ਅਥੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਂ ਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਂ ਭਵਤੀਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨੋਤਿ —
ਪਰਦਵ੍ਵਂ ਤੇ ਅਕ੍ਖਾ ਣੇਵ ਸਹਾਵੋ ਤ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਣੋ ਭਣਿਦਾ .
ਉਵਲਦ੍ਧਂ ਤੇਹਿ ਕਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਣੋ ਹੋਦਿ ..੫੭..
ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਤਾਨ੍ਯਕ੍ਸ਼ਾਣਿ ਨੈਵ ਸ੍ਵਭਾਵ ਇਤ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ ਭਣਿਤਾਨਿ .
ਉਪਲਬ੍ਧਂ ਤੈਃ ਕਥਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਮਾਤ੍ਮਨੋ ਭਵਤਿ ..੫੭..
ਆਤ੍ਮਾਨਮੇਵ ਕੇਵਲਂ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਯਤਂ ਕਿਲ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਮ੍ . ਇਦਂ ਤੁ ਵ੍ਯਤਿਰਿਕ੍ਤਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਯੋਗਿਤਯਾ
ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਤਾਮੁਪਗਤੈਰਾਤ੍ਮਨਃ ਸ੍ਵਭਾਵਤਾਂ ਮਨਾਗਪ੍ਯਸਂਸ੍ਪ੍ਰੁਸ਼ਦ੍ਭਿਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਰੁਪਲਭ੍ਯੋਪਜਨ੍ਯਮਾਨਂ ਨ ਨਾਮਾਤ੍ਮਨਃ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਂ ਭਵਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ..੫੭..
ਅਥੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਂ ਨ ਭਵਤੀਤਿ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਯਤਿ — ਪਰਦਵ੍ਵਂ ਤੇ ਅਕ੍ਖਾ ਤਾਨਿ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਯਕ੍ਸ਼ਾਣੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਪਰ-
ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਕਸ੍ਯ . ਆਤ੍ਮਨਃ . ਣੇਵ ਸਹਾਵੋ ਤ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਣੋ ਭਣਿਦਾ ਯੋਸੌ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵ
ਆਤ੍ਮਨਃ ਸਂਬਨ੍ਧੀ ਤਤ੍ਸ੍ਵਭਾਵਾਨਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਨ ਭਣਿਤਾਨੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ . ਕਸ੍ਮਾਤ੍ . ਭਿਨ੍ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਵਾਤ੍ .
ਉਵਲਦ੍ਧਂ ਤੇਹਿ ਉਪਲਬ੍ਧਂ ਜ੍ਞਾਤਂ ਯਤ੍ਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸ਼ਯਭੂਤਂ ਵਸ੍ਤੁ ਤੈਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ ਕਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਣੋ ਹੋਦਿ ਤਦ੍ਵਸ੍ਤੁ ਕਥਂ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਂ ਭਵਤ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ, ਨ ਕਥਮਪੀਤਿ . ਤਥੈਵ ਚ ਨਾਨਾਮਨੋਰਥਵ੍ਯਾਪ੍ਤਿਵਿਸ਼ਯੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦ੍ਯਪ੍ਰਤਿਪਾਦਕਾਦਿਵਿਕਲ੍ਪ-
ਜਾਲਰੂਪਂ ਯਨ੍ਮਨਸ੍ਤਦਪੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨਵਨ੍ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ਂ ਭਵਤੀਤਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਕਿਂ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍ . ਸਕਲੈਕਾਖਣ੍ਡਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼-
ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ ]
ਜ੍ਞਾਨਤਤ੍ਤ੍ਵ -ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨ
੯੯
ਅਬ, ਯਹ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਤਾਨਿ ਅਕ੍ਸ਼ਾਣਿ ] ਵੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ [ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ] ਪਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈਂ [ਆਤ੍ਮਨਃ ਸ੍ਵਭਾਵਃ
ਇਤਿ ] ਉਨ੍ਹੇਂ ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਰੂਪ [ਨ ਏਵ ਭਣਿਤਾਨਿ ] ਨਹੀਂ ਕਹਾ ਹੈ; [ਤੈਃ ] ਉਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ [ਉਪਲਬ੍ਧਂ ]
ਜ੍ਞਾਤ [ਆਤ੍ਮਨਃ ] ਆਤ੍ਮਾਕੋ [ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਂ ] ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ [ਕਥਂ ਭਵਤਿ ] ਕੈਸੇ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ?..੫੭..
ਟੀਕਾ : — ਜੋ ਕੇਵਲ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਹੀ ਨਿਯਤ ਹੋ ਵਹ (ਜ੍ਞਾਨ) ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਹੈ .
ਯਹ (ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨ) ਤੋ, ਜੋ ਭਿਨ੍ਨ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲੀ ਹੋਨੇਸੇ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੁਈ ਹੈ, ਔਰ
ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵਕੋ ਕਿਂਚਿਤ੍ਮਾਤ੍ਰ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਤੀਂ (ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਰੂਪ ਕਿਂਚਿਤ੍ਮਾਤ੍ਰ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੈਂ )
ਐਸੀ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਪਲਬ੍ਧਿ ਕਰਕੇ (-ਐਸੀ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਜਾਨਕਰ) ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ
ਹੋਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ (ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨ) ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਲਿਯੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਤਾ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਜੋ ਸੀਧਾ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਹੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਵਹ ਜ੍ਞਾਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਹੈ . ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜ੍ਞਾਨ
ਤੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ, ਜੀਵਸ੍ਵਭਾਵ ਭਾਖੀ ਨ ਤੇਮਨੇ;
ਤੇਨਾਥੀ ਜੇ ਉਪਲਬ੍ਧ ਤੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਕਈ ਰੀਤ ਜੀਵਨੇ ?. ੫੭.