ଉପଯୋଗାଖ୍ଯଲକ୍ଷଣେ ଗ୍ରହଣଂ ସୂର୍ଯ ଇଵୋପରାଗୋ ଯସ୍ଯେତି ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ . ନ ଲିଂଗାଦୁପଯୋଗା- ଖ୍ଯଲକ୍ଷଣାଦ୍ ଗ୍ରହଣଂ ପୌଦ୍ଗଲିକକର୍ମାଦାନଂ ଯସ୍ଯେତି ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମାସଂପୃକ୍ତତ୍ଵସ୍ଯ . ନ ଲିଂଗେଭ୍ଯ ଇନ୍ଦ୍ରିଯେଭ୍ଯୋ ଗ୍ରହଣଂ ଵିଷଯାଣାମୁପଭୋଗୋ ଯସ୍ଯେତି ଵିଷଯୋପଭୋକ୍ତୃତ୍ଵାଭାଵସ୍ଯ . ନ ଲିଂଗାତ୍ ମନୋ ଵେନ୍ଦ୍ରିଯାଦି- ଲକ୍ଷଣାଦ୍ ଗ୍ରହଣଂ ଜୀଵସ୍ଯ ଧାରଣଂ ଯସ୍ଯେତି ଶୁକ୍ରାର୍ତଵାନୁଵିଧାଯିତ୍ଵାଭାଵସ୍ଯ . ନ ଲିଂଗସ୍ଯ ମେହନା- କାରସ୍ଯ ଗ୍ରହଣଂ ଯସ୍ଯେତି ଲୌକିକସାଧନମାତ୍ରତ୍ଵାଭାଵସ୍ଯ . ନ ଲିଂଗେନାମେହନାକାରେଣ ଗ୍ରହଣଂ ଲୋକଵ୍ଯାପ୍ତିର୍ଯସ୍ଯେତି କୁହୁକ ପ୍ରସିଦ୍ଧସାଧନାକାରଲୋକଵ୍ଯାପ୍ତିତ୍ଵାଭାଵସ୍ଯ . ନ ଲିଂଗାନାଂ ସ୍ତ୍ରୀପୁନ୍ନପୁଂସକ- ‘କୁଵ୍ଵଂ ସହାଵମାଦା’ ଇତ୍ଯାଦି ଷଷ୍ଠସ୍ଥଲେ ଗାଥାସପ୍ତକମ୍ . ଯତ୍ର ମୁଖ୍ଯତ୍ଵମିତି ଵଦତି ତତ୍ର ଯଥାସଂଭଵମନ୍ଯୋ- ଽପ୍ଯର୍ଥୋ ଲଭ୍ଯତ ଇତି ସର୍ଵତ୍ର ଜ୍ଞାତଵ୍ଯମ୍ . ଏଵମେକୋନଵିଂଶତିଗାଥାଭିସ୍ତୃତୀଯଵିଶେଷାନ୍ତରାଧିକାରେ ସମୁଦାଯ- ପାତନିକା . ତଦ୍ଯଥା — ଅଥ କିଂ ତର୍ହି ଜୀଵସ୍ଯ ଶରୀରାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯେଭ୍ଯୋ ଭିନ୍ନମନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯାସାଧାରଣଂ ସ୍ଵସ୍ଵରୂପମିତି ପ୍ରଶ୍ନେ ପ୍ରତ୍ଯୁତ୍ତରଂ ଦଦାତି — ଅରସମରୂଵମଗଂଧଂ ରସରୂପଗନ୍ଧରହିତତ୍ଵାତ୍ତଥା ଚାଧ୍ଯାହାର୍ଯମାଣାସ୍ପର୍ଶରୂପତ୍ଵାଚ୍ଚ ଅଵ୍ଵତ୍ତଂ ଅଵ୍ଯକ୍ତତ୍ଵାତ୍ ଅସଦ୍ଦଂ ଅଶବ୍ଦତ୍ଵାତ୍ ଅଲିଂଗଗ୍ଗହଣଂ ଅଲିଙ୍ଗଗ୍ରହଣତ୍ଵାତ୍ ଅଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠସଂଠାଣଂ ଅନିର୍ଦିଷ୍ଟସଂସ୍ଥାନତ୍ଵାଚ୍ଚ ଜାଣ ଜୀଵଂ ଜାନୀହି ଜୀଵମ୍ . ଅରସମରୂପମଗନ୍ଧମସ୍ପର୍ଶମଵ୍ଯକ୍ତମଶବ୍ଦମଲିଙ୍ଗଗ୍ରହଣମନିର୍ଦିଷ୍ଟସଂସ୍ଥାନଲକ୍ଷଣଂ ଚ ହେ ଶିଷ୍ଯ, ଜୀଵଂ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଜାନୀହି . ପୁନରପି କଥଂଭୂତମ୍ . ଚେଦଣାଗୁଣଂ ସମସ୍ତପୁଦ୍ଗଲାଦିଭ୍ଯୋଽଚେତନେଭ୍ଯୋ ଭିନ୍ନଃ ସମସ୍ତାନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯାସାଧାରଣଃ ସ୍ଵକୀଯାନନ୍ତଜୀଵଜାତିସାଧାରଣଶ୍ଚ ଚେତନାଗୁଣୋ ଯସ୍ଯ ତଂ ଚେତନାଗୁଣଂ ନହୀଂ ହୋ ସକତା (-ଅନ୍ଯସେ ନହୀଂ ଲେ ଜାଯା ଜା ସକତା) ସୋ ଅଲିଂଗ ଗ୍ରହଣ ହୈ; ଇସପ୍ରକାର ‘ଆତ୍ମାକେ ଜ୍ଞାନକା ହରଣ ନହୀଂ କିଯା ଜା ସକତା’ ଐସେ ଅର୍ଥକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋତୀ ହୈ . (୧୦) ଜିସେ ଲିଂଗମେଂ ଅର୍ଥାତ୍ ଉପଯୋଗନାମକ ଲକ୍ଷଣମେଂ ଗ୍ରହଣ ଅର୍ଥାତ୍ ସୂର୍ଯକୀ ଭାଁତି ଉପରାଗ (-ମଲିନତା, ଵିକାର) ନହୀଂ ହୈ ଵହ ଅଲିଂଗଗ୍ରହଣ ହୈ; ଇସପ୍ରକାର ‘ଆତ୍ମା ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗସ୍ଵଭାଵୀ ହୈ’ ଐସେ ଅର୍ଥକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋତୀ ହୈ . (୧୧) ଲିଂଗ ଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥାତ୍ ଉପଯୋଗନାମକ ଲକ୍ଷଣ ଦ୍ଵାରା ଗ୍ରହଣ ଅର୍ଥାତ୍ ପୌଦ୍ଗଲିକ କର୍ମକା ଗ୍ରହଣ ଜିସକେ ନହୀଂ ହୈ, ଵହ ଅଲିଂଗଗ୍ରହଣ ହୈ; ଇସପ୍ରକାର ‘ଆତ୍ମା ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମସେ ଅସଂଯୁକ୍ତ (ଅସଂବଦ୍ଧ) ହୈ’ ଐସେ ଅର୍ଥକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋତୀ ହୈ . (୧୨) ଜିସେ ଲିଂଗୋଂକେ ଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥାତ୍ ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକେ ଦ୍ଵାରା ଗ୍ରହଣ ଅର୍ଥାତ୍ ଵିଷଯୋଂକା ଉପଭୋଗ ନହୀଂ ହୈ ସୋ ଅଲିଂଗଗ୍ରହଣ ହୈ; ଇସପ୍ରକାର ‘ଆତ୍ମା ଵିଷଯୋଂକା ଉପଭୋକ୍ତା ନହୀଂ ହୈ’ ଐସେ ଅର୍ଥକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋତୀ ହୈ . (୧୩) ଲିଂଗ ଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥାତ୍ ମନ ଅଥଵା ଇନ୍ଦ୍ରିଯାଦି ଲକ୍ଷଣକେ ଦ୍ଵାରା ଗ୍ରହଣ ଅର୍ଥାତ୍ ଜୀଵତ୍ଵକୋ ଧାରଣ କର ରଖନା ଜିସକେ ନହୀଂ ହୈ ଵହ ଅଲିଂଗଗ୍ରହଣ ହୈ; ଇସପ୍ରକାର ‘ଆତ୍ମା ଶୁକ୍ର ଔର ଆର୍ତଵକୋ ଅନୁଵିଧାଯୀ (-ଅନୁସାର ହୋନେଵାଲା) ନହୀଂ ହୈ’ ଐସେ ଅର୍ଥକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋତୀ ହୈ . (୧୪) ଲିଂଗକା ଅର୍ଥାତ୍ ମେହନାକାର (-ପୁରୁଷାଦିକୀ ଇନ୍ଦ୍ରିଯକା ଆକାର)କା ଗ୍ରହଣ ଜିସକେ ନହୀଂ ହୈ ସୋ ଅଲିଂଗଗ୍ରହଣ ହୈ; ଇସପ୍ରକାର ‘ଆତ୍ମା ଲୌକିକସାଧନମାତ୍ର ନହୀଂ ହୈ’ ଐସେ ଅର୍ଥକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋତୀ ହୈ . (୧୫) ଲିଂଗକେ ଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥାତ୍ ଅମେହନାକାରକେ ଦ୍ଵାରା ଜିସକା ଗ୍ରହଣ ଅର୍ଥାତ୍ ଲୋକମେଂ ଵ୍ଯାପକତ୍ଵ ନହୀଂ ହୈ ସୋ ଅଲିଂଗଗ୍ରହଣ ହୈ; ଇସପ୍ରକାର ‘ଆତ୍ମା ପାଖଣ୍ଡିଯୋଂକେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସାଧନରୂପ ଆକାରଵାଲା — ଲୋକଵ୍ଯାପ୍ତିଵାଲା ନହୀଂ ହୈ’ ଐସେ ଅର୍ଥକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋତୀ ହୈ . (୧୬) ଜିସକେ ଲିଂଗୋକା ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ତ୍ରୀ,