ਪਰਿਣਮਦਿ ਣੇਯਮਟ੍ਠਂ ਣਾਦਾ ਜਦਿ ਣੇਵ ਖਾਇਗਂ ਤਸ੍ਸ .
ਪਰਿਚ੍ਛੇਤ੍ਤਾ ਹਿ ਯਤ੍ਪਰਿਚ੍ਛੇਦ੍ਯਮਰ੍ਥਂ ਪਰਿਣਮਤਿ ਤਨ੍ਨ ਤਸ੍ਯ ਸਕਲਕਰ੍ਮਕਕ੍ਸ਼ਕ੍ਸ਼ਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕ- ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਦਾਨਮਥਵਾ ਜ੍ਞਾਨਮੇਵ ਨਾਸ੍ਤਿ ਤਸ੍ਯ; ਯਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਥਪਰਿਣਤਿਦ੍ਵਾਰੇਣ ਮ੍ਰੁਗਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਮ੍ਭੋਭਾਰ- ਸਂਭਾਵਨਾਕਰਣਮਾਨਸਃ ਸੁਦੁਃਸਹਂ ਕਰ੍ਮਭਾਰਮੇਵੋਪਭੁਂਜਾਨਃ ਸ ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰੈਰੁਦ੍ਗੀਤਃ ..੪੨.. ਬੌਦ੍ਧਮਤਨਿਰਾਕਰਣਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਗਾਥਾਤ੍ਰਯਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨੇਨ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੋ ਨ ਭਵਤ੍ਯਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨੇਨ ਭਵਤੀਤਿ ਨੈਯਾਯਿਕਮਤਾਨੁਸਾਰਿਸ਼ਿਸ਼੍ਯਸਂਬੋਧਨਾਰ੍ਥਂ ਚ ਗਾਥਾਦ੍ਵਯਮਿਤਿ ਸਮੁਦਾਯੇਨ ਪਞ੍ਚਮਸ੍ਥਲੇ ਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕਂ ਗਤਮ੍ .. ਅਥ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹਾਃ ਬਨ੍ਧਕਾਰਣਂ, ਨ ਚ ਜ੍ਞਾਨਮਿਤ੍ਯਾਦਿਕਥਨਰੂਪੇਣ ਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਂ ਕਰੋਤਿ . ਤਦ੍ਯਥਾ --ਯਸ੍ਯੇਸ਼੍ਟਾਨਿਸ਼੍ਟਵਿਕਲ੍ਪਰੂਪੇਣ ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਜ੍ਞੇਯਵਿਸ਼ਯੇ ਪਰਿਣਮਨਮਸ੍ਤਿ ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਜ੍ਞਾਨਂ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਾਵੇਦਯਤਿ ---ਪਰਿਣਮਦਿ ਣੇਯਮਟ੍ਠਂ ਣਾਦਾ ਜਦਿ ਨੀਲਮਿਦਂ ਪੀਤਮਿਦਮਿਤ੍ਯਾਦਿਵਿਕਲ੍ਪਰੂਪੇਣ ਯਦਿ ਜ੍ਞੇਯਾਰ੍ਥਂ ਪਰਿਣਮਤਿ ਜ੍ਞਾਤਾਤ੍ਮਾ ਣੇਵ ਖਾਇਗਂ ਤਸ੍ਸ ਣਾਣਂ ਤਿ ਤਸ੍ਯਾਤ੍ਮਨਃ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਜ੍ਞਾਨਂ ਨੈਵਾਸ੍ਤਿ . ਅਥਵਾ ਜ੍ਞਾਨਮੇਵ ਨਾਸ੍ਤਿ . ਕਸ੍ਮਾਨ੍ਨਾਸ੍ਤਿ . ਤਂ ਜਿਣਿਂਦਾ ਖਵਯਂਤਂ ਕਮ੍ਮਮੇਵੁਤ੍ਤਾ ਤਂ ਪੁਰੁਸ਼ਂ ਕਰ੍ਮਤਾਪਨ੍ਨਂ ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਕਰ੍ਤਾਰਃ ਉਕ੍ਤਵਂਤਃ .
ਅਬ, ਐਸੀ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਜ੍ਞੇਯ ਪਦਾਰ੍ਥਰੂਪ ਪਰਿਣਮਨ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸੀ (ਜ੍ਞੇਯਾਰ੍ਥਪਰਿਣਮਨਸ੍ਵਰੂਪ) ਕ੍ਰਿਯਾ ਜ੍ਞਾਨਮੇਂਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਜ੍ਞਾਤਾ ] ਜ੍ਞਾਤਾ [ਯਦਿ ] ਯਦਿ [ਜ੍ਞੇਯਂ ਅਰ੍ਥਂ ] ਜ੍ਞੇਯ ਪਦਾਰ੍ਥਰੂਪ [ਪਰਿਣਮਤਿ ] ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੋ ਤੋ [ਤਸ੍ਯ ] ਉਸਕੇ [ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਂ ਜ੍ਞਾਨਂ ] ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਜ੍ਞਾਨ [ਨ ਏਵ ਇਤਿ ] ਹੋਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ . [ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰਾ:] ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰਦੇਵੋਂਨੇ [ਤਂ ] ਉਸੇ [ਕਰ੍ਮ ਏਵ ] ਕਰ੍ਮਕੋ ਹੀ [ਕ੍ਸ਼ਪਯਨ੍ਤਂ ] ਅਨੁਭਵ ਕਰਨੇਵਾਲਾ [ਉਕ੍ਤਵਨ੍ਤਃ ] ਕਹਾ ਹੈ ..੪੨..
ਟੀਕਾ : – ਯਦਿ ਜ੍ਞਾਤਾ ਜ੍ਞੇਯ ਪਦਾਰ੍ਥਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੋ , ਤੋ ਉਸੇ ਸਕਲ ਕਰ੍ਮਵਨਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯਸੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕ ਜਾਨਪਨੇਕਾ ਕਾਰਣ (ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਜ੍ਞਾਨ) ਨਹੀਂ ਹੈ; ਅਥਵਾ ਉਸੇ ਜ੍ਞਾਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਪਦਾਰ੍ਥਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਤਿਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਮ੍ਰੁਗਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾਮੇਂ ਜਲਸਮੂਹਕੀ ਕਲ੍ਪਨਾ ਕਰਨੇਕੀ ਭਾਵਨਾਵਾਲਾ ਵਹ (ਆਤ੍ਮਾ) ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਦੁਃਸਹ ਕਰ੍ਮਭਾਰਕੋ ਹੀ ਭੋਗਤਾ ਹੈ ਐਸਾ ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰੋਂਨੇ ਕਹਾ ਹੈ .
ਜੋ ਜ੍ਞੇਯ ਅਰ੍ਥੇ ਪਰਿਣਮੇ ਜ੍ਞਾਤਾ, ਨ ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕ ਜ੍ਞਾਨ ਛੇ; ਤੇ ਕਰ੍ਮਨੇ ਜ ਅਨੁਭਵੇ ਛੇ ਏਮ ਜਿਨਦੇਵੋ ਕਹੇ .੪੨.