ਫਾਸੋ ਰਸੋ ਯ ਗਂਧੋ ਵਣ੍ਣੋ ਸਦ੍ਦੋ ਯ ਪੋਗ੍ਗਲਾ ਹੋਂਤਿ .
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਹਿ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਰਸਗਨ੍ਧਵਰ੍ਣਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ਸ਼ਬ੍ਦਸ਼੍ਚ ਗ੍ਰਹਣਯੋਗ੍ਯਾਃ ਪੁਦ੍ਗਲਾਃ . ਅਥੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਰ੍ਯੁਗ- ਕਤਂਭੂਤਮ੍ . ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਹਣਯੋਗ੍ਯਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਹਣਯੋਗ੍ਯਮ੍ . ਜਾਣਦਿ ਵਾ ਤਂ ਣ ਜਾਣਾਦਿ ਸ੍ਵਾਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਯੋਗ੍ਯਂ ਕਿਮਪਿ ਸ੍ਥੂਲਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਭਾਵਾਤ੍ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ . ਅਯਮਤ੍ਰ ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ — ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਂ ਯਦ੍ਯਪਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਂ ਭਣ੍ਯਤੇ, ਤਥਾਪਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਪੇਕ੍ਸ਼ਯਾ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ਮੇਵ . ਪਰੋਕ੍ਸ਼ਂ ਤੁ ਯਾਵਤਾਂਸ਼ੇਨ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਾਰ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਤਾਵਤਾਂਸ਼ੇਨ ਚਿਤ੍ਤਖੇਦਕਾਰਣਂ ਭਵਤਿ . ਖੇਦਸ਼੍ਚ ਦੁਃਖਂ, ਤਤੋ ਦੁਃਖਜਨਕਤ੍ਵਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਂ ਹੇਯਮਿਤਿ ..੫੫.. ਅਥ ਚਕ੍ਸ਼ੁਰਾਦੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਂ ਰੂਪਾਦਿਸ੍ਵਵਿਸ਼ਯਮਪਿ ਯੁਗਪਨ੍ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਹੇਯਮਿਤਿ ਹੈ, ਅਲ੍ਪ ਸ਼ਕ੍ਤਿਵਾਨ ਹੋਨੇਸੇ ਖੇਦ ਖਿਨ੍ਨ ਹੈ, ਪਰਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਪਰਿਣਮਿਤ ਕਰਾਨੇਕਾ ਅਭਿਪ੍ਰਾਯ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਪਦ ਪਦ ਪਰ ਠਗਾ ਜਾਤਾ ਹੈ (ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪਰ ਪਦਾਰ੍ਥ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਆਧੀਨ ਪਰਿਣਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ) ਇਸਲਿਯੇ ਪਰਮਾਰ੍ਥਸੇ ਵਹ ਜ੍ਞਾਨ ‘ਅਜ੍ਞਾਨ’ ਨਾਮਕੇ ਹੀ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਹੇਯ ਹੈ ..੫੫..
ਅਬ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ ਮਾਤ੍ਰ ਅਪਨੇ ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ ਭੀ ਯੁਗਪਤ੍ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨ ਹੇਯ ਹੀ ਹੈ, ਐਸਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਃ ] ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, [ਰਸਃ ਚ ] ਰਸ, [ਗਂਧਃ ] ਗਂਧ, [ਵਰ੍ਣਃ ] ਵਰ੍ਣ [ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਚ ] ਔਰ ਸ਼ਬ੍ਦ [ਪੁਦ੍ਗਲਾਃ ] ਪੁਦ੍ਗਲ ਹੈਂ, ਵੇ [ਅਕ੍ਸ਼ਾਣਾਂ ਭਵਨ੍ਤਿ ] ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਵਿਸ਼ਯ ਹੈਂ [ਤਾਨਿ ਅਕ੍ਸ਼ਾਣਿ ] (ਪਰਨ੍ਤੁ ) ਵੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ [ਤਾਨ੍ ] ਉਨ੍ਹੇਂ (ਭੀ) [ਯੁਗਪਤ੍ ] ਏਕ ਸਾਥ [ਨ ਏਵ ਗ੍ਰੁਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ] ਗ੍ਰਹਣ ਨਹੀਂ ਕਰਤੀਂ (ਨਹੀਂ ਜਾਨ ਸਕਤੀਂ) ..੫੬..
ਟੀਕਾ : — ੧ਮੁਖ੍ਯ ਐਸੇ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ -ਰਸ -ਗਂਧ -ਵਰ੍ਣ ਤਥਾ ਸ਼ਬ੍ਦ — ਜੋ ਕਿ ਪੁਦ੍ਗਲ ਹੈਂ ਵੇ —
ਛੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਵਿਸ਼ਯੋ, ਤੇਮਨੇਯ ਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਯੁਗਪਦ ਗ੍ਰਹੇ. ੫੬.
੧.* ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, ਰਸ, ਗਂਧ ਔਰ ਵਰ੍ਣ – ਯਹ ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਮੁਖ੍ਯ ਗੁਣ ਹੈਂ .