ਸਰ੍ਵਥੈਕਤ੍ਵਂ ਨ ਸ਼ਂਕ ਨੀਯਂ; ਤਦ੍ਭਾਵੋ ਹ੍ਯੇਕਤ੍ਵਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ . ਯਤ੍ਤੁ ਨ ਤਦ੍ਭਵਦ੍ਵਿਭਾਵ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ਕਥਮੇਕਂ ਸ੍ਯਾਤ੍ . ਅਪਿ ਤੁ ਗੁਣਗੁਣਿਰੂਪੇਣਾਨੇਕਮੇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੧੦੬.. ਅਥਾਤਦ੍ਭਾਵਮੁਦਾਹ੍ਰੁਤ੍ਯ ਪ੍ਰਥਯਤਿ — ਸਦ੍ਦਵ੍ਵਂ ਸਚ੍ਚ ਗੁਣੋ ਸਚ੍ਚੇਵ ਯ ਪਜ੍ਜਓ ਤ੍ਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ .
ਜੋ ਖਲੁ ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਸੋ ਤਦਭਾਵੋ ਅਤਬ੍ਭਾਵੋ ..੧੦੭.. ਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਾਂ ਸ੍ਵਕੀਯਸ੍ਵਕੀਯਸ੍ਵਰੂਪਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਗੁਣੇਨ ਸਹ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੧੦੬.. ਅਥਾਤਦ੍ਭਾਵਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਵਿਸ੍ਤਾਰ੍ਯ ਕਥਯਤਿ — ਸਦ੍ਦਵ੍ਵਂ ਸਚ੍ਚ ਗੁਣੋ ਸਚ੍ਚੇਵ ਯ ਪਜ੍ਜਓ ਤ੍ਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਸਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਸਂਸ਼੍ਚ ਗੁਣਃ ਸਂਸ਼੍ਚੈਵ ਪਰ੍ਯਾਯ ਇਤਿ ਸਤ੍ਤਾਗੁਣਸ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੇਸ਼ੁ ਵਿਸ੍ਤਾਰਃ . ਤਥਾਹਿ — ਯਥਾ ਮੁਕ੍ਤਾਫਲਹਾਰੇ ਸਤ੍ਤਾਗੁਣ- ਏਕਤ੍ਵ ਹੋਗਾ ਐਸੀ ਸ਼ਂਕਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹਿਯੇ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਤਦ੍ਭਾਵ ਏਕਤ੍ਵਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ . ਜੋ ਉਸਰੂਪ ਜ੍ਞਾਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਵਹ (ਸਰ੍ਵਥਾ) ਏਕ ਕੈਸੇ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ? ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਤਾ; ਪਰਨ੍ਤੁ ਗੁਣ- ਗੁਣੀ -ਰੂਪਸੇ ਅਨੇਕ ਹੀ ਹੈ, ਐਸਾ ਅਰ੍ਥ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਭਿਨ੍ਨਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵ ਵਹ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ, ਔਰ ਅਤਦ੍ਭਾਵ ਵਹ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ . ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਔਰ ਗੁਣਮੇਂ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਫਿ ਰ ਭੀ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵ ਹੈ .
ਪ੍ਰਸ਼੍ਨ : — ਜੋ ਅਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਉਨਮੇਂ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵ ਕੈਸੇ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ?
ਉਤ੍ਤਰ : — ਉਨਮੇਂ ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਔਰ ਸ਼ੁਭ੍ਰਤਾ (ਸਫੇ ਦੀ) ਕੀ ਭਾਁਤਿ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ . ਵਸ੍ਤ੍ਰਕੇ ਔਰ ਉਸਕੀ ਸ਼ੁਭ੍ਰਤਾਕੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਭਿਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਨਮੇਂ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਐਸਾ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਸ਼ੁਭ੍ਰਤਾ ਤੋ ਮਾਤ੍ਰ ਆਁਖੋਂਸੇ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤੀ ਹੈ, ਜੀਭ, ਨਾਕ ਆਦਿ ਸ਼ੇਸ਼ ਚਾਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਸੇ ਜ੍ਞਾਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ . ਔਰ ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਪਾਁਚੋਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਸੇ ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ (ਕਥਂਚਿਤ੍) ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਵਹ ਸ਼ੁਭ੍ਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਔਰ ਸ਼ੁਭ੍ਰਤਾ ਵਹ ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਯਦਿ ਐਸਾ ਨ ਹੋ ਤੋ ਵਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ਭਾਁਤਿ ਸ਼ੁਭ੍ਰਤਾ ਭੀ ਜੀਭ, ਨਾਕ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਸਰ੍ਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਸੇ ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ . ਕਿਨ੍ਤੁ ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ . ਇਸਲਿਯੇ ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਔਰ ਸ਼ੁਭ੍ਰਤਾਮੇਂ ਅਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵ ਹੈ ਯਹ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ .
ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਔਰ ਸਤ੍ਤਾਦਿ ਗੁਣੋਂਮੇਂ ਅਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਔਰ ਗੁਣਕੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਭਿਨ੍ਨ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਔਰ ਗੁਣਮੇਂ ਸਂਜ੍ਞਾ -ਸਂਖ੍ਯਾ -ਲਕ੍ਸ਼ਣਾਦਿ ਭੇਦ ਹੋਨੇਸੇ (ਕਥਂਚਿਤ੍) ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਗੁਣਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ ਔਰ ਗੁਣ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ ..੧੦੬..
ਅਬ, ਅਤਦ੍ਭਾਵਕੋ ਉਦਾਹਰਣ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟਰੂਪਸੇ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : — ‘ਸਤ੍ ਦ੍ਰਵ੍ਯ’, ‘ਸਤ੍ ਪਰ੍ਯਾਯ,’ ‘ਸਤ੍ ਗੁਣ’ — ਸਤ੍ਤ੍ਵਨੋ ਵਿਸ੍ਤਾਰ ਛੇ;