ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਣਿ ਹਿ ਪਰ੍ਯਾਯਾਨਾਲਮ੍ਬਨ੍ਤੇ, ਤੇ ਪੁਨਃ ਪਰ੍ਯਾਯਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਾਲਮ੍ਬਨ੍ਤੇ . ਤਤਃ ਸਮਸ੍ਤਮਪ੍ਯੇਤਦੇਕਮੇਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ, ਨ ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਨ੍ਤਰਮ੍ . ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਹਿ ਤਾਵਤ੍ਪਰ੍ਯਾਯੈਰਾਲਮ੍ਬ੍ਯਤੇ, ਸਮੁਦਾਯਿਨਃ ਸਮੁਦਾਯਾਤ੍ਮਕਤ੍ਵਾਤ੍; ਪਾਦਪਵਤ੍ . ਯਥਾ ਹਿ ਸਮੁਦਾਯੀ ਪਾਦਪਃ ਸ੍ਕਨ੍ਧਮੂਲਸ਼ਾਖਾਸਮੁਦਾਯਾਤ੍ਮਕਃ ਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਂਃ ..੧੦੦.. ਅਥੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਣਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣ ਸਹ ਪਰਸ੍ਪਰਾਧਾਰਾਧੇਯਭਾਵਤ੍ਵਾਦਨ੍ਵਯਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕਨਯੇਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਵ ਭਵਤੀਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼ਤਿ — ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਦਿਭਂਗਾ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨ- ਰੂਪੇਣੋਤ੍ਪਾਦਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਨੇਵ ਕ੍ਸ਼ਣੇ ਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਾਜ੍ਞਾਨਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪੇਣ ਭਙ੍ਗ, ਤਦੁਭਯਾਧਾਰਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਾ- ਵਸ੍ਥਾਰੂਪੇਣ ਸ੍ਥਿਤਿਰਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣਾਸ੍ਤ੍ਰਯੋ ਭਙ੍ਗਾਃ ਕਰ੍ਤਾਰਃ . ਵਿਜ੍ਜਂਤੇ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ਤਿ . ਕੇਸ਼ੁ . ਪਜ੍ਜਏਸੁ
ਅਬ, ਉਤ੍ਪਾਦਾਦਿਕਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਅਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਤ੍ਵਕੋ ਨਸ਼੍ਟ ਕਰਤੇ ਹੈਂ; (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਯਹ ਸਿਦ੍ਧ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਪਦਾਰ੍ਥ ਨਹੀਂ ਹੈਂ) : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਉਤ੍ਪਾਦਸ੍ਥਿਤਿਭਙ੍ਗਾਃ ] ਉਤ੍ਪਾਦ, ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਔਰ ਵ੍ਯਯ [ਪਰ੍ਯਾਯੇਸ਼ੁ ] ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਮੇਂ [ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ] ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੈਂ; [ਪਰ੍ਯਾਯਾਃ ] ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ [ਨਿਯਤਂ ] ਨਿਯਮਸੇ [ਦ੍ਰਵ੍ਯੇ ਹਿ ਸਨ੍ਤਿ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਹੋਤੀ ਹੈਂ, [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ] ਇਸਲਿਯੇ [ਸਰ੍ਵਂ ] ਵਹ ਸਬ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਤਿ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ ..੧੦੧..
ਟੀਕਾ : — ਉਤ੍ਪਾਦ, ਵ੍ਯਯ ਔਰ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂ ਕਾ ਆਲਮ੍ਬਨ ਕਰਤੇ ਹੈਂ, ਔਰ ਵੇ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਆਲਮ੍ਬਨ ਕਰਤੀ ਹੈਂ, (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯਸੇ ਹੈਂ ਔਰ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯਸੇ ਹੈਂ); ਇਸਲਿਯੇ ਯਹ ਸਬ ਏਕ ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਨ੍ਤਰ ਨਹੀਂ .
ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਆਲਮ੍ਬਿਤ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਸ਼੍ਰਿਤ ਹੈਂ), ਕ੍ਯੋਂਕਿ
ਨੇ ਪਰ੍ਯਯੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇ ਨਿਯਮਥੀ, ਸਰ੍ਵ ਤੇਥੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਛੇ. ੧੦੧.
੧ਸਮੁਦਾਯੀ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਵਰੂਪ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਕੀ ਭਾਁਤਿ . ਜੈਸੇ ਸਮੁਦਾਯੀ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ ਸ੍ਕਂਧ, ਮੂਲ ਔਰ
੧. ਸਮੁਦਾਯੀ = ਸਮੁਦਾਯਵਾਨ ਸਮੁਦਾਯ (ਸਮੂਹ) ਕਾ ਬਨਾ ਹੁਆ . (ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸਮੁਦਾਯੀ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ .)