ਮਾਤ੍ਰਮ੍ . ਘਾਤਿਕਰ੍ਮਾਣਿ ਹਿ ਮਹਾਮੋਹੋਤ੍ਪਾਦਕਤ੍ਵਾਦੁਨ੍ਮਤ੍ਤਕਵਦਤਸ੍ਮਿਂਸ੍ਤਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਧਾਯ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦ੍ਯਮਰ੍ਥਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਂ ਯਤਃ ਪਰਿਣਾਮਯਨ੍ਤਿ, ਤਤਸ੍ਤਾਨਿ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਥਂ ਪਰਿਣਮ੍ਯ ਪਰਿਣਮ੍ਯ ਸ਼੍ਰਾਮ੍ਯਤਃ ਖੇਦਨਿਦਾਨਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ . ਤਦਭਾਵਾਤ੍ਕੁਤੋ ਹਿ ਨਾਮ ਕੇਵਲੇ ਖੇਦਸ੍ਯੋਦ੍ਭੇਦਃ . ਯਤਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਸਮਯਾ- ਵਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸਕਲਪਦਾਰ੍ਥਪਰਿਚ੍ਛੇਦ੍ਯਾਕਾਰਵੈਸ਼੍ਵਰੂਪ੍ਯਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਸ੍ਪਦੀਭੂਤਂ ਚਿਤ੍ਰਭਿਤ੍ਤਿਸ੍ਥਾਨੀਯਮਨਨ੍ਤਸ੍ਵਰੂਪਂ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਪਰਿਣਮਤ੍ ਕੇਵਲਮੇਵ ਪਰਿਣਾਮਃ, ਤਤਃ ਕੁਤੋਨ੍ਯਃ ਪਰਿਣਾਮੋ ਯਦ੍ਦ੍ਵਾਰੇਣ ਖੇਦਸ੍ਯਾਤ੍ਮ- ਲਾਭਃ . ਯਤਸ਼੍ਚ ਸਮਸ੍ਤਸ੍ਵਭਾਵਪ੍ਰਤਿਘਾਤਾਭਾਵਾਤ੍ਸਮੁਲ੍ਲਸਿਤਨਿਰਂਕੁ ਸ਼ਾਨਨ੍ਤਸ਼ਕ੍ਤਿਤਯਾ ਸਕਲਂ ਤ੍ਰੈਕਾਲਿਕਂ ਲੋਕਾਲੋਕਾਕਾਰਮਭਿਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਕੂਟਸ੍ਥਤ੍ਵੇਨਾਤ੍ਯਨ੍ਤਨਿਸ਼੍ਪਕਮ੍ਪਂ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਤ੍ਵਾਦਨਾਕੁਲਤਾਂ ਯਤ੍ਕੇਵਲਮਿਤਿ ਜ੍ਞਾਨਂ ਤਤ੍ਸੌਖ੍ਯਂ ਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਖੇਦੋ ਤਸ੍ਸ ਣ ਭਣਿਦੋ ਤਸ੍ਯ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਖੇਦੋ ਦੁਃਖਂ ਨ ਭਣਿਤਮ੍ . ਤਦਪਿ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ . ਜਮ੍ਹਾ ਘਾਦੀ ਖਯਂ ਜਾਦਾ ਯਸ੍ਮਾਨ੍ਮੋਹਾਦਿਘਾਤਿਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕ੍ਸ਼ਯਂ ਗਤਾਨਿ . ਤਰ੍ਹਿ ਤਸ੍ਯਾਨਨ੍ਤਪਦਾਰ੍ਥਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਪਰਿਣਾਮੋ ਦੁਃਖਕਾਰਣਂ ਭਵਿਸ਼੍ਯਤਿ . ਨੈਵਮ੍ . ਪਰਿਣਮਂ ਚ ਸੋ ਚੇਵ ਤਸ੍ਯ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਸਂਬਨ੍ਧੀ ਪਰਿਣਾਮਸ਼੍ਚ ਸ ਏਵ ਸੁਖਰੂਪ ਏਵੇਤਿ . ਇਦਾਨੀਂ ਵਿਸ੍ਤਰਃ — ਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਾਵਰਣੋਦਯੇ ਸਤਿ ਯੁਗਪਦਰ੍ਥਾਨ੍ ਜ੍ਞਾਤੁਮਸ਼ਕ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍ ਕ੍ਰਮਕਰਣਵ੍ਯਵਧਾਨਗ੍ਰਹਣੇ ਖੇਦੋ ਭਵਤਿ, ਆਵਰਣਦ੍ਵਯਾਭਾਵੇ ਸਤਿ ਯੁਗਪਦ੍ਗ੍ਰਹਣੇ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਖੇਦੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਸੁਖਮੇਵ . ਤਥੈਵ ਤਸ੍ਯ ਭਗਵਤੋ ਜਗਤ੍ਤ੍ਰਯਕਾਲਤ੍ਰਯਵਰ੍ਤਿਸਮਸ੍ਤਪਦਾਰ੍ਥ- ਯੁਗਪਤ੍ਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਸਮਰ੍ਥਮਖਣ੍ਡੈਕਰੂਪਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਮਯਂ ਸ੍ਵਰੂਪਂ ਪਰਿਣਮਤ੍ਸਤ੍ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਮੇਵ ਪਰਿਣਾਮੋ, ਨ
(੧) ਖੇਦਕੇ ਆਯਤਨ (-ਸ੍ਥਾਨ) ਘਾਤਿਕਰ੍ਮ ਹੈਂ, ਕੇਵਲ ਪਰਿਣਾਮਮਾਤ੍ਰ ਨਹੀਂ . ਘਾਤਿਕਰ੍ਮ ਮਹਾ ਮੋਹਕੇ ਉਤ੍ਪਾਦਕ ਹੋਨੇਸੇ ਧਤੂਰੇਕੀ ਭਾਁਤਿ ੧ਅਤਤ੍ਮੇਂ ਤਤ੍ ਬੁਦ੍ਧਿ ਧਾਰਣ ਕਰਵਾਕਰ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਜ੍ਞੇਯਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਪਰਿਣਮਨ ਕਰਾਤੇ ਹੈਂ; ਇਸਲਿਯੇ ਵੇ ਘਾਤਿਕਰ੍ਮ, ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋ- ਹੋਕਰ ਥਕਨੇਵਾਲੇ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਲਿਯੇ ਖੇਦਕੇ ਕਾਰਣ ਹੋਤੇ ਹੈਂ . ਉਨਕਾ (ਘਾਤਿਕਰ੍ਮੋਂਕਾ) ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਖੇਦ ਕਹਾਁਸੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਗਾ ? (੨) ਔਰ ਤੀਨਕਾਲਰੂਪ ਤੀਨ ਭੇਦ ਜਿਸਮੇਂ ਕਿਯੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ਐਸੇ ਸਮਸ੍ਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੀ ਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰਰੂਪ (ਵਿਵਿਧਤਾਕੋ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨੇਕਾ ਸ੍ਥਾਨਭੂਤ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ, ਚਿਤ੍ਰਿਤ੍ ਦੀਵਾਰਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਸ੍ਵਯਂ) ਹੀ ਅਨਨ੍ਤਸ੍ਵਰੂਪ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਹੀ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਅਨ੍ਯ ਪਰਿਣਾਮ ਕਹਾਁ ਹੈਂ ਕਿ ਜਿਨਸੇ ਖੇਦਕੀ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋ ? (੩) ਔਰ, ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਸਮਸ੍ਤ ਸ੍ਵਭਾਵਪ੍ਰਤਿਘਾਤਕੇ੨ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਨਿਰਂਕੁਸ਼ ਅਨਨ੍ਤ ਸ਼ਕ੍ਤਿਕੇ ਉਲ੍ਲਸਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਸਮਸ੍ਤ ਤ੍ਰੈਕਾਲਿਕ ਲੋਕਾਲੋਕਕੇ -ਆਕਾਰਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਕਰ ੩ਕੂਟਸ੍ਥਤਯਾ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਨਿਸ਼੍ਕਂਪ ਹੈ, ਪ੍ਰ. ੧੪
੧. ਅਤਤ੍ਮੇਂ ਤਤ੍ਬੁਦ੍ਧਿ = ਵਸ੍ਤੁ ਜਿਸਸ੍ਵਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਸ ਸ੍ਵਰੂਪ ਹੋਨੇਕੀ ਮਾਨ੍ਯਤਾ; ਜੈਸੇ ਕਿ — ਜੜਮੇਂ ਚੇਤਨਬੁਦ੍ਧਿ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜੜਮੇਂ ਚੇਤਨਕੀ ਮਾਨ੍ਯਤਾ) ਦੁਃਖਮੇਂ ਸੁਖਬੁਦ੍ਧਿ ਵਗੈਰਹ .
੨. ਪ੍ਰਤਿਘਾਤ = ਵਿਘ੍ਨ; ਰੁਕਾਵਟ; ਹਨਨ; ਘਾਤ .
੩. ਕੂਟਸ੍ਥ = ਸਦਾ ਏਕਰੂਪ ਰਹਨੇਵਾਲਾ; ਅਚਲ (ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਸਰ੍ਵਥਾ ਅਪਰਿਣਾਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਵਹ ਏਕ ਜ੍ਞੇਯਸੇ ਦੂਸਰੇ ਜ੍ਞੇਯਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਨਹੀਂ ਬਦਲਤਾ – ਸਰ੍ਵਥਾ ਤੀਨੋਂ ਕਾਲਕੇ ਸਮਸ੍ਤ ਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰੋਂਕੋ ਜਾਨਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਸੇ ਕੂਟਸ੍ਥ ਕਹਾ ਹੈ)