କ୍ରମଣପରିମାଣାଵଚ୍ଛିନ୍ନେନୈକସମଯେନୈକସ୍ମାଲ୍ଲୋକାନ୍ତାଦ୍ ଦ୍ଵିତୀଯଂ ଲୋକାନ୍ତମାକ୍ରାମତଃ ପରମାଣୋର- ସଂଖ୍ଯେଯାଃ କାଲାଣଵଃ ସମଯସ୍ଯାନଂଶତ୍ଵାଦସଂଖ୍ଯେଯାଂଶତ୍ଵଂ ନ ସାଧଯନ୍ତି ..୧୩୯.. ଯାନନ୍ତସମଯାଵିତ୍ଯର୍ଥଃ . ଏଵମୁକ୍ତଲକ୍ଷଣେ କାଲେ ଵିଦ୍ଯମାନେଽପି ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵମଲଭମାନୋଽତୀତାନନ୍ତକାଲେ ସଂସାରସାଗରେ ଭ୍ରମିତୋଽଯଂ ଜୀଵୋ ଯତସ୍ତତଃ କାରଣାତ୍ତଦେଵ ନିଜପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଂ ସର୍ଵପ୍ରକାରୋପାଦେଯରୂପେଣ ଶ୍ରଦ୍ଧେଯଂ, ସ୍ଵସଂଵେଦନଜ୍ଞାନରୂପେଣ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯମାହାରଭଯମୈଥୁନପରିଗ୍ରହସଂଜ୍ଞାସ୍ଵରୂପପ୍ରଭୃତିସମସ୍ତରାଗାଦିଵିଭାଵତ୍ଯାଗେନ ଧ୍ଯେଯମିତି ତାତ୍ପର୍ଯମ୍ ..୧୩୯.. ଏଵଂ କାଲଵ୍ଯାଖ୍ଯାନମୁଖ୍ଯତ୍ଵେନ ଷଷ୍ଠସ୍ଥଲେ ଗାଥାଦ୍ଵଯଂ ଗତମ୍ . ଅଥ ପୂର୍ଵଂ ଦ୍ଵାରା ଉଲ୍ଲଂଘିତ ହୋନେଵାଲେ) ଅସଂଖ୍ଯ କାଲାଣୁ ‘ସମଯ’ କେ ଅସଂଖ୍ଯ ଅଂଶୋଂକୋ ସିଦ୍ଧ ନହୀଂ କରତେ, କ୍ଯୋଂକି ‘ସମଯ’ ନିରଂଶ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ପରମାଣୁକୋ ଏକ ଆକାଶପ୍ରଦେଶସେ ଦୂସରେ ଅନଂତର (ଅନ୍ତରରହିତ) ଆକାଶପ୍ରଦେଶ ପର ମନ୍ଦ ଗତିସେ ଜାନେମେଂ ଜିତନା କାଲ ଲଗତା ହୈ ଉସେ ‘ସମଯ’ କହତେ ହୈଂ . ଵହ ସମଯ କାଲଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ସୂକ୍ଷ୍ମାତିସୂକ୍ଷ୍ମ ପର୍ଯାଯ ହୈ . କାଲଦ୍ରଵ୍ଯ ନିତ୍ଯ ହୈ; ‘ସମଯ’ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ ଔର ନଷ୍ଟ ହୋତା ହୈ . ଜୈସେ ଆକାଶପ୍ରଦେଶ ଆକାଶ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଛୋଟେସେ ଛୋଟା ଅଂଶ ହୈ, ଉସକେ ଭାଗ ନହୀଂ ହୋତେ, ଉସୀପ୍ରକାର ‘ସମଯ’ କାଲଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ଛୋଟୀସେ ଛୋଟୀ ନିରଂଶ ପର୍ଯାଯ ହୈ, ଉସକେ ଭାଗ ନହୀଂ ହୋତେ . ଯଦି ‘ସମଯ’ କେ ଭାଗ ହୋଂ ତୋ ପରମାଣୁକେ ଦ୍ଵାରା ଏକ ‘ସମଯ’ ମେଂ ଉଲ୍ଲଂଘନ କିଯେ ଜାନେଵାଲେ ଆକାଶପ୍ରଦେଶକେ ଭୀ ଉତନେ ହୀ ଭାଗ ହୋନେ ଚାହିଯେ; କିନ୍ତୁ ଆକାଶପ୍ରଦେଶ ତୋ ନିରଂଶ ହୈ; ଇସଲିଯେ ‘ସମଯ’ ଭୀ ନିରଂଶ ହୀ ହୈ .
