ਪ੍ਰਮਾਣਭੂਤ, ਸਾਦ੍ਯਨ੍ਤ, ਸ਼ਾਨ੍ਤਰਸਨਿਰ੍ਝਰਤਾ ਚਰਣਾਨੁਯੋਗਕਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨ ਅਨ੍ਯ ਕਿਸੀ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮੇਂ ਨਹੀਂ ਹੈ .
ਹ੍ਰੁਦਯਮੇਂ ਭਰੇ ਹੁਏ ਅਨੁਭਵਾਮ੍ਰੁਤਮੇਂ ਓਤਪ੍ਰੋਤ ਹੋਕਰ ਨਿਕਲਤੀ ਹੁਈ ਦੋਨੋਂ ਆਚਾਰ੍ਯਦੇਵੋਂਕੀ ਵਾਣੀਮੇਂ ਕੋਈ
ਐਸਾ ਚਮਤ੍ਕਾਰ ਹੈ ਕਿ ਵਹ ਜਿਸ ਜਿਸ ਵਿਸ਼ਯਕੋ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਕਰਤੀ ਹੈ ਉਸ ਉਸ ਵਿਸ਼ਯਕੋ ਪਰਮ ਰਸਮਯ,
ਸ਼ੀਤਲ – ਸ਼ੀਤਲ ਔਰ ਸੁਧਾਸ੍ਯਂਦੀ ਬਨਾ ਦੇਤੀ ਹੈ .
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੀਨ ਸ਼੍ਰੁਤਸ੍ਕਨ੍ਧੋਂਮੇਂ ਵਿਭਾਜਿਤ ਯਹ ਪਰਮ ਪਵਿਤ੍ਰ ਪਰਮਾਗਮ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਓਂਕੋ ਯਥਾਰ੍ਥ
ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਕੇ ਸਮਝਨੇਮੇਂ ਮਹਾਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਹੈ . ਇਸ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮੇਂ ਜਿਨਸ਼ਾਸਨਕੇ ਅਨੇਕ ਮੁਖ੍ਯ ਮੁਖ੍ਯ
ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤੋਂਕੇ ਬੀਜ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਹੈਂ . ਇਸ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮੇਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਪਦਾਰ੍ਥਕੀ ਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰਤਾਕੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀ ਗਈ
ਹੈ ਤਥਾ ਦਿਵ੍ਯਧ੍ਵਨਿਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਵਿਨਿਰ੍ਗਤ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਯੋਜਨਭੂਤ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤੋਂਕਾ ਦੋਹਨ ਹੈ . ਪਰਮਪੂਜ੍ਯ ਗੁਰੁਦੇਵ
ਸ਼੍ਰੀ ਕਾਨਜੀਸ੍ਵਾਮੀ ਅਨੇਕ ਬਾਰ ਕਹਤੇ ਹੈ ਕਿ — ‘ਸ਼੍ਰੀ ਸਮਯਸਾਰ, ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ, ਨਿਯਮਸਾਰ ਆਦਿ
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਕੀ ਗਾਥਾ – ਗਾਥਾਮੇਂ ਦਿਵ੍ਯਧ੍ਵਨਿਕਾ ਸਂਦੇਸ਼ ਹੈ . ਇਨ ਗਾਥਾਓਂਮੇਂ ਇਤਨੀ ਅਪਾਰ ਗਹਰਾਈ ਹੈ ਕਿ
ਉਸਕਾ ਮਾਪ ਕਰਨੇਮੇਂ ਅਪਨੀ ਹੀ ਸ਼ਕ੍ਤਿਕਾ ਮਾਪ ਹੋਜਾਤਾ ਹੈ . ਯਹ ਸਾਗਰਗਮ੍ਭੀਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਕੇ ਰਚਯਿਤਾ
ਪਰਮਕ੍ਰੁਪਾਲੁ ਆਚਾਰ੍ਯਭਗਵਾਨਕਾ ਕੋਈ ਪਰਮ ਅਲੌਕਿਕ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯ ਹੈ . ਪਰਮ ਅਦ੍ਭੁਤ ਸਾਤਿਸ਼ਯ
ਅਨ੍ਤਰ੍ਬਾਹ੍ਯ ਯੋਗੋਂਕੇ ਬਿਨਾ ਇਨ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਕਾ ਰਚਾ ਜਾਨਾ ਸ਼ਕ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਇਨ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਕੀ ਵਾਣੀ ਤੈਰਤੇ
ਹੁਏ ਪੁਰੁਸ਼ਕੀ ਵਾਣੀ ਹੈ ਯਹ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਇਨਕੀ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਗਾਥਾ ਛਠਵੇਂ – ਸਾਤਵੇਂ ਗੁਣਸ੍ਥਾਨਮੇਂ
ਝੂਲਨੇਵਾਲੇ ਮਹਾਮੁਨਿਕੇ ਆਤ੍ਮਾਨੁਭਵਸੇ ਨਿਕਲੀ ਹੁਈ ਹੈ . ਇਨ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਕੇ ਕਰ੍ਤਾ ਭਗਵਾਨ
ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵ ਮਹਾਵਿਦੇਹਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮੇਂ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਵੀਤਰਾਗ ਭੀ ਸੀਮਂਧਰ ਭਗਵਾਨਕੇ ਸਮਵਸਰਣਮੇਂ ਗਯੇ ਥੇ,
ਔਰ ਵਹਾਁ ਵੇ ਆਠ ਦਿਨ ਰਹੇ ਥੇ ਯਹ ਬਾਤ ਯਥਾਤਥ੍ਯ ਹੈ, ਅਕ੍ਸ਼ਰਸ਼ਃ ਸਤ੍ਯ ਹੈ, ਪ੍ਰਮਾਣਸਿਦ੍ਧ ਹੈ . ਉਨ
ਪਰਮੋਪਕਾਰੀ ਆਚਾਰ੍ਯਦੇਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਰਚਿਤ ਸਮਯਸਾਰ, ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ ਆਦਿ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਮੇਂ ਤੀਰ੍ਥਂਕਰਦੇਵਕੀ
ॐਕਾਰਧ੍ਵਨਿਮੇਂਸੇ ਹੀ ਨਿਕਲਾ ਹੁਆ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ .’
