ସତଃ, ପରରୂପେଣାସତଃ, ସ୍ଵପରରୂପାଭ୍ଯାଂ ଯୁଗପଦ୍ଵକ୍ତୁମଶକ୍ଯସ୍ଯ, ସ୍ଵପରରୂପାଭ୍ଯାଂ କ୍ରମେଣ ସତୋଽସତଶ୍ଚ,
ସ୍ଵରୂପସ୍ଵପରରୂପଯୌଗପଦ୍ଯାଭ୍ଯାଂ ସତୋ ଵକ୍ତୁମଶକ୍ଯସ୍ଯ ଚ, ପରରୂପସ୍ଵପରରୂପଯୌଗପଦ୍ଯାଭ୍ଯାମସତୋ ଵକ୍ତୁମ-
ଶକ୍ଯସ୍ଯ ଚ, ସ୍ଵରୂପପରରୂପସ୍ଵପରରୂପଯୌଗପଦ୍ଯୈଃ ସତୋଽସତୋ ଵକ୍ତୁମଶକ୍ଯସ୍ଯ ଚାନନ୍ତଧର୍ମଣୋ ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯୈ-
କୈକଂ ଧର୍ମମାଶ୍ରିତ୍ଯ ଵିଵକ୍ଷିତାଵିଵକ୍ଷିତଵିଧିପ୍ରତିଷେଧାଭ୍ଯାମଵତରନ୍ତୀ ସପ୍ତଭଂଗିକୈଵକାରଵିଶ୍ରାନ୍ତମ-
କୋଽର୍ଥଃ . କଥଂଚିଦ୍ଵିଵକ୍ଷିତପ୍ରକାରେଣ ପରଦ୍ରଵ୍ଯାଦିଚତୁଷ୍ଟଯେନ ୨ . ହଵଦି ଭଵତି . କଥଂଭୂତମ୍ . ଅଵତ୍ତଵ୍ଵମିଦି
ସ୍ଯାଦଵକ୍ତଵ୍ଯମେଵ . ସ୍ଯାଦିତି କୋଽର୍ଥଃ . କଥଂଚିଦ୍ଵିଵକ୍ଷିତପ୍ରକାରେଣ ଯୁଗପତ୍ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯାଦିଚତୁଷ୍ଟଯେନ ୩ .
ସ୍ଯାଦସ୍ତି, ସ୍ଯାନ୍ନାସ୍ତି, ସ୍ଯାଦଵକ୍ତଵ୍ଯଂ, ସ୍ଯାଦସ୍ତିନାସ୍ତି, ସ୍ଯାଦସ୍ତ୍ଯେଵାଵକ୍ତଵ୍ଯଂ, ସ୍ଯାନ୍ନାସ୍ତ୍ଯେଵାଵକ୍ତଵ୍ଯଂ,
ସ୍ଯାଦସ୍ତିନାସ୍ତ୍ଯେଵାଵକ୍ତଵ୍ଯମ୍ . ପୁଣୋ ପୁନଃ ଇତ୍ଥଂଭୂତମ୍ କିଂ ଭଵତି . ଦଵ୍ଵଂ ପରମାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯଂ କର୍ତୃ . ପୁନରପି କଥଂଭୂତଂ
ଭଵତି . ତଦୁଭଯଂ ସ୍ଯାଦସ୍ତିନାସ୍ତ୍ଯେଵ . ସ୍ଯାଦିତି କୋଽର୍ଥଃ . କଥଂଚିଦ୍ଵିଵକ୍ଷିତପ୍ରକାରେଣ କ୍ରମେଣ ସ୍ଵପର-
ଦ୍ରଵ୍ଯାଦିଚତୁଷ୍ଟଯେନ ୪ . କଥଂଭୂତଂ ସଦିତ୍ଥମିତ୍ଥଂ ଭଵତି . ଆଦିଟ୍ଠଂ ଆଦିଷ୍ଟଂ ଵିଵକ୍ଷିତଂ ସତ୍ . କେନ କୃତ୍ଵା .
ପଜ୍ଜାଏଣ ଦୁ ପର୍ଯାଯେଣ ତୁ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତରରୂପନଯଵିଭାଗେନ ତୁ . କଥଂଭୂତେନ . କେଣ ଵି କେନାପି ଵିଵକ୍ଷିତେନ
ନୈଗମାଦିନଯରୂପେଣ . ଅଣ୍ଣଂ ଵା ଅନ୍ଯଦ୍ଵା ସଂଯୋଗଭଙ୍ଗତ୍ରଯରୂପେଣ . ତତ୍କଥ୍ଯତେ — ସ୍ଯାଦସ୍ତ୍ଯେଵାଵକ୍ତଵ୍ଯଂ . ସ୍ଯାଦିତି
କୋଽର୍ଥଃ . କଥଂଚିତ୍ ଵିଵକ୍ଷିତପ୍ରକାରେଣ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଦିଚତୁଷ୍ଟଯେନ ଯୁଗପତ୍ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯାଦିଚତୁଷ୍ଟଯେନ ଚ ୫ .
ସ୍ଯାନ୍ନାସ୍ତ୍ଯେଵାଵକ୍ତ ଵ୍ଯଂ . ସ୍ଯାଦିତି କୋଽର୍ଥଃ . କ ଥଂଚିତ୍ ଵିଵକ୍ଷିତପ୍ରକାରେଣ ପରଦ୍ରଵ୍ଯାଦିଚତୁଷ୍ଟଯେନ
ଯୁଗପତ୍ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯାଦିଚତୁଷ୍ଟଯେନ ଚ ୬ . ସ୍ଯାଦସ୍ତିନାସ୍ତ୍ଯେଵାଵକ୍ତଵ୍ଯଂ . ସ୍ଯାଦିତି କୋଽର୍ଥଃ . କଥଂଚିତ୍
ଵିଵକ୍ଷିତପ୍ରକାରେଣ କ୍ରମେଣ ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯାଦିଚତୁଷ୍ଟଯେନ ଯୁଗପତ୍ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯାଦିଚତୁଷ୍ଟଯେନ ଚ ୭ . ପୂର୍ଵଂ ପଞ୍ଚାସ୍ତିକାଯେ
ସ୍ଯାଦସ୍ତୀତ୍ଯାଦିପ୍ରମାଣଵାକ୍ଯେନ ପ୍ରମାଣସପ୍ତଭଙ୍ଗୀ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାତା, ଅତ୍ର ତୁ ସ୍ଯାଦସ୍ତ୍ଯେଵ, ଯଦେଵକାରଗ୍ରହଣଂ
ତନ୍ନଯସପ୍ତଭଙ୍ଗୀଜ୍ଞାପନାର୍ଥମିତି ଭାଵାର୍ଥଃ . ଯଥେଦଂ ନଯସପ୍ତଭଙ୍ଗୀଵ୍ଯାଖ୍ଯାନଂ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯେ ଦର୍ଶିତଂ ତଥା ଯଥାସଂଭଵଂ
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞେଯତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୨୨୭
ଦ୍ରଵ୍ଯକା କଥନ କରନେମେଂ, (୧) ଜୋ ସ୍ଵରୂପସେ ‘ସତ୍’ ହୈ; (୨) ଜୋ ପରରୂପସେ ‘ଅସତ୍’
ହୈ; (୩) ଜିସକା ସ୍ଵରୂପ ଔର ପରରୂପସେ ଯୁଗପତ୍ ‘କଥନ ଅଶକ୍ଯ’ ହୈ; (୪) ଜୋ ସ୍ଵରୂପସେ
ଔର ପରରୂପସେ କ୍ରମଶଃ ‘ସତ୍ ଔର ଅସତ୍’ ହୈ; (୫) ଜୋ ସ୍ଵରୂପସେ, ଔର ସ୍ଵରୂପ -ପରରୂପସେ
ଯୁଗପତ୍ ‘ସତ୍ ଔର ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ; (୬) ଜୋ ପରରୂପସେ, ଔର ସ୍ଵରୂପ -ପରରୂପସେ ଯୁଗପତ୍
‘ଅସତ୍ ଔର ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ; ତଥା (୭) ଜୋ ସ୍ଵରୂପସେ ପର -ରୂପ ଔର ସ୍ଵରୂପ -ପରରୂପସେ
ଯୁଗପତ୍ ‘ସତ୍’, ‘ଅସତ୍’ ଔର ‘ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ — ଐସେ ଅନନ୍ତ ଧର୍ମୋଂଵାଲେ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଏକ ଏକ
ଧର୍ମକା ଆଶ୍ରଯ ଲେକର ୧ଵିଵକ୍ଷିତ -ଅଵିଵକ୍ଷିତତାକେ ଵିଧି -ନିଷେଧକେ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଗଟ ହୋନେଵାଲୀ
୧. ଵିଵକ୍ଷିତ (କଥନୀଯ) ଧର୍ମକୋ ମୁଖ୍ଯ କରକେ ଉସକା ପ୍ରତିପାଦନ କରନେସେ ଔର ଅଵିଵକ୍ଷିତ (ନ କହନେ ଯୋଗ୍ଯ)
ଧର୍ମକୋ ଗୌଣ କରକେ ଉସକା ନିଷେଧ କରନେସେ ସପ୍ତଭଂଗୀ ପ୍ରଗଟ ହୋତୀ ହୈ .