ਕਿਲਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਰ੍ਤਿਨੀ ਨਿਰ੍ਗੁਣੈਕਗੁਣਸਮੁਦਿਤਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਂ ਵਿਧਾਯਿਕਾ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਸ੍ਵਰੂਪਾ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਭਵਤਿ, ਨ ਖਲੁ ਤਦਨਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਰ੍ਤਿ ਗੁਣਵਦਨੇਕਗੁਣਸਮੁਦਿਤਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯਂ ਵਿਧੀਯਮਾਨਂ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਤ੍ਸ੍ਵਰੂਪਂ ਚ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਤਿ; ਯਤ੍ਤੁ ਕਿਲਾਨਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਰ੍ਤਿ ਗੁਣਵਦਨੇਕਗੁਣਸਮੁਦਿਤਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯਂ ਵਿਧੀਯਮਾਨਂ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਤ੍ਸ੍ਵਰੂਪਂ ਚ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਤਿ, ਨ ਖਲੁ ਸਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਰ੍ਤਿਨੀ ਨਿਰ੍ਗੁਣੈਕਗੁਣਸਮੁਦਿਤਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਂ ਵਿਧਾਯਿਕਾ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਸ੍ਵਰੂਪਾ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਭਵਤੀਤਿ ਤਯੋਸ੍ਤਦ੍ਭਾਵਸ੍ਯਾਭਾਵਃ . ਅਤ ਏਵ ਚ ਸਤ੍ਤਾਦ੍ਰਵ੍ਯਯੋਃ ਕਥਂਚਿਦਨਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਤ੍ਵੇਪਿ ਸਂਜ੍ਞਾਦਿਰੂਪੇਣ ਤਨ੍ਮਯਂ ਨ ਭਵਤਿ . ਕਧਮੇਗਂ ਤਨ੍ਮਯਤ੍ਵਂ ਹਿ ਕਿਲੈਕਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਂ . ਸਂਜ੍ਞਾਦਿਰੂਪੇਣ ਤਨ੍ਮਯਤ੍ਵਾਭਾਵੇ ਕਥਮੇਕਤ੍ਵਂ, ਕਿਂਤੁ ਨਾਨਾਤ੍ਵਮੇਵ . ਯਥੇਦਂ ਮੁਕ੍ਤਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਭੇਦੇਪਿ ਸਂਜ੍ਞਾਦਿਰੂਪੇਣ ਨਾਨਾਤ੍ਵਂ ਕਥਿਤਂ ਤਥੈਵ ਕਿਸੀਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯਕੇ ਬਿਨਾ ਰਹਨੇਵਾਲਾ, ਗੁਣਵਾਲਾ, ਅਨੇਕ ਗੁਣੋਂਸੇ ਨਿਰ੍ਮਿਤ, ੫ਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯ, ੬ਵਿਧੀਯਮਾਨ ਔਰ ੭ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਾਨਸ੍ਵਰੂਪ ਐਸਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਥਾ ਜੋ ਕਿਸੀਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯਕੇ ਬਿਨਾ ਰਹਨੇਵਾਲਾ, ਗੁਣਵਾਲਾ, ਅਨੇਕ ਗੁਣੋਂਸੇ ਨਿਰ੍ਮਿਤ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯ, ਵਿਧੀਯਮਾਨ ਔਰ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਾਨਸ੍ਵਰੂਪ ਐਸਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ ਵਹ ਕਿਸੀਕੇ ਆਸ਼੍ਰਿਤ ਰਹਨੇਵਾਲੀ, ਨਿਰ੍ਗੁਣ, ਏਕ ਗੁਣਸੇ ਨਿਰ੍ਮਿਤ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਵਿਧਾਯਕ ਔਰ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਸ੍ਵਰੂਪ ਐਸੀ ਸਤ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਨਕੇ ਤਦ੍ਭਾਵਕਾ ਅਭਾਵ ਹੈ . ਐਸਾ ਹੋਨੇਸੇ ਹੀ, ਯਦ੍ਯਪਿ, ਸਤ੍ਤਾ ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਅਨਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਤ੍ਵ (-ਅਭਿਨ੍ਨਪਦਾਰ੍ਥਤ੍ਵ, ਅਨਨ੍ਯਪਦਾਰ੍ਥਤ੍ਵ) ਹੈ ਤਥਾਪਿ ਉਨਕੇ ਸਰ੍ਵਥਾ
੨੦੬ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-
੧ਨਿਰ੍ਗੁਣ, ਏਕ ਗੁਣਕੀ ਬਨੀ ਹੁਈ, ੨ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ੩ਵਿਧਾਯਕ ਔਰ ੪ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਸ੍ਵਰੂਪ ਜੋ ਸਤ੍ਤਾ ਹੈ ਵਹ
੧. ਨਿਰ੍ਗੁਣ = ਗੁਣਰਹਿਤ [ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਰ੍ਗੁਣ ਹੈ, ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਗੁਣਵਾਲਾ ਹੈ . ਜੈਸੇ ਆਮ ਵਰ੍ਣ, ਗਂਧ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਦਿ ਗੁਣਯੁਕ੍ਤ ਹੈ, ਕਿਨ੍ਤੁ
ਵਰ੍ਣਗੁਣ ਕਹੀਂ ਗਂਧ, ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਯਾ ਅਨ੍ਯ ਕਿਸੀ ਗੁਣਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਨ ਤੋ ਵਰ੍ਣ ਸੂਂਘਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਔਰ ਨ
ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ . ਔਰ ਜੈਸੇ ਆਤ੍ਮਾ ਜ੍ਞਾਨਗੁਣਵਾਲਾ, ਵੀਰ੍ਯਗੁਣਵਾਲਾ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਹੈ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਜ੍ਞਾਨਗੁਣ ਕਹੀਂ
ਵੀਰ੍ਯਗੁਣਵਾਲਾ ਯਾ ਅਨ੍ਯ ਕਿਸੀ ਗੁਣਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਨਨ੍ਤ ਗੁਣੋਂਵਾਲਾ ਹੈ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਸਤ੍ਤਾ ਗੁਣਵਾਲੀ
ਨਹੀਂ ਹੈ . (ਯਹਾਁ, ਜੈਸੇ ਦਣ੍ਡੀ ਦਣ੍ਡਵਾਲਾ ਹੈ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਗੁਣਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਦਣ੍ਡੀ
ਔਰ ਦਣ੍ਡਮੇਂ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਭੇਦ ਹੈ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਔਰ ਗੁਣ ਅਭਿਨ੍ਨਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਹੈਂ . ]
੨. ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ = ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ; ਲਕ੍ਸ਼ਣ; ਭੇਦਕ ਧਰ੍ਮ .੩. ਵਿਧਾਯਕ = ਵਿਧਾਨ ਕਰਨੇਵਾਲਾ; ਰਚਯਿਤਾ .
੪. ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ = ਹੋਨਾ, ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ, ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ .
੫. ਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯ = ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਕੋ ਧਾਰਣ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਪਦਾਰ੍ਥ; ਲਕ੍ਸ਼੍ਯ; ਭੇਦ੍ਯ ਪਦਾਰ੍ਥ — ਧਰ੍ਮੀ . [ਜੈਸੇ ਮਿਠਾਸ, ਸਫੇ ਦੀ,
ਸਚਿਕ੍ਕਣਤਾ ਆਦਿ ਮਿਸ਼੍ਰੀਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣ ਹੈਂ, ਔਰ ਮਿਸ਼੍ਰੀ ਇਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣੋਂਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਿਤ ਹੋਤੀ ਹੁਈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਨ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਓਂਸੇ ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਤੀ ਹੁਈ, ਉਨ ਭੇਦੋਂਸੇ ਭੇਦਿਤ ਹੋਤੀ ਹੁਈ ਏਕ ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੈ; ਔਰ ਜੈਸੇ ਜ੍ਞਾਨ, ਦਰ੍ਸ਼ਨ, ਚਾਰਿਤ੍ਰ,
ਵੀਰ੍ਯ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ ਔਰ ਆਤ੍ਮਾ ਉਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣੋਂਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ (ਲਕ੍ਸ਼ਿਤ, ਭੇਦਿਤ,
ਪਹਚਾਨਾ ਜਾਤਾ ਹੁਆ) ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯ ਹੈ . (ਯਹਾਁ ਯਹ ਨਹੀਂ ਭੂਲਨਾ
ਚਾਹਿਯੇ ਕਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯ ਔਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣੋਂਕੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਹੈਂ .)
੬. ਵਿਧੀਯਮਾਨ = ਰਚਿਤ ਹੋਨੇਵਾਲਾ . (ਸਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਗੁਣ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਰਚਯਿਤਾ ਹੈ ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਉਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਰਚਾ ਜਾਨੇਵਾਲਾ ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੈ .)
੭. ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਾਨ = ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਵਾਲਾ, ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ, ਸ੍ਥਿਰ ਰਹਨੇਵਾਲਾ . (ਸਤ੍ਤਾ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਸ੍ਵਰੂਪ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਸ੍ਤਿਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਰਹਨੇਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ .)