ପ୍ରଦେଶଵନ୍ତି ହି ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲଧର୍ମାଧର୍ମାକାଶାନି ଅନେକପ୍ରଦେଶଵତ୍ତ୍ଵାତ୍ . ଅପ୍ରଦେଶଃ କାଲାଣୁଃ ପ୍ରଦେଶମାତ୍ରତ୍ଵାତ୍ . ଅସ୍ତି ଚ ସଂଵର୍ତଵିସ୍ତାରଯୋରପି ଲୋକାକାଶତୁଲ୍ଯାସଂଖ୍ଯେଯପ୍ରଦେଶାପରିତ୍ଯାଗାଜ୍ଜୀଵସ୍ଯ, ଦ୍ରଵ୍ଯେଣ ପ୍ରଦେଶମାତ୍ରତ୍ଵାଦପ୍ରଦେଶତ୍ଵେଽପି ଦ୍ଵିପ୍ରଦେଶାଦିସଂଖ୍ଯେଯାସଂଖ୍ଯେଯାନନ୍ତପ୍ରଦେଶପର୍ଯାଯେଣାନଵଧାରିତ- ପ୍ରଦେଶତ୍ଵାତ୍ପୁଦ୍ଗଲସ୍ଯ, ସକଲଲୋକଵ୍ଯାପ୍ଯସଂଖ୍ଯେଯପ୍ରଦେଶପ୍ରସ୍ତାରରୂପତ୍ଵାଦ୍ ଧର୍ମସ୍ଯ, ସକଲଲୋକଵ୍ଯାପ୍ଯ- ଜୀଵା ପୋଗ୍ଗଲକାଯା ଧମ୍ମାଧମ୍ମା ପୁଣୋ ଯ ଆଗାସଂ ଜୀଵାଃ ପୁଦ୍ଗଲକାଯାଃ ଧର୍ମାଧର୍ମୌ ପୁନଶ୍ଚାକାଶମ୍ . ଏତେ ପଞ୍ଚାସ୍ତିକାଯାଃ କିଂଵିଶିଷ୍ଟାଃ . ସପଦେସେହିଂ ଅସଂଖା ସ୍ଵପ୍ରଦେଶୈରସଂଖ୍ଯେଯାଃ . ଅତ୍ରାସଂଖ୍ଯେଯପ୍ରଦେଶଶବ୍ଦେନ ପ୍ରଦେଶବହୁତ୍ଵଂ ଗ୍ରାହ୍ଯମ୍ . ତଚ୍ଚ ଯଥାସଂଭଵଂ ଯୋଜନୀଯମ୍ . ଜୀଵସ୍ଯ ତାଵତ୍ସଂସାରାଵସ୍ଥାଯାଂ ଵିସ୍ତାରୋପସଂହାରଯୋରପି ପ୍ରଦୀପ- ଵତ୍ପ୍ରଦେଶାନାଂ ହାନିଵୃଦ୍ଧଯୋରଭାଵାଦ୍ଵଯଵହାରେଣ ଦେହମାତ୍ରେଽପି ନିଶ୍ଚଯେନ ଲୋକାକାଶପ୍ରମିତାସଂଖ୍ଯେଯପ୍ରଦେଶତ୍ଵମ୍ .
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଜୀଵାଃ ] ଜୀଵ [ପୁଦ୍ଗଲକାଯାଃ ] ପୁଦ୍ଗଲକାଯ, [ଧର୍ମାଧର୍ମୌ ] ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ [ପୁନଃ ଚ ] ଔର [ଆକାଶଂ ] ଆକାଶ [ସ୍ଵପ୍ରଦେଶୈଃ ] ସ୍ଵପ୍ରଦେଶୋଂକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ [ଅସଂଖ୍ଯାତାଃ ] ଅସଂଖ୍ଯାତ ଅର୍ଥାତ୍ ଅନେକ ହୈଂ; [କାଲସ୍ଯ ] କାଲକେ [ପ୍ରଦେଶାଃ ଇତି ] ପ୍ରଦେଶ [ନ ସନ୍ତି ] ନହୀଂ ହୈଂ ..୧୩୫..
ଟୀକା : — ଜୀଵ, ପୁଦ୍ଗଲ, ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ ଔର ଆକାଶ ଅନେକ ପ୍ରଦେଶଵାଲେ ହୋନେସେ ପ୍ରଦେଶଵାନ୍ ହୈଂ . କାଲାଣୁ ପ୍ରଦେଶମାତ୍ର (ଏକପ୍ରଦେଶୀ) ହୋନେସେ ଅପ୍ରଦେଶୀ ହୈ .
[ଉପରୋକ୍ତ ବାତକୋ ସ୍ପଷ୍ଟ କରତେ ହୈଂ : — ] ସଂକୋଚ -ଵିସ୍ତାରକେ ହୋନେ ପର ଭୀ ଜୀଵ ଲୋକାକାଶ ତୁଲ୍ଯ ଅସଂଖ୍ଯ ପ୍ରଦେଶୋଂକୋ ନହୀଂ ଛୋଡ଼ତା, ଇସଲିଯେ ଵହ ପ୍ରଦେଶଵାନ୍ ହୈ; ପୁଦ୍ଗଲ ଯଦ୍ଯପି ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅପେକ୍ଷାସେ ପ୍ରଦେଶମାତ୍ର (-ଏକପ୍ରଦେଶୀ) ହୋନେସେ ଅପ୍ରଦେଶୀ ହୈ ତଥାପି, ଦୋ ପ୍ରଦେଶୋଂସେ ଲେକର ସଂଖ୍ଯାତ, ଅସଂଖ୍ଯାତ, ଔର ଅନନ୍ତପ୍ରଦେଶୋଂଵାଲୀ ପର୍ଯାଯୋଂକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଅନିଶ୍ଚିତ ପ୍ରଦେଶଵାଲା ହୋନେସେ ପ୍ରଦେଶଵାନ୍ ହୈ; ସକଲ ଲୋକଵ୍ଯାପୀ ଅସଂଖ୍ଯ ପ୍ରଦେଶୋଂକେ ୧ପ୍ରସ୍ତାରରୂପ ହୋନେସେ ଧର୍ମ ପ୍ରଦେଶଵାନ ହୈ; ସକଲଲୋକଵ୍ଯାପୀ ଅସଂଖ୍ଯ
ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯ, ପୁଦ୍ଗଲକାଯ, ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ ଵଳୀ ଆକାଶନେ ଛେ ସ୍ଵପ୍ରଦେଶ ଅନେକ, ନହି ଵର୍ତେ ପ୍ରଦେଶୋ କାଳନେ. ୧୩୫.
୧. ପ୍ରସ୍ତାର = ଫୈ ଲାଵ; ଵିସ୍ତାର .