ଯହାଁ ପ୍ରଶ୍ନ ହୋତା ହୈ କି ‘‘ଜବ ପୁଦ୍ଗଲ -ପରମାଣୁ ଶୀଘ୍ର ଗତିକେ ଦ୍ଵାରା ଏକ ‘ସମଯ’ ମେଂ ଲୋକକେ ଏକ ଛୋରସେ ଦୂସରେ ଛୋର ତକ ପହୁଁଚ ଜାତା ହୈ ତବ ଵହ ଚୌଦହ ରାଜୂ ତକ ଆକାଶପ୍ରଦେଶୋଂମେଂ ଶ୍ରେଣିବଦ୍ଧ ଜିତନେ କାଲାଣୁ ହୈଂ ଉନ ସବକୋ ସ୍ପର୍ଶ କରତା ହୈ; ଇସଲିଯେ ଅସଂଖ୍ଯ କାଲାଣୁଓଂକୋ ସ୍ପର୍ଶ କରନେସେ ‘ସମଯ’କେ ଅସଂଖ୍ଯ ଅଂଶ ହୋନା ଚାହିଯେ’’ ଇସକା ସମାଧାନ ଯହ ହୈ : —
ଜୈସେ ଅନନ୍ତ ପରମାଣୁଓଂକା କୋଈ ସ୍କଂଧ ଆକାଶକେ ଏକ ପ୍ରଦେଶମେଂ ସମାକର ପରିମାଣମେଂ (କଦମେଂ) ଏକ ପରମାଣୁ ଜିତନା ହୀ ହୋତା ହୈ, ସୋ ଵହ ପରମାଣୁଓଂକେ ଵିଶେଷ (ଖାସ) ପ୍ରକାରକେ ଅଵଗାହପରିଣାମକେ କାରଣ ହୀ ହୈ; (ପରମାଣୁଓଂମେଂ ଐସୀ ହୀ କୋଈ ଵିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରକାରକୀ ନହୀଂ ହୋତେ; ଇସୀପ୍ରକାର କୋଈ ପରମାଣୁ ଏକ ସମଯମେଂ ଅସଂଖ୍ଯ କାଲାଣୁଓଂକୋ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରକେ ଲୋକକେ ଏକ ଛୋରସେ ଦୂସରେ ଛୋର ତକ ପହୁଁଚ ଜାତା ହୈ, ସୋ ଵହ ପରମାଣୁକେ ଵିଶେଷ ପ୍ରକାରକେ ଗତିପରିଣାମକେ କାରଣ ହୀ ହୈ; (ପରମାଣୁମେଂ ଐସୀ ହୀ କୋଈ ଵିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରକାରକୀ ଗତିପରିଣାମକୀ ଶକ୍ତି ହୈ, ଜିସକେ କାରଣ ଐସା ହୋତା ହୈ;) ଇସସେ କହୀଂ ‘ସମଯ’କେ ଅସଂଖ୍ଯ ଅଂଶ ନହୀଂ ହୋତେ ..୧୩୯..
୨୭୬ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-
୧ଅଵଗାହପରିଣାମକୀ ଶକ୍ତି ହୈ, ଜିସକେ କାରଣ ଐସା ହୋତା ହୈ,) ଇସସେ କହୀଂ ପରମାଣୁକେ ଅନନ୍ତ ଅଂଶ
୧. ଆକାଶମେଂ ଅଵଗାହହେତୁତ୍ଵକେ କାରଣ ଐସୀ ଶକ୍ତି ହୈ କି ଉସକା ଏକ ପ୍ରଦେଶ ଭୀ ଅନନ୍ତ ପରମାଣୁଓଂକୋ ଅଵକାଶ ଦେନେମେଂ ସମର୍ଥ ହୈ .