ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਭੇਦਾਭਾਵਾਦ੍ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣ ਸਹੈਕਤ੍ਵਮਵਲਮ੍ਬਮਾਨਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਵਭਾਵ ਏਵ ਕਥਂ ਨ ਭਵੇਤ੍ . ਤਤ੍ਤੁ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਨ੍ਤਰਾਣਾਮਿਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਣਾਂ ਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕਂ ਪਰਿਸਮਾਪ੍ਯਤੇ, ਯਤੋ ਹਿ ਪਰਸ੍ਪਰਸਾਧਿਤ-
ਸਿਦ੍ਧਿਯੁਕ੍ਤਤ੍ਵਾਤ੍ਤੇਸ਼ਾਮਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮੇਕਮੇਵ, ਕਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰਵਤ੍ .
ਯਥਾ ਹਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣ ਵਾ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰੇਣ ਵਾ ਕਾਲੇਨ ਵਾ ਭਾਵੇਨ ਵਾ ਕਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰਾਤ੍ ਪ੍ਰੁਥਗਨੁਪਲਭ੍ਯਮਾਨੈਃ
ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਕਰਣਾਧਿਕਰਣਰੂਪੇਣ ਪੀਤਤਾਦਿਗੁਣਾਨਾਂ ਕੁਣ੍ਡਲਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਾਣਾਂ ਚ ਸ੍ਵਰੂਪਮੁਪਾਦਾਯ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ-
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵੇਨ ਨਿਸ਼੍ਪਾਦਿਤਨਿਸ਼੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਕ੍ਤੈਃ ਪੀਤਤਾਦਿਗੁਣੈਃ ਕੁਣ੍ਡਲਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੈਸ਼੍ਚ
ਯਦਸ੍ਤਿਤ੍ਵਂ ਕਾਰ੍ਤਸ੍ਵਰਸ੍ਯ ਸ ਸ੍ਵਭਾਵਃ, ਤਥਾ ਹਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣ ਵਾ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰੇਣ ਵਾ ਕਾਲੇਨ ਵਾ ਭਾਵੇਨ ਵਾ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰੁਥਗਨੁਪਲਭ੍ਯਮਾਨੈਃ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਕਰਣਾਧਿਕਰਣਰੂਪੇਣ ਗੁਣਾਨਾਂ ਪਰ੍ਯਾਯਾਣਾਂ ਚ ਸ੍ਵਰੂਪਮੁਪਾਦਾਯ
ਸ਼ੇਸ਼ਜੀਵਾਨਾਂ ਚ ਭਿਨ੍ਨਂ ਭਵਤਿ ਨ ਚ ਤਥਾ . ਕੈਃ ਸਹ . ਗੁਣੇਹਿਂ ਸਗਪਜ੍ਜਏਹਿਂ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਦਿਗੁਣੈਃ
ਕਿਞ੍ਚਿਦੂਨਚਰਮਸ਼ਰੀਰਾਕਾਰਾਦਿਸ੍ਵਕਪਰ੍ਯਾਯੈਸ਼੍ਚ ਸਹ . ਕਥਂਭੂਤੈਃ . ਚਿਤ੍ਤੇਹਿਂ ਸਿਦ੍ਧਗਤਿਤ੍ਵਮਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤ੍ਵਮਕਾਯਤ੍ਵਮ-
ਯੋਗਤ੍ਵਮਵੇਦਤ੍ਵਮਿਤ੍ਯਾਦਿਬਹੁਭੇਦਭਿਨ੍ਨੈਃ . ਨ ਕੇਵਲਂ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੈਃ ਸਹ ਭਿਨ੍ਨਂ ਨ ਭਵਤਿ . ਉਪ੍ਪਾਦਵ੍ਵਯਧੁਵਤ੍ਤੇਹਿਂ
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰੂਪਮੋਕ੍ਸ਼ਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦੋ ਰਾਗਾਦਿਵਿਕਲ੍ਪਰਹਿਤਪਰਮਸਮਾਧਿਰੂਪਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਯ ਵ੍ਯਯਸ੍ਤਥਾ
ਮੋਕ੍ਸ਼ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਾਧਾਰਭੂਤਾਨ੍ਵਯਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਂ ਚੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਸਹ ਭਿਨ੍ਨਂ ਨ ਭਵਤਿ .
