ତଯୈକମେଵ ଵସ୍ତୁ, ନ ଵସ୍ତ୍ଵନ୍ତରଂ, ତଥା ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସ୍ଵଯମେଵ ପୂର୍ଵାଵସ୍ଥାଵସ୍ଥିତଗୁଣାଦୁତ୍ତରାଵସ୍ଥାଵସ୍ଥିତ-
ଗୁଣଂ ପରିଣମତ୍ପୂର୍ଵୋତ୍ତରାଵସ୍ଥାଵସ୍ଥିତଗୁଣାଭ୍ଯାଂ ତାଭ୍ଯାମନୁଭୂତାତ୍ମସତ୍ତାକଂ ପୂର୍ଵୋତ୍ତରାଵସ୍ଥାଵସ୍ଥିତ-
ଗୁଣାଭ୍ଯାଂ ସମମଵିଶିଷ୍ଟସତ୍ତାକତଯୈକମେଵ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ, ନ ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରମ୍ . ଯଥୈଵ ଚୋତ୍ପଦ୍ଯମାନଂ ପାଣ୍ଡୁଭାଵେନ
ଵ୍ଯଯମାନଂ ହରିତଭାଵେନାଵତିଷ୍ଠମାନଂ ସହକାରଫଲତ୍ଵେନୋତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯାଣ୍ଯେକଵସ୍ତୁପର୍ଯାଯଦ୍ଵାରେଣ
ସହକାରଫଲଂ, ତଥୈଵୋତ୍ପଦ୍ଯମାନମୁତ୍ତରାଵସ୍ଥାଵସ୍ଥିତଗୁଣେନ ଵ୍ଯଯମାନଂ ପୂର୍ଵାଵସ୍ଥାଵସ୍ଥିତଗୁଣେନାଵତିଷ୍ଠମାନଂ
ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵଗୁଣେନୋତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯାଣ୍ଯେକଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯଦ୍ଵାରେଣ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଭଵତି ..୧୦୪..
ଗୁଣାତ୍ କେଵଲଜ୍ଞାନୋତ୍ପତ୍ତିବୀଜଭୂତାତ୍ସକାଶାତ୍ସକଲଵିମଲକେଵଲଜ୍ଞାନଗୁଣାନ୍ତରମ୍ . କଥଂଭୂତଂ ସତ୍ପରିଣମତି .
ସଦଵିସିଟ୍ଠଂ ସ୍ଵକୀଯସ୍ଵରୂପତ୍ଵାଚ୍ଚିଦ୍ରୂପାସ୍ତିତ୍ଵାଦଵିଶିଷ୍ଟମଭିନ୍ନମ୍ . ତମ୍ହା ଗୁଣପଜ୍ଜାଯା ଭଣିଯା ପୁଣ ଦଵ୍ଵମେଵ ତ୍ତି
ତସ୍ମାତ୍ କାରଣାନ୍ନ କେଵଲଂ ପୂର୍ଵସୂତ୍ରୋଦିତାଃ ଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯାଃ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଭଵନ୍ତି, ଗୁଣରୂପପର୍ଯାଯା ଗୁଣପର୍ଯାଯା ଭଣ୍ଯନ୍ତେ
ତେଽପି ଦ୍ରଵ୍ଯମେଵ ଭଵନ୍ତି . ଅଥଵା ସଂସାରିଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯଂ ମତିସ୍ମୃତ୍ଯାଦିଵିଭାଵଗୁଣଂ ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନାଦି-
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞେଯତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୨୦୧
ପ୍ର. ୨୬
ସତ୍ତାଵାଲା ହୋନେସେ ଏକ ହୀ ଵସ୍ତୁ ହୈ, ଅନ୍ଯ ଵସ୍ତୁ ନହୀଂ; ଇସୀପ୍ରକାର ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଯଂ ହୀ ୧ପୂର୍ଵ
ଅଵସ୍ଥାମେଂ ଅଵସ୍ଥିତ ଗୁଣମେଂସେ ଉତ୍ତର ଅଵସ୍ଥାମେଂ ଅଵସ୍ଥିତ ଗୁଣରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୁଆ, ପୂର୍ଵ
ଔର ଉତ୍ତର ଅଵସ୍ଥାମେଂ ଅଵସ୍ଥିତ ଉନ ଗୁଣୋଂକେ ଦ୍ଵାରା ଅପନୀ ସତ୍ତାକା ଅନୁଭଵ କରତା ହୈ,
ଇସଲିଯେ ପୂର୍ଵ ଔର ଉତ୍ତର ଅଵସ୍ଥାମେଂ ଅଵସ୍ଥିତ ଗୁଣୋଂକେ ସାଥ ଅଵଶିଷ୍ଟ ସତ୍ତାଵାଲା ହୋନେସେ ଏକ
ହୀ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ, ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତର ନହୀଂ .
(ଆମକେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତକୀ ଭାଁତି, ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଯଂ ହୀ ଗୁଣକୀ ପୂର୍ଵ ପର୍ଯାଯମେଂସେ ଉତ୍ତରପର୍ଯାଯରୂପ
ପରିଣମିତ ହୋତା ହୁଆ, ପୂର୍ଵ ଔର ଉତ୍ତର ଗୁଣପର୍ଯାଯୋଂକେ ଦ୍ଵାରା ଅପନେ ଅସ୍ତିତ୍ଵକା ଅନୁଭଵ କରତା
ହୈ, ଇସଲିଯେ ପୂର୍ଵ ଔର ଉତ୍ତର ଗୁଣପର୍ଯାଯୋଂକେ ସାଥ ଅଭିନ୍ନ ଅସ୍ତିତ୍ଵ ହୋନେସେ ଏକ ହୀ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ
ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତର ନହୀଂ; ଅର୍ଥାତ୍ ଵେ ଵେ ଗୁଣପର୍ଯାଯେଂ ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯ ଏକ ହୀ ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପ ହୈଂ, ଭିନ୍ନ -ଭିନ୍ନ ଦ୍ରଵ୍ଯ
ନହୀଂ ହୈଂ .)
ଔର, ଜୈସେ ପୀତଭାଵସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହରିତଭାଵସେ ନଷ୍ଟ ହୋତା ଔର ଆମ୍ରଫଲରୂପସେ ସ୍ଥିର
ରହତା ହୋନେସେ ଆମ୍ରଫଲ ଏକ ଵସ୍ତୁକୀ ପର୍ଯାଯୋଂ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପାଦ -ଵ୍ଯଯ -ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଉତ୍ତର
ଅଵସ୍ଥାମେଂ ଅଵସ୍ଥିତ ଗୁଣସେ ଉତ୍ପନ୍ନ, ପୂର୍ଵ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ଅଵସ୍ଥିତ ଗୁଣସେ ନଷ୍ଟ ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵ ଗୁଣସେ
ସ୍ଥିର ହୋନେସେ, ଦ୍ରଵ୍ଯ ଏକଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯକେ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପାଦ -ଵ୍ଯଯ -ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଇସସେ ପୂର୍ଵକୀ ଗାଥାମେଂ ଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯକେ ଦ୍ଵାରା (ଅନେକ ଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯୋଂକେ ଦ୍ଵାରା)
ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଉତ୍ପାଦ -ଵ୍ଯଯ -ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ବତାଯେ ଗଯେ ଥେ . ଇସ ଗାଥାମେଂ ଗୁଣପର୍ଯାଯକେ ଦ୍ଵାରା (ଏକ-
ଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯକେ ଦ୍ଵାରା) ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଉତ୍ପାଦ -ଵ୍ଯଯ -ଧ୍ରୌଵ୍ଯ ବତାଯେ ଗଯେ ହୈଂ ..୧୦୪..
୧. ପୂର୍ଵ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ଅଵାସ୍ଥିତ ଗୁଣ = ପହଲେକୀ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ରହା ହୁଆ ଗୁଣ; ଗୁଣକୀ ପୂର୍ଵ ପର୍ଯାଯ; ପୂର୍ଵ ଗୁଣପର୍ଯାଯ.