ਅਥ ਜ੍ਞਾਨਿਨੋ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਕ੍ਰਿਯਾਸਦ੍ਭਾਵੇਪਿ ਕ੍ਰਿਯਾਫਲਭੂਤਂ ਬਨ੍ਧਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਧਯਨ੍ਨੁਪਸਂਹਰਤਿ — ਣ ਵਿ ਪਰਿਣਮਦਿ ਣ ਗੇਣ੍ਹਦਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਦਿ ਣੇਵ ਤੇਸੁ ਅਟ੍ਠੇਸੁ .
ਇਹ ਖਲੁ ‘ਉਦਯਗਦਾ ਕਮ੍ਮਂਸਾ ਜਿਣਵਰਵਸਹੇਹਿਂ ਣਿਯਦਿਣਾ ਭਣਿਯਾ . ਤੇਸੁ ਵਿਮੂਢੋ ਰਤ੍ਤੋ ਦੁਟ੍ਠੋ ਵਾ ਬਂਧਮਣੁਭਵਦਿ ..’ ਇਤ੍ਯਤ੍ਰ ਸੂਤ੍ਰੇ ਉਦਯਗਤੇਸ਼ੁ ਪੁਦ੍ਗਲਕਰ੍ਮਾਂਸ਼ੇਸ਼ੁ ਸਤ੍ਸੁ ਸਂਚੇਤਯਮਾਨੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਾਦਰਸਸਿਦ੍ਧਯਾਦੀਨਿ ਯਾਨਿ ਖਣ੍ਡਵਿਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਮੂਢਜੀਵਾਨਾਂ ਚਿਤ੍ਤਚਮਤ੍ਕਾਰਕਾਰਣਾਨਿ ਪਰਮਾਤ੍ਮਭਾਵਨਾ- ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਨਿ ਚ . ਤਤ੍ਰਾਗ੍ਰਹਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਜਗਤ੍ਤ੍ਰਯਕਾਲਤ੍ਰਯਸਕਲਵਸ੍ਤੁਯੁਗਪਤ੍ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਮਵਿਨਸ਼੍ਵਰਮਖਣ੍ਡੈਕ- ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਰੂਪਂ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਸ਼ਬ੍ਦਵਾਚ੍ਯਂ ਯਤ੍ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਂ ਤਸ੍ਯੈਵੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਭੂਤਂ ਯਤ੍ਸਮਸ੍ਤਰਾਗਾਦਿਵਿਕਲ੍ਪਜਾਲੇਨ ਰਹਿਤਂ ਸਹਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨੋਭੇਦਜ੍ਞਾਨਂ ਤਤ੍ਰ ਭਾਵਨਾ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ, ਇਤਿ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍ ..੫੧.. ਏਵਂ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਮੇਵ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਇਤਿ ਕਥਨਰੂਪੇਣ ਗਾਥੈਕਾ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਰ੍ਵਪਦਾਰ੍ਥਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਪਰਮਾਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਮਿਤਿ ਪ੍ਰਥਮਗਾਥਾ ਪਰਮਾਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਾਚ੍ਚ ਸਰ੍ਵਪਦਾਰ੍ਥਪਰਿਜ੍ਞਾਨਮਿਤਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ ਚੇਤਿ . ਤਤਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਜ੍ਞਾਨੇਨ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੋ ਨ ਭਵਤੀਤਿ ਪ੍ਰਥਮਗਾਥਾ, ਯੁਗਪਦ੍ਗ੍ਰਾਹਕੇਣ ਸ ਭਵਤੀਤਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ ਚੇਤਿ ਸਮੁਦਾਯੇਨ ਸਪ੍ਤਮਸ੍ਥਲੇ ਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕਂ ਗਤਮ੍ . ਅਥ ਪੂਰ੍ਵਂ ਯਦੁਕ੍ਤਂ
ਅਬ, ਜ੍ਞਾਨੀਕੇ (-ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨੀ ਆਤ੍ਮਾਕੇ) ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਕ੍ਰਿਯਾਕਾ ਸਦ੍ਭਾਵ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਉਸਕੇ ਕ੍ਰਿਯਾਕੇ ਫਲਰੂਪ ਬਨ੍ਧਕਾ ਨਿਸ਼ੇਧ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਉਪਸਂਹਾਰ ਕਰਤੇ ਹੈਂ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨੀ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਜਾਨਨੇਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਬਨ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਐਸਾ ਕਹਕਰ ਜ੍ਞਾਨ -ਅਧਿਕਾਰ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੈਂ) —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : – [ਆਤ੍ਮਾ ] (ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨੀ) ਆਤ੍ਮਾ [ਤਾਨ੍ ਜਾਨਨ੍ ਅਪਿ ] ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਜਾਨਤਾ ਹੁਆ ਭੀ [ਨ ਅਪਿ ਪਰਿਣਮਤਿ ] ਉਸਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, [ਨ ਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤਿ ] ਉਨ੍ਹੇਂ ਗ੍ਰਹਣ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ [ਤੇਸ਼ੁ ਅਰ੍ਥੇਸ਼ੁ ਨ ਏਵ ਉਤ੍ਪਦ੍ਯਤੇ ] ਔਰ ਉਨ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ [ਤੇਨ ] ਇਸਲਿਯੇ [ਅਬਨ੍ਧਕਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਪ੍ਤਃ ] ਉਸੇ ਅਬਨ੍ਧਕ ਕਹਾ ਹੈ ..੫੨..
ਟੀਕਾ : — ਯਹਾਁ ‘ਉਦਯਗਦਾ ਕਮ੍ਮਂਸਾ ਜਿਨਵਰਵਸਹੇਹਿਂ ਣਿਯਦਿਣਾ ਭਣਿਯਾ . ਤੇਸੁ ਵਿਮੂਢੋ ਰਤ੍ਤੋ ਦੁਟ੍ਠੋ ਵਾ ੧ਬਨ੍ਧਮਣੁਭਵਦਿ ..’ ਇਸ ਗਾਥਾ ਸੂਤ੍ਰਮੇਂ, ‘ਉਦਯਗਤ ਪੁਦ੍ਗਲਕਰ੍ਮਾਂਸ਼ੋਂਕੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮੇਂ ਚੇਤਿਤ ਹੋਨੇ ਪਰ – ਜਾਨਨੇਪਰ – ਅਨੁਭਵ ਕਰਨੇ ਪਰ ਮੋਹ -ਰਾਗ -ਦ੍ਵੇਸ਼ਮੇਂ ਪਰਿਣਤ ਹੋਨੇਸੇ ਜ੍ਞੇਯਾਰ੍ਥਪਰਿਣਮਨ-
ਤੇ ਅਰ੍ਥਰੂਪ ਨ ਪਰਿਣਮੇ ਜੀਵ, ਨਵ ਗ੍ਰਹੇ, ਨਵ ਊਪਜੇ, ਸੌ ਅਰ੍ਥਨੇ ਜਾਣੇ ਛਤਾਂ, ਤੇਥੀ ਅਬਂਧਕ ਜਿਨ ਕਹੇ.੫੨.
੮੮ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-
੧. ਜ੍ਞਾਨਤਤ੍ਤ੍ਵ – ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨਕੀ ੪੩ਵੀਂ ਗਾਥਾ .