ਕਥਮ੍ . ਸਵ੍ਵਕਾਲਂ ਸਰ੍ਵਕਾਲਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਯਥਾ ਭਵਤਿ . ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਤੈਃ ਸਹ ਭਿਨ੍ਨਂ ਨ ਭਵਤੀਤਿ ਚੇਤ੍. ਯਤਃ
ਕਾਰਣਾਦ੍ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵੇਨੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵੇਨ ਚ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਭੂਤੇਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਂ ਸਾਧ੍ਯਤੇ,
੧. ਪੀਤਤ੍ਵਾਦਿ ਗੁਣ ਔਰ ਕੁਣ੍ਡਲਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ .
੨. ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੀ ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕਾ ਕਰ੍ਤਾ (ਕਰਨੇਵਾਲਾ), ਉਨਕਾ ਕਰਣ (ਸਾਧਨ) ਔਰ ਉਨਕਾ ਅਧਿਕਰਣ (ਆਧਾਰ)
ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੀ ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਧਾਰਣ ਕਰਤਾ ਹੈ .
ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ ]
ਜ੍ਞੇਯਤਤ੍ਤ੍ਵ -ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨ
੧੭੫
ਅਨੇਕਤ੍ਵ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਭੇਦ ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਸਾਥ ਏਕਤ੍ਵਕੋ ਧਾਰਣ ਕਰਤਾ ਹੁਆ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ
ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੀ ਕ੍ਯੋਂ ਨ ਹੋ ? (ਅਵਸ਼੍ਯ ਹੋ .) ਵਹ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ — ਜੈਸੇ ਭਿਨ੍ਨ -ਭਿਨ੍ਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਮੇਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕਮੇਂ
ਸਮਾਪ੍ਤ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ — ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕਮੇਂ ਸਮਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਤਾ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ
ਉਨਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਪਰਸ੍ਪਰ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਗੁਣ ਔਰ ਪਰ੍ਯਾਯ ਏਕ ਦੂਸਰੇਸੇ ਪਰਸ੍ਪਰ ਸਿਦ੍ਧ
ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ — ਯਦਿ ਏਕ ਨ ਹੋ ਤੋ ਦੂਸਰੇ ਦੋ ਭੀ ਸਿਦ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ ਇਸਲਿਯੇ) ਉਨਕਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ
ਏਕ ਹੀ ਹੈ; — ਸੁਵਰ੍ਣਕੀ ਭਾਁਤਿ .
ਜੈਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯ, ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ, ਕਾਲ ਯਾ ਭਾਵਸੇ ੧ਸੁਵਰ੍ਣਸੇ ਜੋ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇਤੇ; ਕਰ੍ਤਾ -ਕਰਣ-
ਅਧਿਕਰਣਰੂਪਸੇ ਪੀਤਤ੍ਵਾਦਿਗੁਣੋਂਕੇ ਔਰ ਕੁਣ੍ਡਲਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਧਾਰਣ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ
ਸੁਵਰ੍ਣਕੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਜਿਨਕੀ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀ ਹੈ, — ਐਸੇ ਪੀਤਤ੍ਵਾਦਿਗੁਣੋਂ ਔਰ ਕੁਣ੍ਡਲਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਸੇ
ਜੋ ਸੁਵਰ੍ਣਕਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੈ, ਵਹ ਸੁਵਰ੍ਣਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ; ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ, ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਸੇ, ਕਾਲਸੇ ਯਾ
ਭਾਵਸੇ ਜੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇਤੇ, ਕਰ੍ਤਾ -ਕਰਣ-੨ਅਧਿਕਰਣਰੂਪਸੇ ਗੁਣੋਂਕੇ ਔਰ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