ସ୍ଵଲକ୍ଷଣଭୂତସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵନିଶ୍ଚିତସ୍ଯୈକସ୍ଯାର୍ଥସ୍ଯ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣଭୂତସ୍ଵରୂପାସ୍ତିତ୍ଵନିଶ୍ଚିତ ଏଵାନ୍ଯ- ସ୍ମିନ୍ନର୍ଥେ ଵିଶିଷ୍ଟରୂପତଯା ସଂଭାଵିତାତ୍ମଲାଭୋଽର୍ଥୋଽନେକଦ୍ରଵ୍ଯାତ୍ମକଃ ପର୍ଯାଯଃ . ସ ଖଲୁ ପୁଦ୍ଗଲସ୍ଯ ପୁଦ୍ଗଲାନ୍ତର ଇଵ ଜୀଵସ୍ଯ ପୁଦ୍ଗଲେ ସଂସ୍ଥାନାଦିଵିଶିଷ୍ଟତଯା ସମୁପଜାଯମାନଃ ସଂଭାଵ୍ଯତ ଏଵ . ଉପପନ୍ନଶ୍ଚୈଵଂଵିଧଃ ପର୍ଯାଯଃ, ଅନେକଦ୍ରଵ୍ଯସଂଯୋଗାତ୍ମତ୍ଵେନ କେଵଲଜୀଵଵ୍ଯତିରେକ ମାତ୍ରସ୍ଯୈକଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯସ୍ଯା- ସ୍ଖଲିତସ୍ଯାନ୍ତରଵଭାସନାତ୍ ..୧୫୨..
ଅଥ ପର୍ଯାଯଵ୍ଯକ୍ତୀର୍ଦର୍ଶଯତି — ପ୍ରଥମଵିଶେଷାନ୍ତରାଧିକାରେ ସମୁଦାଯପାତନିକା . ତଦ୍ଯଥା — ଅଥ ପୁନରପି ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମନୋ ଵିଶେଷଭେଦଭାଵନାର୍ଥଂ ନରନାରକାଦିପର୍ଯାଯରୂପଂ ଵ୍ଯଵହାରଜୀଵତ୍ଵହେତୁଂ ଦର୍ଶଯତି — ଅତ୍ଥିତ୍ତଣିଚ୍ଛିଦସ୍ସ ହି ଚିଦାନନ୍ଦୈକଲକ୍ଷଣସ୍ଵରୂପାସ୍ତି- ତ୍ଵେନ ନିଶ୍ଚିତସ୍ଯ ଜ୍ଞାତସ୍ଯ ହି ସ୍ଫୁ ଟମ୍ . କସ୍ଯ . ଅତ୍ଥସ୍ସ ପରମାତ୍ମପଦାର୍ଥସ୍ଯ ଅତ୍ଥଂତରମ୍ହି ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାର୍ଥାଦନ୍ଯସ୍ମିନ୍ ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦିକର୍ମରୂପେ ଅର୍ଥାନ୍ତରେ ସଂଭୂଦୋ ସଂଜାତ ଉତ୍ପନ୍ନଃ ଅତ୍ଥୋ ଯୋ ନରନାରକାଦିରୂପୋଽର୍ଥଃ, ପଜ୍ଜାଓ ସୋ ନିର୍ଵିକାରଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାନୁଭୂତିଲକ୍ଷଣସ୍ଵଭାଵଵ୍ଯଞ୍ଜନପର୍ଯାଯାଦନ୍ଯାଦୃଶଃ ସନ୍ ଵିଭାଵଵ୍ଯଞ୍ଜନପର୍ଯାଯୋ ଭଵତି ସ ଇତ୍ଥଂଭୂତପର୍ଯାଯୋ ଜୀଵସ୍ଯ . କୈଃ କୃତ୍ଵା ଜାତଃ . ସଂଠାଣାଦିପ୍ପଭେଦେହିଂ ସଂସ୍ଥାନାଦିରହିତପରମାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯଵିଲକ୍ଷଣୈଃ ସଂସ୍ଥାନସଂହନନଶରୀରାଦିପ୍ରଭେଦୈରିତି ..୧୫୨.. ଅଥ ତାନେଵ ପର୍ଯାଯଭେଦାନ୍ ଵ୍ଯକ୍ତୀକରୋତି — ଣରଣାରଯତିରିଯସୁରା