ਭਗਵਾਨ ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਕ੍ਰੁਤ ਇਸ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁਤ ਗਾਥਾਓਂਕੀ ‘ਤਤ੍ਤ੍ਵਦੀਪਿਕਾ’
ਨਾਮਕ ਸਂਸ੍ਕ੍ਰੁਤ ਟੀਕਾ ਸ਼੍ਰੀ ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਾਚਾਰ੍ਯ (ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ ਵਿਕ੍ਰਮ ਸਂਵਤ੍ਕੀ ੧੦ਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬ੍ਦੀਮੇਂ
ਹੋ ਗਯੇ ਹੈਂ)ਨੇ ਰਚੀ ਹੈ . ਜੈਸੇ ਇਸ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੇ ਮੂਲ ਕਰ੍ਤਾ ਅਲੌਕਿਕ ਪੁਰੁਸ਼ ਹੈਂ ਵੈਸੇ ਹੀ ਇਸਕੇ
ਟੀਕਾਕਾਰ ਭੀ ਮਹਾਸਮਰ੍ਥ ਆਚਾਰ੍ਯ ਹੈਂ . ਉਨ੍ਹੋਂਨੇ ਸਮਯਸਾਰ ਤਥਾ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਕੀ ਟੀਕਾ ਭੀ ਲਿਖੀ
ਹੈ ਔਰ ਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥਸਾਰ, ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧ੍ਯੁਪਾਯ ਆਦਿ ਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰ ਗ੍ਰਨ੍ਥੋਂਕੀ ਭੀ ਰਚਨਾ ਕੀ ਹੈ . ਉਨ ਜੈਸੀ
ਟੀਕਾਯੇਂ ਅਭੀ ਤਕ ਅਨ੍ਯ ਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ਨਹੀਂ ਹੁਈ ਹੈ . ਉਨਕੀ ਟੀਕਾਓਂਕੇ ਪਾਠਕੋਂਕੋ ਉਨਕੀ
ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਰਸਿਕਤਾ, ਆਤ੍ਮਾਨੁਭਵ, ਪ੍ਰਖਰ ਵਿਦ੍ਵਤ੍ਤਾ, ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਨ੍ਯਾਯਪੂਰ੍ਵਕ ਸਿਦ੍ਧ ਕਰਨੇਕੀ
ਅਸਾਧਾਰਣ ਸ਼ਕ੍ਤਿ, ਜਿਨਸ਼ਾਸਨਕਾ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਗਮ੍ਭੀਰ ਜ੍ਞਾਨ, ਨਿਸ਼੍ਚਯ – ਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਸਂਧਿਬਦ੍ਧ ਨਿਰੂਪਣ
ਕਰਨੇਕੀ ਵਿਰਲ ਸ਼ਕ੍ਤਿ ਔਰ ਉਤ੍ਤਮ ਕਾਵ੍ਯਸ਼ਕ੍ਤਿਕਾ ਪੂਰਾ ਪਤਾ ਲਗ ਜਾਤਾ ਹੈ . ਗਮ੍ਭੀਰ ਰਹਸ੍ਯੋਂਕੋ
ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਮੇਂ ਭਰ ਦੇਨੇਕੀ ਉਨਕੀ ਸ਼ਕ੍ਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾਨੋਂਕੋ ਆਸ਼੍ਚਰ੍ਯਚਕਿਤ ਕਰ ਦੇਤੀ ਹੈ . ਉਨਕੀ ਦੈਵੀ
[ ੧੫ ]