ਮਤ੍ਯਸ੍ਯਾਤ੍ਮਨਃ ਸ੍ਵਭਾਵ ਏਵ ਸ੍ਥਿਤਿਮਾਸੂਤ੍ਰਯਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਖਲੁ ਸਹਜਵਿਜ੍ਰੁਮ੍ਭਿਤਾਨੇਕਾਨ੍ਤਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਪ੍ਰਕ੍ਸ਼ਪਿਤ-
ਸਮਸ੍ਤੈਕਾਨ੍ਤਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਪਰਿਗ੍ਰਹਗ੍ਰਹਾ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਗਤਿਸ਼ੁ ਤਦ੍ਵਿਗ੍ਰਹੇਸ਼ੁ ਚਾਵਿਹਿਤਾਹਂਕਾਰਮਮਕਾਰਾ
ਅਨੇਕਾਪਵਰਕਸਂਚਾਰਿਤਰਤ੍ਨਪ੍ਰਦੀਪਮਿਵੈਕਰੂਪਮੇਵਾਤ੍ਮਾਨਮੁਪਲਭਮਾਨਾ ਅਵਿਚਲਿਤਚੇਤਨਾਵਿਲਾਸ-
ਮਾਤ੍ਰਮਾਤ੍ਮਵ੍ਯਵਹਾਰਮੁਰਰੀਕ੍ਰੁਤ੍ਯ ਕ੍ਰੋਡੀਕ੍ਰੁਤਸਮਸ੍ਤਕ੍ਰਿਯਾਕੁਟੁਮ੍ਬਕਂ ਮਨੁਸ਼੍ਯਵ੍ਯਵਹਾਰਮਨਾਸ਼੍ਰਯਨ੍ਤੋ ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤ-
ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੋਨ੍ਮੇਸ਼ਤਯਾ ਪਰਮਮੌਦਾਸੀਨ੍ਯਮਵਲਂਬਮਾਨਾ ਨਿਰਸ੍ਤਸਮਸ੍ਤਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਸਂਗਤਿਤਯਾ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣੈਵ ਕੇਵਲੇਨ
ਸਂਗਤਤ੍ਵਾਤ੍ਸ੍ਵਸਮਯਾ ਜਾਯਨ੍ਤੇ
.
ਅਤਃ ਸ੍ਵਸਮਯ ਏਵਾਤ੍ਮਨ -ਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ..੯੪..
ਨਿਰਤਾਃ ਜੀਵਾਃ ਪਰਸਮਇਗ ਤ੍ਤਿ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਤੇ ਪਰਸਮਯਾ ਇਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਾਃ ਕ ਥਿਤਾਃ . ਤਥਾਹਿਤਥਾਹਿ —
ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪੋਹਮਿਤ੍ਯਹਙ੍ਕਾਰੋ ਭਣ੍ਯਤੇ, ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਸ਼ਰੀਰਂ ਤਚ੍ਛਰੀਰਾਧਾਰੋਤ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸ਼ਯਸੁਖਸ੍ਵਰੂਪਂ
ਚ ਮਮੇਤਿ ਮਮਕਾਰੋ ਭਣ੍ਯਤੇ, ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਪਰਿਣਤਾਃ ਮਮਕਾਰਾਹਙ੍ਕਾਰਰਹਿਤਪਰਮਚੈਤਨ੍ਯਚਮਤ੍ਕਾਰਪਰਿਣਤੇਸ਼੍ਚ੍ਯੁਤਾ ਯੇ ਤੇ
ਕ ਰ੍ਮੋਦਯਜਨਿਤਪਰਪਰ੍ਯਾਯਨਿਰਤਤ੍ਵਾਤ੍ਪਰਸਮਯਾ ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਯੋ ਭਣ੍ਯਨ੍ਤੇ . ਆਦਸਹਾਵਮ੍ਹਿ ਠਿਦਾ ਯੇ ਪੁਨਰਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪੇ
ਸ੍ਥਿਤਾਸ੍ਤੇ ਸਗਸਮਯਾ ਮੁਣੇਦਵ੍ਵਾ ਸ੍ਵਸਮਯਾ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯਾ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਾ ਇਤਿ . ਤਦ੍ਯਥਾਤਦ੍ਯਥਾ — ਅਨੇਕਾਪਵਰਕ ਸਂਚਾਰਿਤੈਕ -
ਰਤ੍ਨਪ੍ਰਦੀਪ ਇਵਾਨੇਕ ਸ਼ਰੀਰੇਸ਼੍ਵਪ੍ਯੇਕੋਹਮਿਤਿ ਦ੍ਰੁਢਸਂਸ੍ਕਾਰੇਣ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨਿ ਸ੍ਥਿਤਾ ਯੇ ਤੇ ਕ ਰ੍ਮੋਦਯਜਨਿਤ-
ਪਰ੍ਯਾਯਪਰਿਣਤਿਰਹਿਤਤ੍ਵਾਤ੍ਸ੍ਵਸਮਯਾ ਭਵਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੯੪.. ਅਥ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸਤ੍ਤਾਦਿਲਕ੍ਸ਼ਣਤ੍ਰਯਂ ਸੂਚਯਤਿ —
ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ ]
