ନାସ୍ତି ଗୁଣ ଇତି ଵା କଶ୍ଚିତ୍ ପର୍ଯାଯ ଇତୀହ ଵା ଵିନା ଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ .
ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵଂ ପୁନର୍ଭାଵସ୍ତସ୍ମାଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସ୍ଵଯଂ ସତ୍ତା ..୧୧୦..
ନ ଖଲୁ ଦ୍ରଵ୍ଯାତ୍ପୃଥଗ୍ଭୂତୋ ଗୁଣ ଇତି ଵା ପର୍ଯାଯ ଇତି ଵା କଶ୍ଚିଦପି ସ୍ଯାତ୍; ଯଥା
ସୁଵର୍ଣାତ୍ପୃଥଗ୍ଭୂତଂ ତତ୍ପୀତତ୍ଵାଦିକମିତି ଵା ତତ୍କୁଣ୍ଡଲତ୍ଵାଦିକମିତି ଵା . ଅଥ ତସ୍ଯ ତୁ ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ
ସ୍ଵରୂପଵୃତ୍ତିଭୂତମସ୍ତିତ୍ଵାଖ୍ଯଂ ଯଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵଂ ସ ଖଲୁ ତଦ୍ଭାଵାଖ୍ଯୋ ଗୁଣ ଏଵ ଭଵନ୍ କିଂ ହି
ଦ୍ରଵ୍ଯାତ୍ପୃଥଗ୍ଭୂତତ୍ଵେନ ଵର୍ତତେ . ନ ଵର୍ତତ ଏଵ . ତର୍ହି ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସତ୍ତାଽସ୍ତୁ ସ୍ଵଯମେଵ ..୧୧୦..
ଅଥ ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ସଦୁତ୍ପାଦାସଦୁତ୍ପାଦଯୋରଵିରୋଧଂ ସାଧଯତି —
ଏଵଂଵିହଂ ସହାଵେ ଦଵ୍ଵଂ ଦଵ୍ଵତ୍ଥପଜ୍ଜଯତ୍ଥେହିଂ .
ସଦସବ୍ଭାଵଣିବଦ୍ଧଂ ପାଦୁବ୍ଭାଵଂ ସଦା ଲଭଦି ..୧୧୧..
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞେଯତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୨୧୫
କୃତଂ ତଥା ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯମିତି ..୧୦୯.. ଅଥ ଗୁଣପର୍ଯାଯାଭ୍ଯାଂ ସହ ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯାଭେଦଂ ଦର୍ଶଯତି — ଣତ୍ଥି
ନାସ୍ତି ନ ଵିଦ୍ଯତେ . ସ କଃ . ଗୁଣୋ ତ୍ତି ଵ କୋଈ ଗୁଣ ଇତି କଶ୍ଚିତ୍ . ନ କେଵଲଂ ଗୁଣଃ ପଜ୍ଜାଓ ତ୍ତୀହ ଵା ପର୍ଯାଯୋ
ଵେତୀହ . କଥମ୍ . ଵିଣା ଵିନା . କିଂ ଵିନା . ଦଵ୍ଵଂ ଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ . ଇଦାନୀଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ କଥ୍ଯତେ . ଦଵ୍ଵତ୍ତଂ ପୁଣ ଭାଵୋ
ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵମସ୍ତିତ୍ଵମ୍ . ତତ୍ପୁନଃ କିଂ ଭଣ୍ଯତେ . ଭାଵଃ . ଭାଵଃ କୋଽର୍ଥଃ . ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯାତ୍ମକସଦ୍ଭାଵଃ . ତମ୍ହା
ଦଵ୍ଵଂ ସଯଂ ସତ୍ତା ତସ୍ମାଦଭେଦନଯେନ ସତ୍ତା ସ୍ଵଯମେଵ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଭଵତୀତି . ତଦ୍ଯଥା — ମୁକ୍ତାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯେ ପରମାଵାପ୍ତିରୂପୋ
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଇହ ] ଇସ ଵିଶ୍ଵମେଂ [ଗୁଣଃ ଇତି ଵା କଶ୍ଚିତ୍ ] ଗୁଣ ଐସା କୁଛ [ପର୍ଯାଯଃ
ଇତି ଵା ] ଯା ପର୍ଯାଯ ଐସା କୁଛ [ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଵିନା ନାସ୍ତି ] ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ବିନା (-ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ପୃଥକ୍) ନହୀଂ ହୋତା;
[ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵଂ ପୁନଃ ଭାଵଃ ] ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵ ଵହ ଭାଵ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଗୁଣ ହୈ); [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ
[ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସ୍ଵଯଂ ସତ୍ତା ] ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଯଂ ସତ୍ତା (ଅସ୍ତିତ୍ଵ) ହୈ ..୧୧୦..
ଟୀକା : — ଵାସ୍ତଵମେଂ ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ପୃଥଗ୍ଭୂତ (ଭିନ୍ନ) ଐସା କୋଈ ଗୁଣ ଯା ଐସୀ କୋଈ ପର୍ଯାଯ
କୁଛ ନହୀଂ ହୋତା; ଜୈସେ — ସୁଵର୍ଣସେ ପୃଥଗ୍ଭୂତ ଉସକା ପୀଲାପନ ଆଦି ଯା ଉସକା କୁଣ୍ଡଲତ୍ଵାଦି ନହୀଂ
ହୋତା ତଦନୁସାର . ଅବ, ଉସ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସ୍ଵରୂପକୀ ଵୃତ୍ତିଭୂତ ଜୋ ‘ଅସ୍ତିତ୍ଵ’ ନାମସେ କହା ଜାନେଵାଲା
ଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵ ଵହ ଉସକା ‘ଭାଵ’ ନାମସେ କ ହା ଜାନେଵାଲା ଗୁଣ ହୀ ହୋନେସେ, କ୍ଯା ଵହ ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ପୃଥକ୍ରୂପ
ଵର୍ତତା ହୈ ? ନହୀଂ ହୀ ଵର୍ତତା . ତବ ଫି ର ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଯମେଵ ସତ୍ତା ହୋ ..୧୧୦..
ଅବ, ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ ଔର ଅସତ୍ -ଉତ୍ପାଦ ହୋନେମେଂ ଅଵିରୋଧ ସିଦ୍ଧ କରତେ ହୈଂ : —
ଆଵୁଂ ଦରଵ ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥ – ପର୍ଯାଯାର୍ଥଥୀ ନିଜଭାଵମାଂ
ସଦ୍ଭାଵ -ଅଣସଦ୍ଭାଵଯୁତ ଉତ୍ପାଦନେ ପାମେ ସଦା. ୧୧୧.