ਸਂਚੇਤਯਮਾਨੋ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਪਰਿਣਤਤ੍ਵਾਤ੍ ਜ੍ਞੇਯਾਰ੍ਥਪਰਿਣਮਨਲਕ੍ਸ਼ਣਯਾ ਕ੍ਰਿਯਯਾ ਯੁਜ੍ਯਤੇ . ਤਤ ਏਵ ਚ ਕ੍ਰਿਯਾਫਲਭੂਤਂ ਬਨ੍ਧਮਨੁਭਵਤਿ . ਅਤੋ ਮੋਹੋਦਯਾਤ੍ ਕ੍ਰਿਯਾਕ੍ਰਿਯਾਫਲੇ, ਨ ਤੁ ਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ ..੪੩..
ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਾਦਿਮੂਲੋਤ੍ਤਰਕਰ੍ਮਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਭੇਦਾਃ ਜਿਨਵਰਵ੍ਰੁਸ਼ਭੈਰ੍ਨਿਯਤ੍ਯਾ ਸ੍ਵਭਾਵੇਨ ਭਣਿਤਾਃ, ਕਿਂਤੁ ਸ੍ਵਕੀਯ- ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਫਲਂ ਦਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਣਾਮਰਹਿਤਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਬਨ੍ਧਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ . ਤਰ੍ਹਿ ਕਥਂ ਬਨ੍ਧਂ ਕਰੋਤਿ ਜੀਵਃ ਇਤਿ ਚੇਤ੍ . ਤੇਸੁ ਵਿਮੂਢੋ ਰਤ੍ਤੋ ਦੁਟ੍ਠੋ ਵਾ ਬਨ੍ਧਮਣੁਭਵਦਿ ਤੇਸ਼ੁ ਉਦਯਾਗਤੇਸ਼ੁ ਸਤ੍ਸੁ ਕਰ੍ਮਾਂਸ਼ੇਸ਼ੁ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਭਾਵਨਾਰਹਿਤਃ ਸਨ੍ ਯੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਮੂਢੋ ਰਕ੍ਤੋ ਦੁਸ਼੍ਟੋ ਵਾ ਭਵਤਿ ਸਃ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਯਨਨ੍ਤਗੁਣਵ੍ਯਕ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣਮੋਕ੍ਸ਼ਾਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਸ੍ਥਿਤ੍ਯਨੁਭਾਗਪ੍ਰਦੇਸ਼ਭੇਦਭਿਨ੍ਨਂ ਬਨ੍ਧਮਨੁਭਵਤਿ . ਤਤਃ ਸ੍ਥਿਤਮੇਤਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਂ ਬਨ੍ਧਕਾਰਣਂ ਨ ਭਵਤਿ ਕਰ੍ਮੋਦਯੋਪਿ, ਕਿਂਤੁ ਰਾਗਾਦਯੋ ਬਨ੍ਧਕਾਰਣਮਿਤਿ ..੪੩.. ਅਥ ਕੇਵਲਿਨਾਂ ਰਾਗਾਦ੍ਯਭਾਵਾਦ੍ਧਰ੍ਮੋਪਦੇਸ਼ਾਦਯੋਪਿ ਬਨ੍ਧਕਾਰਣਂ ਨ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਕਥਯਤਿ ---ਠਾਣਣਿਸੇਜ੍ਜਵਿਹਾਰਾ ਧਮ੍ਮੁਵਦੇਸੋ ਯ ਸ੍ਥਾਨਮੂਰ੍ਧ੍ਵਸ੍ਥਿਤਿਰ੍ਨਿਸ਼ਦ੍ਯਾ ਚਾਸਨਂ ਸ਼੍ਰੀਵਿਹਾਰੋ ਧਰ੍ਮੋਪਦੇਸ਼ਸ਼੍ਚ ਣਿਯਦਯੋ ਏਤੇ ਵ੍ਯਾਪਾਰਾ ਨਿਯਤਯਃ ਸ੍ਵਭਾਵਾ ਵਹ ਸਂਸਾਰੀ, ਉਨ ਉਦਯਗਤ ਕਰ੍ਮਾਂਸ਼ੋਂਕੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮੇਂ, ਚੇਤਤੇ -ਜਾਨਤੇ -ਅਨੁਭਵ ਕਰਤੇ ਹੁਏ, ਮੋਹ -ਰਾਗ- ਦ੍ਵੇਸ਼ਮੇਂ ਪਰਿਣਤ ਹੋਨੇਸੇ ਜ੍ਞੇਯ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਮੇਂ ਪਰਿਣਮਨ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸੀ (ਜ੍ਞੇਯਾਰ੍ਥਪਰਿਣਮਨਸ੍ਵਰੂਪ) ਕ੍ਰਿਯਾਕੇ ਸਾਥ ਯੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਔਰ ਇਸੀਲਿਯੇ ਕ੍ਰਿਯਾਕੇ ਫਲਭੂਤ ਬਨ੍ਧਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੈ . ਇਸਸੇ (ਐਸਾ ਕਹਾ ਹੈ ਕਿ) ਮੋਹਕੇ ਉਦਯਸੇ ਹੀ (ਮੋਹਕੇ ਉਦਯਮੇਂ ਯੁਕ੍ਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣਸੇ ਹੀ) ਕ੍ਰਿਯਾ ਔਰ ਕ੍ਰਿਯਾਫਲ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਨਹੀਂ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਸਮਸ੍ਤ ਸਂਸਾਰੀ ਜੀਵੋਂਕੇ ਕਰ੍ਮਕਾ ਉਦਯ ਹੈ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਵਹ ਉਦਯ ਵਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਯਦਿ ਕਰ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਕ ਇਸ਼੍ਟ -ਅਨਿਸ਼੍ਟ ਭਾਵੋਂਮੇਂ ਜੀਵ ਰਾਗੀ -ਦ੍ਵੇਸ਼ੀ -ਮੋਹੀ ਹੋਕਰ ਪਰਿਣਮਨ ਕਰੇ ਤੋ ਬਨ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਇਸਸੇ ਯਹ ਬਾਤ ਸਿਦ੍ਧ ਹੁਈ ਕਿ ਜ੍ਞਾਨ, ਉਦਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਪੌਦ੍ਗਲਿਕ ਕਰ੍ਮ ਯਾ ਕਰ੍ਮੋਦਯਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਦੇਹਾਦਿਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾਏਁ ਬਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, ਬਨ੍ਧਕੇ ਕਾਰਣ ਮਾਤ੍ਰ ਰਾਗ -ਦ੍ਵੇਸ਼ -ਮੋਹਭਾਵ ਹੈਂ . ਇਸਲਿਯੇ ਵੇ ਭਾਵ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਤ੍ਯਾਗਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈ ..੪੩..
ਅਬ, ਐਸਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਕੇਵਲੀਭਗਵਾਨਕੇ ਕ੍ਰਿਯਾ ਭੀ ਕ੍ਰਿਯਾਫਲ (-ਬਨ੍ਧ) ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਕਰਤੀ : —
ਵਰ੍ਤੇ ਸਹਜ ਤੇ ਕਾਲਮਾਂ, ਮਾਯਾਚਰਣ ਜ੍ਯਮ ਨਾਰੀਨੇ . ੪੪.