଭାଵସ୍ପର୍ଶିନ୍ଯାଂ ମୃତ୍ତିକାଯାଂ ସାମସ୍ତ୍ଯେନୈକସମଯ ଏଵାଵଲୋକ୍ଯନ୍ତେ, ତଥା ଉତ୍ତରପ୍ରାକ୍ତନ- ରୂପପର୍ଯାଯେଣ ସ୍ଥିତିରିତ୍ଯୁକ୍ତଲକ୍ଷଣସଂଜ୍ଞିତ୍ଵୋତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯୈଃ ସହ . ତର୍ହି କିଂ ବୌଦ୍ଧମତଵଦ୍ଭିନ୍ନଭିନ୍ନସମଯେ ତ୍ରଯଂ ଭଵିଷ୍ଯତି . ନୈଵମ୍ . ଏକ୍କମ୍ମି ଚେଵ ସମଯେ ଅଙ୍ଗୁଲିଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ଵକ୍ରପର୍ଯାଯଵତ୍ସଂସାରିଜୀଵସ୍ଯ ମରଣକାଲେ ଋଜୁଗତିଵତ୍ କ୍ଷୀଣକଷାଯଚରମସମଯେ କେଵଲଜ୍ଞାନୋତ୍ପତ୍ତିଵଦଯୋଗିଚରମସମଯେ ମୋକ୍ଷଵଚ୍ଚେତ୍ଯେକସ୍ମିନ୍ସମଯ ଏଵ . ତମ୍ହା ଦଵ୍ଵଂ ଖୁ ତତ୍ତିଦଯଂ ଯସ୍ମାତ୍ପୂର୍ଵୋକ୍ତପ୍ରକାରେଣୈକସମଯେ ଭଙ୍ଗତ୍ରଯେଣ ପରିଣମତି ତସ୍ମାତ୍ସଂଜ୍ଞାଲକ୍ଷଣପ୍ରଯୋଜନାଦିଭେଦେଽପି ପ୍ରଦେଶା- ନାମଭେଦାତ୍ତ୍ରଯମପି ଖୁ ସ୍ଫୁ ଟଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଭଵତି . ଯଥେଦଂ ଚାରିତ୍ରାଚାରିତ୍ରପର୍ଯାଯଦ୍ଵଯେ ଭଙ୍ଗତ୍ରଯମଭେଦେନ ଦର୍ଶିତଂ ତଥା ଭିନ୍ନ -ଭିନ୍ନ ହୋତା ହୈ, ଏକ ନହୀଂ ହୋତା, — ଐସୀ ବାତ ହୃଦଯମେଂ ଜମତୀ ହୈ .)
(ଯହାଁ ଉପରୋକ୍ତ ଶଂକାକା ସମାଧାନ କିଯା ଜାତା ହୈ : — ଇସପ୍ରକାର ଉତ୍ପାଦାଦିକା କ୍ଷଣଭେଦ ହୃଦଯଭୂମିମେଂ ତଭୀ ଉତର ସକତା ହୈ ଜବ ଯହ ମାନା ଜାଯ କି ‘ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଯଂ ହୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ, ସ୍ଵଯଂ ହୀ ଧ୍ରୁଵ ରହତା ହୈ ଔର ସ୍ଵଯଂ ହୀ ନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ !’ କିନ୍ତୁ ଐସା ତୋ ମାନା ନହୀଂ ଗଯା ହୈ; (କ୍ଯୋଂକି ଯହ ସ୍ଵୀକାର ଔର ସିଦ୍ଧ କିଯା ଗଯା ହୈ କି) ପର୍ଯାଯୋଂକେ ହୀ ଉତ୍ପାଦାଦି ହୈଂ; (ତବ ଫି ର) ଵହାଁ କ୍ଷଣଭେଦ -କହାଁସେ ହୋ ସକତା ହୈ ? ଯହ ସମଝତେ ହୈଂ : —
ଜୈସେ କୁମ୍ହାର, ଦଣ୍ଡ, ଚକ୍ର ଔର ଡୋରୀ ଦ୍ଵାରା ଆରୋପିତ କିଯେ ଜାନେଵାଲେ ସଂସ୍କାରକୀ ଉପସ୍ଥିତିମେଂ ଜୋ ରାମପାତ୍ରକା ଜନ୍ମକ୍ଷଣ ହୋତା ହୈ ଵହୀ ମୃତ୍ତିକାପିଣ୍ଡକା ନାଶକ୍ଷଣ ହୋତା ହୈ, ଔର ଵହୀ ଦୋନୋଂ ୧କୋଟିଯୋଂମେଂ ରହନେଵାଲା ମିଟ୍ଟୀପନକା ସ୍ଥିତିକ୍ଷଣ ହୋତା ହୈ; ଇସୀପ୍ରକାର ଅନ୍ତରଂଗ ଔର ବହିରଂଗ ସାଧନୋଂ ଦ୍ଵାରା କିଯେ ଜାନେଵାଲେ ସଂସ୍କାରୋଂକୀ ଉପସ୍ଥିତିମେଂ, ଜୋ ଉତ୍ତର ପର୍ଯାଯକା ଜନ୍ମକ୍ଷଣ ହୋତା ହୈ ଵହୀ ପୂର୍ଵ ପର୍ଯାଯକା ନାଶ କ୍ଷଣ ହୋତା ହୈ, ଔର ଵହୀ ଦୋନୋଂ କୋଟିଯୋଂମେଂ ରହନେଵାଲେ ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵକା ସ୍ଥିତିକ୍ଷଣ ହୋତା ହୈ .
ଔର ଜୈସେ ରାମପାତ୍ରମେଂ, ମୃତ୍ତିକାପିଣ୍ଡମେଂ ଔର ମିଟ୍ଟୀପନମେଂ ଉତ୍ପାଦ, ଵ୍ଯଯ ଔର ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ପ୍ରତ୍ଯେକ ରୂପମେଂ (ପ୍ରତ୍ଯେକ ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍) ଵର୍ତତେ ହୋନେ ପର ଭୀ ତ୍ରିସ୍ଵଭାଵସ୍ପର୍ଶୀ ମୃତ୍ତିକାମେଂ ଵେ ସମ୍ପୂର୍ଣତଯା (ସଭୀ ଏକ ସାଥ) ଏକ ସମଯମେଂ ହୀ ଦେଖେ ଜାତେ ହୈଂ; ଇସୀପ୍ରକାର ଉତ୍ତର ପର୍ଯାଯମେଂ, ପୂର୍ଵ ପର୍ଯାଯମେଂ ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵମେଂ ଉତ୍ପାଦ, ଵ୍ଯଯ ଔର ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ପ୍ରତ୍ଯେକତଯା (ଏକ -ଏକ) ପ୍ରଵର୍ତମାନ ହୋନେ ପର ଭୀ
୧. କୋଟି = ପ୍ରକାର (ମିଟ୍ଟୀପନ ତୋ ପିଣ୍ଡରୂପ ତଥା ରାମପାତ୍ରରୂପ – ଦୋନୋଂ ପ୍ରକାରୋଂମେଂ ଵିଦ୍ଯମାନ ହୈ .)