ਅਨ੍ਤਰਂਗਸ੍ਵਰੂਪਕਾਰਣਤ੍ਵੇਨੋਪਾਦਾਯ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ; ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨਂ ਚ ਸਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮੇਵਾਧ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ ਸ੍ਥੂਲੋਪਲਮ੍ਭਕ- ਤ੍ਵਾਨ੍ਨਾਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮ੍; ਮੂਰ੍ਤਮੇਵਾਵਗਚ੍ਛਤਿ ਤਥਾਵਿਧਵਿਸ਼ਯਨਿਬਨ੍ਧਨਸਦ੍ਭਾਵਾਨ੍ਨਾਮੂਰ੍ਤਮ੍; ਵਰ੍ਤਮਾਨਮੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛਿ- ਨਤ੍ਤਿ ਵਿਸ਼ਯਵਿਸ਼ਯਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤਸਦ੍ਭਾਵਾਨ੍ਨ ਤੁ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਂ ਵਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯਚ੍ਚ . ਯਤ੍ਤੁ ਪੁਨਰਨਾਵਰਣਮਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਜ੍ਞਾਨਂ ਤਸ੍ਯ ਸਮਿਦ੍ਧਧੂਮਧ੍ਵਜਸ੍ਯੇਵਾਨੇਕਪ੍ਰਕਾਰਤਾਲਿਂਗਿਤਂ ਦਾਹ੍ਯਂ ਦਾਹ੍ਯਤਾਨਤਿਕ੍ਰਮਾਦ੍ਦਾਹ੍ਯਮੇਵ ਯਥਾ ਤਥਾਤ੍ਮਨਃ ਅਪ੍ਰਦੇਸ਼ਂ ਸਪ੍ਰਦੇਸ਼ਂ ਮੂਰ੍ਤਮਮੂਰ੍ਤਮਜਾਤਮਤਿਵਾਹਿਤਂ ਚ ਪਰ੍ਯਾਯਜਾਤਂ ਜ੍ਞੇਯਤਾਨਤਿਕ੍ਰਮਾਤ੍ਪਰਿਚ੍ਛੇਦ੍ਯਮੇਵ ਭਵਤੀਤਿ ..੪੧.. ਅਥਾਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਮਤੀਤਾਨਾਗਤਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਾਦਿਪਦਾਰ੍ਥਾਨ੍ ਜਾਨਾਤੀਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼ਤਿ ---ਅਪਦੇਸਂ ਅਪ੍ਰਦੇਸ਼ਂ ਕਾਲਾਣੁਪਰਮਾਣ੍ਵਾਦਿ ਸਪਦੇਸਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜੀਵਾਸ੍ਤਿਕਾਯਾਦਿਪਞ੍ਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸ੍ਵਰੂਪਂ ਮੁਤ੍ਤਂ ਮੂਰ੍ਤਂ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਅਮੁਤ੍ਤਂ ਚ ਅਮੂਰ੍ਤਂ ਚ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦਿ ਪਜ੍ਜਯਮਜਾਦਂ ਪਲਯਂ ਗਦਂ ਚ ਪਰ੍ਯਾਯਮਜਾਤਂ ਭਾਵਿਨਂ ਪ੍ਰਲਯਂ ਗਤਂ ਚਾਤੀਤਮੇਤਤ੍ਸਰ੍ਵਂ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਂ ਜ੍ਞੇਯਂ ਵਸ੍ਤੁ ਜਾਣਦਿ ਜਾਨਾਤਿ ਯਦ੍ਜ੍ਞਾਨਂ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁ ਤਂ ਣਾਣਮਦਿਂਦਿਯਂ ਭਣਿਯਂ ਤਦ੍ਜ੍ਞਾਨਮਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਭਣਿਤਂ, ਤੇਨੈਵ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੋ ਭਵਤਿ . ਤਤ ਏਵ ਚ ਪੂਰ੍ਵਗਾਥੋਦਿਤਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਂ ਮਾਨਸਜ੍ਞਾਨਂ ਚ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯੇ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਸਮਾਧਿ- ਰੂਪਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨੇ ਸਮਸ੍ਤਵਿਭਾਵਪਰਿਣਾਮਤ੍ਯਾਗੇਨ ਰਤਿਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤ ਏਵ ਪਰਮਾਹ੍ਲਾਦੈਕਲਕ੍ਸ਼ਣਸੁਖਸ੍ਵਭਾਵਂ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਪਦਂ ਲਭਨ੍ਤੇ ਇਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ..