ਇਹ ਖਲ੍ਵਾਗਮਨਿਗਦਿਤੇਸ਼੍ਵਨਨ੍ਤੇਸ਼ੁ ਗੁਣੇਸ਼ੁ ਕੈਸ਼੍ਚਿਦ੍ ਗੁਣੈਰਨ੍ਯਯੋਗਵ੍ਯਵਚ੍ਛੇਦਕਤਯਾਸਾਧਾਰਣ-
ਤਾਮੁਪਾਦਾਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਤਾਮੁਪਗਤੈਰਨਨ੍ਤਾਯਾਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸਂਤਤੌ ਸ੍ਵਪਰਵਿਵੇਕਮੁਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਮੋਹਪ੍ਰਹਾਣਪ੍ਰਵਣਬੁਦ੍ਧਯੋ
ਲਬ੍ਧਵਰ੍ਣਾਃ . ਤਥਾਹਿ – ਯਦਿਦਂ ਸਦਕਾਰਣਤਯਾ ਸ੍ਵਤਃਸਿਦ੍ਧਮਨ੍ਤਰ੍ਬਹਿਰ੍ਮੁਖਪ੍ਰਕਾਸ਼ਸ਼ਾਲਿਤਯਾ ਸ੍ਵਪਰ-
ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਂ ਮਦੀਯਂ ਮਮ ਨਾਮ ਚੈਤਨ੍ਯਮਹਮਨੇਨ ਤੇਨ ਸਮਾਨਜਾਤੀਯਮਸਮਾਨਜਾਤੀਯਂ ਵਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਨ੍ਯਦ-
ਪਹਾਯ ਮਮਾਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇਨਾਤ੍ਮੀਯਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਸਕਲਤ੍ਰਿਕਾਲਕਲਿਤਧ੍ਰੌਵ੍ਯਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਜਾਨਾਮਿ . ਏਵਂ
ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ . ਜੋ ਯਃ ਕਰ੍ਤਾ ਸੋ ਸ ਮੋਹਕ੍ਖਯਂ ਕੁਣਦਿ ਨਿਰ੍ਮੋਹਪਰਮਾਨਨ੍ਦੈਕਸ੍ਵਭਾਵਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨੋ
ਵਿਪਰੀਤਸ੍ਯ ਮੋਹਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼ਯਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ ..੮੯.. ਅਥ ਪੂਰ੍ਵਸੂਤ੍ਰੇ ਯਦੁਕ੍ਤਂ ਸ੍ਵਪਰਭੇਦਵਿਜ੍ਞਾਨਂ ਤਦਾਗਮਤਃ
ਸਿਦ੍ਧਯਤੀਤਿ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤਿ — ਤਮ੍ਹਾ ਜਿਣਮਗ੍ਗਾਦੋ ਯਸ੍ਮਾਦੇਵਂ ਭਣਿਤਂ ਪੂਰ੍ਵਂ ਸ੍ਵਪਰਭੇਦਵਿਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ ਮੋਹਕ੍ਸ਼ਯੋ
ਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਜ੍ਜਿਨਮਾਰ੍ਗਾਜ੍ਜਿਨਾਗਮਾਤ੍ ਗੁਣੇਹਿਂ ਗੁਣੈਃ ਆਦਂ ਆਤ੍ਮਾਨਂ, ਨ ਕੇਵਲਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਪਰਂ ਚ
ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਚ . ਕੇਸ਼ੁ ਮਧ੍ਯੇ . ਦਵ੍ਵੇਸੁ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਦਿਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ ਅਭਿਗਚ੍ਛਦੁ ਅਭਿਗਚ੍ਛਤੁ ਜਾਨਾਤੁ . ਯਦਿ
ਕਿਮ੍ . ਣਿਮ੍ਮੋਹਂ ਇਚ੍ਛਦਿ ਜਦਿ ਨਿਰ੍ਮੋਹਭਾਵਮਿਚ੍ਛਤਿ ਯਦਿ ਚੇਤ੍ . ਸ ਕਃ . ਅਪ੍ਪਾ ਆਤ੍ਮਾ . ਕਸ੍ਯ ਸਂਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵੇਨ .
