ଅଥ ପୁନରପ୍ଯାତ୍ମନୋଽତ୍ଯନ୍ତଵିଭକ୍ତତ୍ଵସିଦ୍ଧଯେ ଗତିଵିଶିଷ୍ଟଵ୍ଯଵହାରଜୀଵତ୍ଵହେତୁପର୍ଯାଯସ୍ଵରୂପ- ମୁପଵର୍ଣଯତି — ଅତ୍ଥିତ୍ତଣିଚ୍ଛିଦସ୍ସ ହି ଅତ୍ଥସ୍ସତ୍ଥଂତରମ୍ହି ସଂଭୂଦୋ .
ପ୍ରାଣାଃ କର୍ତାରଃ କଥମନୁଚରନ୍ତି କଥମାଶ୍ରଯନ୍ତି . ନ କଥମପୀତି . ତତୋ ଜ୍ଞାଯତେ କଷାଯେନ୍ଦ୍ରିଯଵିଜଯ ଏଵ ପଞ୍ଚେନ୍ଦ୍ରିଯାଦିପ୍ରାଣାନାଂ ଵିନାଶକାରଣମିତି ..୧୫୧.. ଏଵଂ ‘ସପଦେସେହିଂ ସମଗ୍ଗୋ’ ଇତ୍ଯାଦି ଗାଥାଷ୍ଟକେନ ସାମାନ୍ଯଭେଦଭାଵନାଧିକାରଃ ସମାପ୍ତଃ . ଅଥାନନ୍ତରମେକପଞ୍ଚାଶଦ୍ଗାଥାପର୍ଯନ୍ତଂ ଵିଶେଷଭେଦଭାଵନାଧିକାରଃ କଥ୍ଯତେ . ତତ୍ର ଵିଶେଷାନ୍ତରାଧିକାରଚତୁଷ୍ଟଯଂ ଭଵତି . ତେଷୁ ଚତୁର୍ଷୁ ମଧ୍ଯେ ଶୁଭାଦ୍ଯୁପଯୋଗତ୍ରଯମୁଖ୍ଯତ୍ଵେ- ନୈକାଦଶଗାଥାପର୍ଯନ୍ତଂ ପ୍ରଥମଵିଶେଷାନ୍ତରାଧିକାରଃ ପ୍ରାରଭ୍ଯତେ . ତତ୍ର ଚତ୍ଵାରି ସ୍ଥଲାନି ଭଵନ୍ତି . ତସ୍ମିନ୍ନାଦୌ ନରାଦିପର୍ଯାଯୈଃ ସହ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସ୍ଵରୂପସ୍ଯ ପୃଥକ୍ତ୍ଵପରିଜ୍ଞାନାର୍ଥଂ ‘ଅତ୍ଥିତ୍ତଣିଚ୍ଛିଦସ୍ସ ହି’ ଇତ୍ଯାଦି ଯଥାକ୍ରମେଣ ଗାଥାତ୍ରଯମ୍ . ତଦନନ୍ତରଂ ତେଷାଂ ସଂଯୋଗକାରଣଂ ‘ଅପ୍ପା ଉଵଓଗପ୍ପା’ ଇତ୍ଯାଦି ଗାଥାଦ୍ଵଯମ୍ . ତଦନନ୍ତରଂ ଶୁଭାଶୁଭଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗତ୍ରଯସୂଚନମୁଖ୍ଯତ୍ଵେନ ‘ଜୋ ଜାଣାଦି ଜିଣିଂଦେ’ ଇତ୍ଯାଦି ଗାଥାତ୍ରଯମ୍ . ତଦନନ୍ତରଂ କାଯଵାଙ୍ମନସାଂ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମନା ସହ ଭେଦକଥନରୂପେଣ ‘ଣାହଂ ଦେହୋ’ ଇତ୍ଯାଦି ଗାଥାତ୍ରଯମ୍ . ଏଵମେକାଦଶଗାଥାଭିଃ ଆତ୍ମାମେଂ ସୁନିଶ୍ଚଲତଯା ବସତା ହୈ ଉସକେ-) ଉପରକ୍ତପନେକା ଅଭାଵ ହୋତା ହୈ . ଉସ ଅଭାଵସେ ପୌଦ୍ଗଲିକ ପ୍ରାଣୋଂକୀ ପରମ୍ପରା ଅଟକ ଜାତୀ ହୈ .
ଇସପ୍ରକାର ପୌଦ୍ଗଲିକ ପ୍ରାଣୋଂକା ଉଚ୍ଛେଦ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ ..୧୫୧..
ଅବ ଫି ର ଭୀ, ଆତ୍ମାକୀ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଵିଭକ୍ତତା ସିଦ୍ଧ କରନେକେ ଲିଯେ, ଵ୍ଯଵହାର ଜୀଵତ୍ଵକେ ହେତୁ ଐସୀ ଜୋ ଗତିଵିଶିଷ୍ଟ (ଦେଵ – ମନୁଷ୍ଯାଦି) ପର୍ଯାଯୋଂକା ସ୍ଵରୂପ କହତେ ହୈଂ : —
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଅସ୍ତିତ୍ଵନିଶ୍ଚିତସ୍ଯ ଅର୍ଥସ୍ଯ ହି ] ଅସ୍ତିତ୍ଵସେ ନିଶ୍ଚିତ ଅର୍ଥକା (ଦ୍ରଵ୍ଯକା) [ଅର୍ଥାନ୍ତରେ ସଂଭୂତଃ ] ଅନ୍ଯ ଅର୍ଥମେଂ (ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ) ଉତ୍ପନ୍ନ [ଅର୍ଥଃ ] ଜୋ ଅର୍ଥ (-ଭାଵ) [ସ ପର୍ଯାଯଃ ] ଵହ ପର୍ଯାଯ ହୈ — [ସଂସ୍ଥାନାଦିପ୍ରଭେଦୈଃ ] କି ଜୋ ସଂସ୍ଥାନାଦି ଭେଦୋଂ ସହିତ ହୋତୀ ହୈ ..୧୫୨..
ଜେ ଅର୍ଥ ତେ ପର୍ଯାଯ ଛେ, ଜ୍ଯାଂ ଭେଦ ସଂସ୍ଥାନାଦିନୋ. ୧୫୨.