ਅਥ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਣ੍ਯੇਕਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਦ੍ਵਾਰੇਣ ਚਿਨ੍ਤਯਤਿ —
ਪਰਿਣਮਦਿ ਸਯਂ ਦਵ੍ਵਂ ਗੁਣਦੋ ਯ ਗੁਣਂਤਰਂ ਸਦਵਿਸਿਟ੍ਠਂ .
ਤਮ੍ਹਾ ਗੁਣਪਜ੍ਜਾਯਾ ਭਣਿਯਾ ਪੁਣ ਦਵ੍ਵਮੇਵ ਤ੍ਤਿ ..੧੦੪..
ਪਰਿਣਮਤਿ ਸ੍ਵਯਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਗੁਣਤਸ਼੍ਚ ਗੁਣਾਨ੍ਤਰਂ ਸਦਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਮ੍ .
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾ ਭਣਿਤਾਃ ਪੁਨਃ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਵੇਤਿ ..੧੦੪..
ਏਕਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਾ ਹਿ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਃ, ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਣਾਮੇਕਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍ . ਏਕਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਂ ਹਿ
ਤੇਸ਼ਾਂ ਸਹਕਾਰਫਲਵਤ੍ . ਯਥਾ ਕਿਲ ਸਹਕਾਰਫਲਂ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਹਰਿਤਭਾਵਾਤ੍ ਪਾਣ੍ਡੁਭਾਵਂ ਪਰਿਣਮ-
ਤ੍ਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਹਰਿਤਾਪਾਣ੍ਡੁਭਾਵਾਭ੍ਯਾਮਨੁਭੂਤਾਤ੍ਮਸਤ੍ਤਾਕਂ ਹਰਿਤਪਾਣ੍ਡੁਭਾਵਾਭ੍ਯਾਂ ਸਮਮਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਸਤ੍ਤਾਕ-
੨੦੦ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-
ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ, ਤਤਃ ਕਾਰਣਾਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਾ ਅਪਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਭਵਨ੍ਤੀਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ..੧੦੩.. ਅਥ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਣਿ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤਿ — ਪਰਿਣਮਦਿ ਸਯਂ ਦਵ੍ਵਂ ਪਰਿਣਮਤਿ ਸ੍ਵਯਂ
ਸ੍ਵਯਮੇਵੋਪਾਦਾਨਕਾਰਣਭੂਤਂ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁ . ਕਂ ਪਰਿਣਮਤਿ . ਗੁਣਦੋ ਯ ਗੁਣਂਤਰਂ ਨਿਰੁਪਰਾਗਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨ-
ਅਬ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਏਕਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯ ਦ੍ਵਾਰਾ ਵਿਚਾਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਸਦਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਂ ] ਸਤ੍ਤਾਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਅਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਰੂਪਸੇ, [ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਸ੍ਵਯਂ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਵਯਂ
ਹੀ [ਗੁਣਤਃ ਚ ਗੁਣਾਨ੍ਤਰਂ ] ਗੁਣਸੇ ਗੁਣਾਨ੍ਤਰਰੂਪ [ਪਰਿਣਮਤੇ ] ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਵਯਂ
ਹੀ ਏਕ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂਸੇ ਅਨ੍ਯ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਔਰ ਉਸਕੀ ਸਤ੍ਤਾ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੀ
ਸਤ੍ਤਾਕੇ ਸਾਥ ਅਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ — ਅਭਿਨ੍ਨ — ਏਕ ਹੀ ਰਹਤੀ ਹੈ), [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਪੁਨਃ ] ਔਰ ਉਨਸੇ
[ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਃ] ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੇਂ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍ ਏਵ ਇਤਿ ਭਣਿਤਾਃ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੀ ਕਹੀ ਗਈ ਹੈਂ ..੧੦੪..
ਟੀਕਾ : — ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਏਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੈਂ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਏਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਨਾ ਹੈ,
(ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਏਕਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੈਂ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵੇ ਏਕ ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈਂ — ਭਿਨ੍ਨ -ਭਿਨ੍ਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯ
ਨਹੀਂ .) ਉਨਕਾ ਏਕਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵ ਆਮ੍ਰਫਲਕੀ ਭਾਁਤਿ ਹੈ . ਜੈਸੇ – ਆਮ੍ਰਫਲ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਹਰਿਤਭਾਵਮੇਂਸੇ
ਪੀਤਭਾਵਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ, ਪ੍ਰਥਮ ਔਰ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਹਰਿਤਭਾਵ ਔਰ ਪੀਤਭਾਵਕੇ
ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਪਨੀ ਸਤ੍ਤਾਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਹਰਿਤਭਾਵ ਔਰ ਪੀਤਭਾਵਕੇ ਸਾਥ ੧ਅਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ
ਸਤ੍ਤ੍ਵ ਸ੍ਵਯਂ ਦਰਵ ਗੁਣਥੀ ਗੁਣਾਂਤਰ ਪਰਿਣਮੇ,
ਤੇਥੀ ਵਲ਼ੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਜ ਕਹ੍ਯਾ ਛੇ ਸਰ੍ਵਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਨੇ. ੧੦੪.
੧. ਅਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਸਤ੍ਤਾਵਾਲਾ = ਅਭਿਨ੍ਨ ਸਤ੍ਤਾਵਾਲਾ; ਏਕ ਸਤ੍ਤਾਵਾਲਾ; (ਆਮਕੀ ਸਤ੍ਤਾ ਹਰੇ ਔਰ ਪੀਲੇ ਭਾਵਕੀ ਸਤ੍ਤਾਸੇ
ਅਭਿਨ੍ਨ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਆਮ ਔਰ ਹਰਿਤਭਾਵ ਤਥਾ ਪੀਤਭਾਵ ਏਕ ਹੀ ਵਸ੍ਤੁ ਹੈਂ, ਭਿਨ੍ਨ ਨਹੀਂ .)