ସଂଖ୍ଯେଯପ୍ରଦେଶପ୍ରସ୍ତାରରୂପତ୍ଵାଦଧର୍ମସ୍ଯ, ସର୍ଵଵ୍ଯାପ୍ଯନନ୍ତପ୍ରଦେଶପ୍ରସ୍ତାରରୂପତ୍ଵାଦାକାଶସ୍ଯ ଚ ପ୍ରଦେଶଵତ୍ତ୍ଵମ୍ . କାଲାଣୋସ୍ତୁ ଦ୍ରଵ୍ଯେଣ ପ୍ରଦେଶମାତ୍ରତ୍ଵାତ୍ପର୍ଯାଯେଣ ତୁ ପରସ୍ପରସଂପର୍କାସଂଭଵାଦପ୍ରଦେଶତ୍ଵମେଵାସ୍ତି . ତତଃ କାଲଦ୍ରଵ୍ଯମପ୍ରଦେଶଂ, ଶେଷଦ୍ରଵ୍ଯାଣି ପ୍ରଦେଶଵନ୍ତି ..୧୩୫..
ଲୋଗାଲୋଗେସୁ ଣଭୋ ଧମ୍ମାଧମ୍ମେହିଂ ଆଦଦୋ ଲୋଗୋ .
ଧର୍ମାଧର୍ମଯୋଃ ପୁନରଵସ୍ଥିତରୂପେଣ ଲୋକାକାଶପ୍ରମିତାସଂଖ୍ଯେଯପ୍ରଦେଶତ୍ଵମ୍ . ସ୍କନ୍ଧାକାରପରିଣତପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ତୁ ସଂଖ୍ଯେଯାସଂଖ୍ଯେଯାନନ୍ତପ୍ରଦେଶତ୍ଵମ୍ . କିଂତୁ ପୁଦ୍ଗଲଵ୍ଯାଖ୍ଯାନେ ପ୍ରଦେଶଶବ୍ଦେନ ପରମାଣଵୋ ଗ୍ରାହ୍ଯା, ନ ଚ କ୍ଷେତ୍ର- ପ୍ରଦେଶାଃ . କସ୍ମାତ୍ . ପୁଦ୍ଗଲାନାମନନ୍ତପ୍ରଦେଶକ୍ଷେତ୍ରେଽଵସ୍ଥାନାଭାଵାଦିତି . ପରମାଣୋର୍ଵ୍ଯକ୍ତିରୂପେଣୈକପ୍ରଦେଶତ୍ଵଂ ଶକ୍ତିରୂପେଣୋପଚାରେଣ ବହୁପ୍ରଦେଶତ୍ଵଂ ଚ . ଆକାଶସ୍ଯାନନ୍ତା ଇତି . ଣତ୍ଥି ପଦେସ ତ୍ତି କାଲସ୍ସ ନ ସନ୍ତି ପ୍ରଦେଶା ଇତି କାଲସ୍ଯ . କସ୍ମାତ୍ . ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପେଣୈକପ୍ରଦେଶତ୍ଵାତ୍, ପରସ୍ପରବନ୍ଧାଭାଵାତ୍ପର୍ଯାଯରୂପେଣାପୀତି ..୧୩୫.. ଅଥ ତମେଵାର୍ଥଂ ଦ୍ରଢଯତି —
ପ୍ରଦେଶୋଂକେ ପ୍ରସ୍ତାରରୂପ ହୋନେସେ ଅଧର୍ମ ପ୍ରଦେଶଵାନ୍ ହୈ; ଔର ସର୍ଵଵ୍ଯାପୀ ଅନନ୍ତପ୍ରଦେଶୋଂକେ ପ୍ରସ୍ତାରରୂପ ହୋନେସେ ଆକାଶ ପ୍ରଦେଶଵାନ୍ ହୈ . କାଲାଣୁ ତୋ ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ପ୍ରଦେଶମାତ୍ର ହୋନେସେ ଔର ପର୍ଯାଯସେ ପରସ୍ପର ସଂପର୍କ ନ ହୋନେସେ ଅପ୍ରଦେଶୀ ହୀ ହୈ . ଇସଲିଯେ କାଲଦ୍ରଵ୍ଯ ଅପ୍ରଦେଶୀ ହୈ ଔର ଶେଷ ଦ୍ରଵ୍ଯ ପ୍ରଦେଶଵାନ୍ ହୈଂ ..୧୩୫.. ଅବ, ଯହ ବତଲାତେ ହୈଂ କି ପ୍ରଦେଶୀ ଔର ଅପ୍ରଦେଶୀ ଦ୍ରଵ୍ଯ କହାଁ ରହତେ ହୈଂ : —
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ନଭଃ ] ଆକାଶ [ଲୋକାଲୋକଯୋଃ ] ଲୋକାଲୋକମେଂ ହୈ, [ଲୋକଃ ] ଲୋକ [ଧର୍ମାଧର୍ମାଭ୍ଯାମ୍ ଆତତଃ ] ଧର୍ମ ଔର ଅଧର୍ମସେ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୈ, [ଶେଷୌ ପ୍ରତୀତ୍ଯ ] ଶେଷ ଦୋ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକା ଆଶ୍ରଯ ଲେକର [କାଲଃ ] କାଲ ହୈ, [ପୁନଃ ] ଔର [ଶେଷୌ ] ଶେଷ ଦୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ [ଜୀଵାଃ ପୁଦ୍ଗଲାଃ ] ଜୀଵ ଔର ପୁଦ୍ଗଲ ହୈଂ ..୧୩୬..
ଲୋକେ ଅଲୋକେ ଆଭ, ଲୋକ ଅଧର୍ମ -ଧର୍ମଥୀ ଵ୍ଯାପ୍ତ ଛେ, ଛେ ଶେଷ -ଆଶ୍ରିତ କାଳ, ନେ ଜୀଵ -ପୁଦ୍ଗଲୋ ତେ ଶେଷ ଛେ. ୧୩୬.
୨୬୮ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-