ਅਥੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਣਾਂ ਪਰਸ੍ਪਰਾਵਿਨਾਭਾਵਂ ਦ੍ਰੁਢਯਤਿ —
ਣ ਭਵੋ ਭਂਗਵਿਹੀਣੋ ਭਂਗੋ ਵਾ ਣਤ੍ਥਿ ਸਂਭਵਵਿਹੀਣੋ .
ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਵਿ ਯ ਭਂਗੋ ਣ ਵਿਣਾ ਧੋਵ੍ਵੇਣ ਅਤ੍ਥੇਣ ..੧੦੦..
ਨ ਭਵੋ ਭਙ੍ਗਵਿਹੀਨੋ ਭਙ੍ਗੋ ਵਾ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਂਭਵਵਿਹੀਨਃ .
ਉਤ੍ਪਾਦੋਪਿ ਚ ਭਙ੍ਗੋ ਨ ਵਿਨਾ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯੇਣਾਰ੍ਥੇਨ ..੧੦੦..
ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ ]
ਜ੍ਞੇਯਤਤ੍ਤ੍ਵ -ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨ
੧੮੯
ਯਦ੍ਯਪਿ ਪਰ੍ਯਾਯਾਰ੍ਥਿਕਨਯੇਨ ਪਰਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਪਰਿਣਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕਨਯੇਨ ਸਤ੍ਤਾਲਕ੍ਸ਼ਣਮੇਵ ਭਵਤਿ .
ਤ੍ਰਿਲਕ੍ਸ਼ਣਮਪਿ ਸਤ੍ਸਤ੍ਤਾਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਕਥਂ ਭਣ੍ਯਤ ਇਤਿ ਚੇਤ੍ ‘‘ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧੌਵ੍ਯਯੁਕ੍ਤਂ ਸਤ੍’’ ਇਤਿ ਵਚਨਾਤ੍ . ਯਥੇਦਂ
ਪਰਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਕਸਮਯੇਨੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯੈਃ ਪਰਿਣਤਮੇਵ ਸਤ੍ਤਾਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਭਣ੍ਯਤੇ ਤਤਾ ਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੯੯..
ਏਵਂ ਸ੍ਵਰੂਪਸਤ੍ਤਾਰੂਪੇਣ ਪ੍ਰਥਮਗਾਥਾ, ਮਹਾਸਤ੍ਤਾਰੂਪੇਣ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ, ਯਥਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਸ੍ਵਤਃਸਿਦ੍ਧਂ ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾਗੁਣੋਪੀਤਿ
ਕਥਨੇਨ ਤ੍ਰੁਤੀਯਾ, ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਤ੍ਵੇਪਿ ਸਤ੍ਤੈਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਣ੍ਯਤ ਇਤਿ ਕਥਨੇਨ ਚਤੁਰ੍ਥੀਤਿ ਗਾਥਾਚਤੁਸ਼੍ਟਯੇਨ
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸਦਾ ਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਰਹਤਾ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ‘ਸਤ੍’ ਹੈ . ਵਹ ਸ੍ਵਭਾਵ
ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਸ੍ਵਰੂਪ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ . ਜੈਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਵਿਸ੍ਤਾਰਕਾ ਛੋਟੇਸੇ ਛੋਟਾ ਅਂਸ਼ ਵਹ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਪ੍ਰਵਾਹਕਾ ਛੋਟੇਸੇ ਛੋਟਾ ਅਂਸ਼ ਵਹ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ . ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਪਰਿਣਾਮ ਸ੍ਵ -ਕਾਲਮੇਂ
ਅਪਨੇ ਰੂਪਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਪੂਰ੍ਵਰੂਪਸੇ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਸਰ੍ਵ ਪਰਿਣਾਮੋਂਮੇਂ ਏਕਪ੍ਰਵਾਹਪਨਾ ਹੋਨੇਸੇ
ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਪਰਿਣਾਮ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵਿਨਾਸ਼ਸੇ ਰਹਿਤ ਏਕਰੂਪ – ਧ੍ਰੁਵ ਰਹਤਾ ਹੈ . ਔਰ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਮੇਂ
ਸਮਯਭੇਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤੀਨੋਂ ਹੀ ਏਕ ਹੀ ਸਮਯਮੇਂ ਹੈਂ . ਐਸੇ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਤ੍ਮਕ ਪਰਿਣਾਮੋਂਕੀ
ਪਰਮ੍ਪਰਾਮੇਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਹੀ ਸਦਾ ਰਹਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਵਯਂ ਭੀ, ਮੋਤਿਯੋਂਕੇ ਹਾਰਕੀ ਭਾਁਤਿ,
ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਤ੍ਮਕ ਹੈ ..੯੯..
ਅਬ, ਉਤ੍ਪਾਦ, ਵ੍ਯਯ ਔਰ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਕਾ ਪਰਸ੍ਪਰ ੧ਅਵਿਨਾਭਾਵ ਦ੍ਰੁਢ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਭਵਃ ] ਉਤ੍ਪਾਦ [ਭਙ੍ਗਵਿਹੀਨਃ ] ੨ਭਂਗ ਰਹਿਤ [ਨ ] ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ,
[ਵਾ ] ਔਰ [ਭਙ੍ਗਃ ] ਭਂਗ [ਸਂਭਵਵਿਹੀਨਃ ] ਵਿਨਾ ਉਤ੍ਪਾਦਕੇ [ਨਾਸ੍ਤਿ ] ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ; [ਉਤ੍ਪਾਦਃ ]
ਉਤ੍ਪਾਦ [ਅਪਿ ਚ ] ਤਥਾ [ਭਙ੍ਗਃ ] ਭਂਗ [ਧ੍ਰੌਵ੍ਯੇਣ ਅਰ੍ਥੇਨ ਵਿਨਾ ] ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਬਿਨਾ [ਨ ]
ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ ..੧੦੦..
੧. ਅਵਿਨਾਭਾਵ = ਏਕਕੇ ਬਿਨਾ ਦੂਸਰੇਕਾ ਨਹੀਂ ਹੋਨਾ ਵਹ; ਏਕ -ਦੂਸਰੇ ਬਿਨਾ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕੇ ਐਸਾ ਭਾਵ .
੨. ਭਂਗ = ਵ੍ਯਯ; ਨਾਸ਼ .
ਉਤ੍ਪਾਦ ਭਂਗ ਵਿਨਾ ਨਹੀਂ, ਸਂਹਾਰ ਸਰ੍ਗ ਵਿਨਾ ਨਹੀਂ;
ਉਤ੍ਪਾਦ ਤੇਮ ਜ ਭਂਗ, ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ -ਪਦਾਰ੍ਥ ਵਿਣ ਵਰ੍ਤੇ ਨਹੀਂ. ੧੦੦.