ਕਾਲੇਨ ਵਾ ਭਾਵੇਨ ਵੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰੁਥਗਨੁਪਲਭ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਕਰਣਾਧਿਕਰਣਰੂਪੇਣ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਵਰੂਪਮੁਪਾਦਾਯ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਯੁਕ੍ਤੈਰੁਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯੈਰ੍ਨਿਸ਼੍ਪਾਦਿਤਨਿਸ਼੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਮੂਲ-
ਸਾਧਨਤਯਾ ਤੈਰ੍ਨਿਸ਼੍ਪਾਦਿਤਂ ਯਦਸ੍ਤਿਤ੍ਵਂ ਸ ਸ੍ਵਭਾਵਃ ..੯੬..
ਇਦਂ ਤੁ ਸਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਯਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਾਭਿਧਾਨਮਸ੍ਤੀਤਿ ਕਥਯਤਿ —
ਇਹ ਵਿਵਿਹਲਕ੍ਖਣਾਣਂ ਲਕ੍ਖਣਮੇਗਂ ਸਦਿਤ੍ਤਿ ਸਵ੍ਵਗਯਂ .
ਉਵਦਿਸਦਾ ਖਲੁ ਧਮ੍ਮਂ ਜਿਣਵਰਵਸਹੇਣ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਂ ..੯੭..
ਪਰ੍ਯਾਯਵ੍ਯਯਤਦੁਭਯਾਧਾਰਭੂਤਮੁਕ੍ਤਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਣਾਂ ਸ੍ਵਭਾਵ ਇਤਿ . ਏਵਂ ਯਥਾ ਮੁਕ੍ਤਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ
ਸ੍ਵਕੀਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯੈਃ ਸਹ ਸ੍ਵਰੂਪਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਾਭਿਧਾਨਮਵਾਨ੍ਤਰਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮਭਿਨ੍ਨਂ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਿਤਂ ਤਥੈਵ
ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ ]
ਜ੍ਞੇਯਤਤ੍ਤ੍ਵ -ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨ
੧੭੯
ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯੋਂਸੇ ਜੋ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇਤਾ, ਕਰ੍ਤਾ -ਕਰਣ-੧ਅਧਿਕਰਣਰੂਪਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ
ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਧਾਰਣ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯੋਂਸੇ ਜਿਸਕੀ ਨਿਸ਼੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀ ਹੈ, — ਐਸੇ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਮੂਲਸਾਧਨਪਨੇਸੇ ਉਨਸੇ ਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਜੋ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੈ, ਵਹ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ . (ਉਤ੍ਪਾਦੋਂਸੇ,
ਵ੍ਯਯੋਂਸੇ ਔਰ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯੋਂਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਨ ਦਿਖਾਈ ਦੇਨੇਵਾਲੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਵਹ ਉਤ੍ਪਾਦੋਂ, ਵ੍ਯਯੋਂ ਔਰ
ਧ੍ਰੌਵ੍ਯੋਂਕਾ ਹੀ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਉਤ੍ਪਾਦ, ਵ੍ਯਯ ਔਰ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਹੀ ਧਾਰਣ ਕਰਤੇ
ਹੈਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ ਔਰ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯੋਂਕੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਨਿਸ਼੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀ ਹੈ . ਯਦਿ ਉਤ੍ਪਾਦ-
ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਨ ਹੋਂ ਤੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਭੀ ਨ ਹੋ . ਐਸਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ .)
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਕੇ ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਰ ਵਹ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਅਨਾਦਿ-
ਅਨਨ੍ਤ ਹੈ ਤਥਾ ਅਹੇਤੁਕ ਏਕਰੂਪ ਪਰਿਣਤਿਸੇ ਸਦਾ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਿਭਾਵਧਰ੍ਮਸੇ ਭੀ
ਭਿਨ੍ਨ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ; ਐਸਾ ਹੋਨੇਸੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੀ ਹੈ .
ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕਾ ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਭਿਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਏਕ ਹੀ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਹੀ ਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੀ ਹੈਂ, ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਸੇ ਹੀ ਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਔਰ ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਉਤ੍ਪਾਦ-
ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਕਾ ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਭੀ ਏਕ ਹੀ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਹੀ
ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯੋਂਸੇ ਹੀ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤਾ ਹੈ .
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸ੍ਵਰੂਪਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਕਾ ਨਿਰੂਪਣ ਹੁਆ ..੯੬..
ਵਿਧਵਿਧਲਕ੍ਸ਼ਣੀਨੁਂ ਸਰਵ -ਗਤ ‘ਸਤ੍ਤ੍ਵ’ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਏਕ ਛੇ,
– ਏ ਧਰ੍ਮਨੇ ਉਪਦੇਸ਼ਤਾ ਜਿਨਵਰਵ੍ਰੁਸ਼ਭ ਨਿਰ੍ਦ੍ਦਿਸ਼੍ਟ ਛੇ. ੯੭.
੧. ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਕਰ੍ਤਾ, ਕਰਣ ਔਰ ਅਧਿਕਰਣ ਹੈਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ
ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਧਾਰਣ ਕਰਤੇ ਹੈਂ .