ਜ੍ਞੇਯਤਤ੍ਤ੍ਵ -ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨ
੧੬੯
ਪ੍ਰ ੨੨
ਹੈਂ (-ਲੀਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ), ਵੇ — ਜਿਨ੍ਹੋਂਨੇ ਸਹਜ -ਵਿਕਸਿਤ ਅਨੇਕਾਨ੍ਤਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਸੇ ਸਮਸ੍ਤ ਏਕਾਨ੍ਤਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਕੇ
੧ਪਰਿਗ੍ਰਹਕੇ ਆਗ੍ਰਹ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼ੀਣ ਕਰ ਦਿਯੇ ਹੈਂ, ਐਸੇ — ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿ ਗਤਿਯੋਂਮੇਂ ਔਰ ਉਨ ਗਤਿਯੋਂਕੇ ਸ਼ਰੀਰੋਂਮੇਂ
ਅਹਂਕਾਰ – ਮਮਕਾਰ ਨ ਕਰਕੇ ਅਨੇਕ ਕਕ੍ਸ਼ੋਂ (ਕਮਰੋਂ) ਮੇਂ ੨ਸਂਚਾਰਿਤ ਰਤ੍ਨਦੀਪਕਕੀ ਭਾਁਤਿ ਏਕਰੂਪ
ਹੀ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ (-ਅਨੁਭਵ) ਕਰਤੇ ਹੁਯੇ, ਅਵਿਚਲਿਤ -ਚੇਤਨਾਵਿਲਾਸਮਾਤ੍ਰ ਆਤ੍ਮਵ੍ਯਵਹਾਰਕੋ
ਅਂਗੀਕਾਰ ਕਰਕੇ, ਜਿਸਮੇਂ ਸਮਸ੍ਤ ਕ੍ਰਿਯਾਕਲਾਪਸੇ ਭੇਂਟ ਕੀ ਜਾਤੀ ਹੈ ਐਸੇ ਮਨੁਸ਼੍ਯਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ
ਨਹੀਂ ਕਰਤੇ ਹੁਯੇ, ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਕਾ ਉਨ੍ਮੇਸ਼ (ਪ੍ਰਾਕਟਯ) ਰੁਕ ਜਾਨੇਸੇ ਪਰਮ ਉਦਾਸੀਨਤਾਕਾ ਆਲਮ੍ਬਨ ਲੇਤੇ
ਹੁਯੇ, ਸਮਸ੍ਤ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੀ ਸਂਗਤਿ ਦੂਰ ਕਰ ਦੇਨੇਸੇ ਮਾਤ੍ਰ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਸਾਥ ਹੀ ਸਂਗਤਤਾ ਹੋਨੇਸੇ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ
੩ਸ੍ਵਸਮਯ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ੍ਵਸਮਯਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ .
ਇਸਲਿਯੇ ਸ੍ਵਸਮਯ ਹੀ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਹੈ .
੧. ਪਰਿਗ੍ਰਹ = ਸ੍ਵੀਕਾਰ; ਅਂਗੀਕਾਰ .
੨. ਸਂਚਾਰਿਤ = ਲੇਜਾਯੇ ਗਯੇ . (ਜੈਸੇ ਭਿਨ੍ਨ -ਭਿਨ੍ਨ ਕਮਰੋਂਮੇਂ ਲੇਜਾਯਾ ਗਯਾ ਰਤ੍ਨਦੀਪਕ ਏਕਰੂਪ ਹੀ ਹੈ, ਵਹ ਕਿਂਚਿਤ੍ਮਾਤ੍ਰ
ਭੀ ਕਮਰੇਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਔਰ ਨ ਕਮਰੇਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਭਿਨ੍ਨ -ਭਿਨ੍ਨ ਸ਼ਰੀਰੋਂਮੇਂ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਟ
ਹੋਨੇਵਾਲਾ ਆਤ੍ਮਾ ਏਕਰੂਪ ਹੀ ਹੈ, ਵਹ ਕਿਂਚਿਤ੍ਮਾਤ੍ਰ ਭੀ ਸ਼ਰੀਰਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਔਰ ਨ ਸ਼ਰੀਰਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾ ਕਰਤਾ
ਹੈ – ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜ੍ਞਾਨੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ .)
੩. ਜੋ ਜੀਵ ਸ੍ਵਕੇ ਸਾਥ ਏਕਤ੍ਵਕੀ ਮਾਨ੍ਯਤਾਪੂਰ੍ਵਕ (ਸ੍ਵਕੇ ਸਾਥ) ਯੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਉਸੇ ਸ੍ਵ -ਸਮਯ ਕਹਾ ਜਾਤਾ
.