੪੧.. ਏਵਮਤੀਤਾਨਾਗਤਪਰ੍ਯਾਯਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨਜ੍ਞਾਨੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਂਤਰਙ੍ਗ ਸ੍ਵਰੂਪ -ਕਾਰਣਤਾਸੇ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਔਰ ਵਹ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਸਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕੋ ਹੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਸ੍ਥੂਲਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ ਹੈ, ਅਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤਾ, (ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ); ਵਹ ਮੂਰ੍ਤਕੋ ਹੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵੈਸੇ (ਮੂਰ੍ਤਿਕ) ਵਿਸ਼ਯਕੇ ਸਾਥ ਉਸਕਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਹੈ, ਵਹ ਅਮੂਰ੍ਤਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤਾ (ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਅਮੂਰ੍ਤਿਕ ਵਿਸ਼ਯਕੇ ਸਾਥ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਕਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੈ ); ਵਹ ਵਰ੍ਤਮਾਨਕੋ ਹੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਿਸ਼ਯ -ਵਿਸ਼ਯੀਕੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤ ਸਦ੍ਭਾਵ ਹੈ, ਵਹ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤ ਹੋ ਚੁਕਨੇਵਾਲੇਕੋ ਔਰ ਭਵਿਸ਼੍ਯਮੇਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲੇਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤਾ (ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਔਰ ਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਸਨ੍ਨਿਕਰ੍ਸ਼ਕਾ ਅਭਾਵ ਹੈ )
ਪਰਨ੍ਤੁ ਜੋ ਅਨਾਵਰਣ ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ ਉਸੇ ਅਪਨੇ ਅਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਸਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਮੂਰ੍ਤ ਔਰ ਅਮੂਰ੍ਤ (ਪਦਾਰ੍ਥ ਮਾਤ੍ਰ) ਤਥਾ ਅਨੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਏਵਂ ਵ੍ਯਤੀਤ ਪਰ੍ਯਾਯਮਾਤ੍ਰ, ਜ੍ਞੇਯਤਾਕਾ ਅਤਿਕ੍ਰਮਣ ਨ ਕਰਨੇਸੇ ਜ੍ਞੇਯ ਹੀ ਹੈ — ਜੈਸੇ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤ ਅਗ੍ਨਿਕੋ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਈਂਧਨ, ਦਾਹ੍ਯਤਾਕਾ ਅਤਿਕ੍ਰਮਣ ਨ ਕਰਨੇਸੇ ਦਾਹ੍ਯ ਹੀ ਹੈ . (ਜੈਸੇ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤ ਅਗ੍ਨਿ ਦਾਹ੍ਯਮਾਤ੍ਰਕੋ — ਈਂਧਨਮਾਤ੍ਰਕੋ — ਜਲਾ ਦੇਤੀ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਨਿਰਾਵਰਣ ਜ੍ਞਾਨ ਜ੍ਞੇਯਮਾਤ੍ਰਕੋ — ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਮਾਤ੍ਰਕੋ — ਜਾਨਤਾ ਹੈ ) ..੪੧..
੭੦ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-
੧ਵਿਰੂਪ - ਕਾਰਣਤਾਸੇ (ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਕੇ) ਔਰ ੨ਉਪਲਬ੍ਧਿ (-ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ), ੩ਸਂਸ੍ਕਾਰ ਇਤ੍ਯਾਦਿਕੋ
੧. ਵਿਰੂਪ = ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਸ੍ਵਰੂਪਵਾਲੇ . (ਉਪਦੇਸ਼, ਮਨ ਔਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ ਪੌਦ੍ਗਲਿਕ ਹੋਨੇਸੇ ਉਨਕਾ ਰੂਪ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਹੈ . ਵੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਬਹਿਰਂਗ ਕਾਰਣ ਹੈਂ .)
੨. ਉਪਲਬ੍ਧਿ = ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣੀਯ ਕਰ੍ਮਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਜਾਨਨੇਕੀ ਸ਼ਕ੍ਤਿ. (ਯਹ ‘ਲਬ੍ਧ’ ਸ਼ਕ੍ਤਿ ਜਬ ‘ਉਪਯੁਕ੍ਤ’ ਹੋਤੀ ਹੈਂ ਤਭੀ ਪਦਾਰ੍ਥ ਜਾਨਨੇਮੇਂ ਆਤੇ ਹੈ .)
੩. ਸਂਸ੍ਕਾਰ = ਭੂਤਕਾਲਮੇਂ ਜਾਨੇ ਹੁਯੇ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੀ ਧਾਰਣਾ .