ଟୀକା : — ସ୍ଵଲକ୍ଷଣଭୂତ ସ୍ଵରୂପ – ଅସ୍ତିତ୍ଵସେ ନିଶ୍ଚିତ ଏକ ଅର୍ଥକା (ଦ୍ରଵ୍ଯକା), ସ୍ଵଲକ୍ଷଣଭୂତ ସ୍ଵରୂପ – ଅସ୍ତିତ୍ଵସେ ହୀ ନିଶ୍ଚିତ ଐସେ ଅନ୍ଯ ଅର୍ଥମେଂ (ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ) ଵିଶିଷ୍ଟରୂପସେ (-ଭିନ୍ନ – ଭିନ୍ନ ରୂପସେ) ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୁଆ ଜୋ ଅର୍ଥ (-ଭାଵ), ଵହ ଅନେକଦ୍ରଵ୍ଯାତ୍ମକ ପର୍ଯାଯ ହୈ ଵହ ଅନେକଦ୍ରଵ୍ଯାତ୍ମକ ପର୍ଯାଯ ଵାସ୍ତଵମେଂ, ଜୈସେ ପୁଦ୍ଗଲକୀ ଅନ୍ଯ ପୁଦ୍ଗଲମେଂ (ଅନେକଦ୍ରଵ୍ଯାତ୍ମକ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୁଈ ଦେଖୀ ଜାତୀ ହୈ ଉସୀପ୍ରକାର, ଜୀଵକୀ ପୁଦ୍ଗଲମେଂ ସଂସ୍ଥାନାଦିସେ ଵିଶିଷ୍ଟତଯା (-ସଂସ୍ଥାନ ଇତ୍ଯାଦିକେ ଭେଦ ସହିତ) ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୁଈ ଅନୁଭଵମେଂ ଅଵଶ୍ଯ ଆତୀ ହୈ . ଔର ଐସୀ ପର୍ଯାଯ ଉପପନ୍ନ (-ଯୋଗ୍ଯ ଘଟିତ, ନ୍ଯାଯଯୁକ୍ତ) ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ଜୋ କେଵଲ ଜୀଵକୀ ଵ୍ଯତିରେକମାତ୍ର ହୈ ଐସୀ ଅସ୍ଖଲିତ ଏକଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯ ହୀ ଅନେକ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ସଂଯୋଗାତ୍ମକରୂପସେ ଭୀତର ଅଵଭାସିତ ହୋତୀ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଯଦ୍ଯପି ପ୍ରତ୍ଯେକ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ସ୍ଵରୂପ – ଅସ୍ତିତ୍ଵ ସଦା ହୀ ଭିନ୍ନ – ଭିନ୍ନ ରହତା ହୈ ତଥାପି, ଜୈସେ ପୁଦ୍ଗଲୋଂକୀ ଅନ୍ଯ ପୁଦ୍ଗଲକେ ସଂବଂଧସେ ସ୍କଂଧରୂପ ପର୍ଯାଯ ହୋତୀ ହୈ ଉସୀପ୍ରକାର ଜୀଵକୀ ପୁଦ୍ଗଲୋଂକେ ସଂବଂଧସେ ଦେଵାଦିକ ପର୍ଯାଯ ହୋତୀ ହୈ . ଜୀଵକୀ ଐସୀ ଅନେକଦ୍ରଵ୍ଯାତ୍ମକ ଦେଵାଦିପର୍ଯାଯ ଅଯୁକ୍ତ ନହୀଂ ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ଭୀତର ଦେଖନେ ପର, ଅନେକ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକା ସଂଯୋଗ ହୋନେ ପର ଭୀ, ଜୀଵ କହୀଂ ପୁଦ୍ଗଲୋଂକେ ସାଥ ଏକରୂପ ପର୍ଯାଯ ନହୀଂ କରତା, ପରନ୍ତୁ ଵହାଁ ଭୀ ମାତ୍ର ଜୀଵକୀ (-ପୁଦ୍ଗଲପର୍ଯାଯସେ ଭିନ୍ନ-) ଅସ୍ଖଲିତ (-ଅପନେସେ ଚ୍ଯୁତ ନ ହୋନେଵାଲୀ) ଏକଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯ ହୀ ସଦା ପ୍ରଵର୍ତମାନ ରହତୀ ହୈ ..୧୫୨..
ଅବ ପର୍ଯାଯକେ ଭେଦ ବତଲାତେ ହୈଂ : —
୨୯୮ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-