ਅਥ ਦ੍ਰਵ੍ਯਲਕ੍ਸ਼ਣਮੁਪਲਕ੍ਸ਼ਯਤਿ —
ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਸਹਾਵੇਣੁਪ੍ਪਾਦਵ੍ਵਯਧੁਵਤ੍ਤਸਂਬਦ੍ਧਂ .
ਗੁਣਵਂ ਚ ਸਪਜ੍ਜਾਯਂ ਜਂ ਤਂ ਦਵ੍ਵਂ ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਂਤਿ ..੯੫..
ਅਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਸ੍ਵਭਾਵੇਨੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੁਵਤ੍ਵਸਂਬਦ੍ਧਮ੍ .
ਗੁਣਵਚ੍ਚ ਸਪਰ੍ਯਾਯਂ ਯਤ੍ਤਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਿਤਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤਿ ..੯੫..
ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਸਹਾਵੇਣ ਅਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤ ਸ੍ਵਭਾਵਮਸ੍ਤਿਤ੍ਵੇਨ ਸਹਾਭਿਨ੍ਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਵ੍ਵਯਧੁਵਤ੍ਤਸਂਜੁਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯੈਃ ਸਹ
ਸਂਯੁਕ੍ਤਂ ਗੁਣਵਂ ਚ ਸਪਜ੍ਜਾਯਂ ਗੁਣਵਤ੍ਪਰ੍ਯਾਯਸਹਿਤਂ ਚ ਜਂ ਯਦਿਤ੍ਥਂਭੂਤਂ ਸਤ੍ਤਾਦਿਲਕ੍ਸ਼ਣਤ੍ਰਯਸਂਯੁਕ੍ਤਂ ਤਂ ਦਵ੍ਵਂ ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਂਤਿ
ਤਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਿਤਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਾਃ . ਇਦਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੁਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯੈਰ੍ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੈਸ਼੍ਚ ਸਹ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯਲਕ੍ਸ਼ਣਭੇਦੇ ਅਪਿ ਸਤਿ
ਸਤ੍ਤਾਭੇਦਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ . ਤਰ੍ਹਿ ਕਿਂ ਕਰੋਤਿ . ਸ੍ਵਰੂਪਤਯੈਵ ਤਥਾਵਿਧਤ੍ਵਮਵਲਮ੍ਬਤੇ . ਤਥਾਵਿਧਤ੍ਵਮਵਲਮ੍ਬਤੇ
ਕੋਰ੍ਥਃ . ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਸ੍ਵਰੂਪਂ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਵਰੂਪਂ ਚ ਪਰਿਣਮਤਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਵਦੇਵ . ਤਥਾਹਿ —
੧੭੦ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ‘ਮੈਂ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਹੂਁ, ਸ਼ਰੀਰਾਦਿਕ ਸਮਸ੍ਤ ਕ੍ਰਿਯਾਓਂਕੋ ਮੈਂ ਕਰਤਾ ਹੂਁ, ਸ੍ਤ੍ਰੀ -ਪੁਤ੍ਰ-
ਧਨਾਦਿਕੇ ਗ੍ਰਹਣ -ਤ੍ਯਾਗਕਾ ਮੈਂ ਸ੍ਵਾਮੀ ਹੂਁ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਮਾਨਨਾ ਸੋ ਮਨੁਸ਼੍ਯਵ੍ਯਵਹਾਰ (ਮਨੁਸ਼੍ਯਰੂਪ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ)
ਹੈ; ‘ਮਾਤ੍ਰ ਅਚਲਿਤ ਚੇਤਨਾ ਵਹ ਹੀ ਮੈਂ ਹੂਁ’ ਐਸਾ ਮਾਨਨਾ — ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨਾ ਸੋ ਆਤ੍ਮਵ੍ਯਵਹਾਰ
(ਆਤ੍ਮਾਰੂਪ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ) ਹੈ .
ਜੋ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂ ਲੀਨ ਹੈਂ, ਵੇ ਏਕਾਨ੍ਤਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਵਾਲੇ ਲੋਗ ਮਨੁਸ਼੍ਯਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਕਰਤੇ
ਹੈਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਰਾਗੀ -ਦ੍ਵੇਸ਼ੀ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪ ਕਰ੍ਮਕੇ ਸਾਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਕਰਤੇ ਹੋਨੇਸੇ ਵੇ
ਪਰਸਮਯ ਹੈਂ; ਔਰ ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਹੀ ਸ੍ਥਿਤ ਹੈਂ ਵੇ ਅਨੇਕਾਨ੍ਤਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਵਾਲੇ ਲੋਗ
ਮਨੁਸ਼੍ਯਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਨਹੀਂ ਕਰਕੇ ਆਤ੍ਮਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਕਰਤੇ ਹੈਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਰਾਗੀ -ਦ੍ਵੇਸ਼ੀ ਨਹੀਂ
ਹੋਤੇ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਰਮ ਉਦਾਸੀਨ ਰਹਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪ ਕਰ੍ਮਕੇ ਸਾਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਨ ਕਰਕੇ
ਮਾਤ੍ਰ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਸਾਥ ਹੀ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਕਰਤੇ ਹੈਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਵੇ ਸ੍ਵਸਮਯ ਹੈਂ ..੯੪..
ਅਬ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਅਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਸ੍ਵਭਾਵੇਨ ] ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਛੋੜੇ ਬਿਨਾ [ਯਤ੍ ] ਜੋ
[ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੁਵਤ੍ਵਸਂਬਦ੍ਧਮ੍ ] ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਸਂਯੁਕ੍ਤ ਹੈ [ਚ ] ਤਥਾ [ਗੁਣਵਤ੍ ਸਪਰ੍ਯਾਯਂ ]
ਗੁਣਯੁਕ੍ਤ ਔਰ ਪਰ੍ਯਾਯਸਹਿਤ ਹੈ, [ਤਤ੍ ] ਉਸੇ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍ ਇਤਿ ] ‘ਦ੍ਰਵ੍ਯ’ [ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤਿ ] ਕਹਤੇ ਹੈਂ ..੯੫..
ਛੋਡਯਾ ਵਿਨਾ ਜ ਸ੍ਵਭਾਵਨੇ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੁਵਯੁਕ੍ਤ ਛੇ,
ਵਲ਼ੀ ਗੁਣ ਨੇ ਪਰ੍ਯਯ ਸਹਿਤ ਜੇ, ‘ਦ੍ਰਵ੍ਯ’ ਭਾਖ੍ਯੁਂ ਤੇਹਨੇ. ੯੫.