੧੫੪ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-
ਟੀਕਾ : — ਮੋਹਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਨੇਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ੧ਪ੍ਰਵਣ ਬੁਦ੍ਧਿਵਾਲੇ ਬੁਧਜਨ ਇਸ ਜਗਤਮੇਂ ਆਗਮਮੇਂ
ਕਥਿਤ ਅਨਨ੍ਤ ਗੁਣੋਂਮੇਂਸੇ ਕਿਨ੍ਹੀਂ ਗੁਣੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ — ਜੋ ਗੁਣ ੨ਅਨ੍ਯਕੇ ਸਾਥ ਯੋਗ ਰਹਿਤ ਹੋਨੇਸੇ
ਅਸਾਧਾਰਣਤਾ ਧਾਰਣ ਕਰਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤ੍ਵਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੁਏ ਹੈਂ ਉਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ — ਅਨਨ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰਮ੍ਪਰਾਮੇਂ ਸ੍ਵ-
ਪਰਕੇ ਵਿਵੇਕਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰੋ . (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਮੋਹਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ ਕਰਨੇਕੇ ਇਚ੍ਛੁਕ ਪਂਡਿਤਜਨ ਆਗਮ ਕਥਿਤ
ਅਨਨ੍ਤ ਗੁਣੋਂਮੇਂਸੇ ਅਸਾਧਾਰਣ ਔਰ ਭਿਨ੍ਨਲਕ੍ਸ਼ਣਭੂਤ ਗੁਣੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਨਨ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਪਰਮ੍ਪਰਾਮੇਂ ‘ਯਹ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯ
ਹੈਂ ਔਰ ਯਹ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈਂ’ ਐਸਾ ਵਿਵੇਕ ਕਰੋ), ਜੋਕਿ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈਂ : —
੩ਸਤ੍ ਔਰ ੪ਅਕਾਰਣ ਹੋਨੇਸੇ ਸ੍ਵਤਃਸਿਦ੍ਧ, ਅਨ੍ਤਰ੍ਮੁਖ ਔਰ ਬਹਿਰ੍ਮੁਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ
ਸ੍ਵ -ਪਰਕਾ ਜ੍ਞਾਯਕ – ਐਸਾ ਜੋ ਯਹ, ਮੇਰੇ ਸਾਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਾਲਾ, ਮੇਰਾ ਚੈਤਨ੍ਯ ਹੈ ਉਸਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ — ਜੋ
(ਚੈਤਨ੍ਯ) ਸਮਾਨਜਾਤੀਯ ਅਥਵਾ ਅਸਮਾਨਜਾਤੀਯ ਅਨ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਛੋੜਕਰ ਮੇਰੇ ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ ਹੀ ਵਰ੍ਤਤਾ
ਹੈ ਉਸਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ — ਮੈਂ ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ੫ਸਕਲ -ਤ੍ਰਿਕਾਲਮੇਂ ਧ੍ਰੁਵਤ੍ਵਕਾ ਧਾਰਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਜਾਨਤਾ ਹੂਁ .
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਰੂਪਸੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨ ਸ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ — ਜੋ ਅਨ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਛੋੜਕਰ ਉਸੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ
੧. ਪ੍ਰਵਣ = ਢਲਤੀ ਹੁਈ; ਅਭਿਮੁਖ; ਰਤ .
੨. ਕਿਤਨੇ ਹੀ ਗੁਣ ਅਨ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਸਾਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਰਹਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਨ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਮੇਂ ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਅਸਾਧਾਰਣ ਹੈਂ ਔਰ
ਇਸਲਿਯੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਭੂਤ – ਭਿਨ੍ਨ ਲਕ੍ਸ਼ਣਭੂਤ ਹੈ; ਉਸਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੀ ਭਿਨ੍ਨਤਾ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਕੀ ਜਾ ਸਕਤੀ ਹੈ .
੩. ਸਤ੍ = ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ; ਸਤ੍ਰੂਪ; ਸਤ੍ਤਾਵਾਲਾ .
੪. ਅਕਾਰਣ = ਜਿਸਕਾ ਕੋਈ ਕਾਰਣ ਨ ਹੋ ਐਸਾ ਅਹੇਤੁਕ, (ਚੈਤਨ੍ਯ ਸਤ੍ ਔਰ ਅਹੇਤੁਕ ਹੋਨੇਸੇ ਸ੍ਵਯਂਸੇ ਸਿਦ੍ਧ ਹੈ .)
੫. ਸਕਲ = ਪੂਰ੍ਣ, ਸਮਸ੍ਤ, ਨਿਰਵਸ਼ੇਸ਼ (ਆਤ੍ਮਾ ਕੋਈ ਕਾਲਕੋ ਬਾਕੀ ਰਖੇ ਬਿਨਾ ਸਂਪੂਰ੍ਣ ਤੀਨੋਂ ਕਾਲ ਧ੍ਰੁਵ ਰਹਤਾ
ਐਸਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ .)