ਅਥ ਸਰ੍ਵਥਾਭਾਵਲਕ੍ਸ਼ਣਤ੍ਵਮਤਦ੍ਭਾਵਸ੍ਯ ਨਿਸ਼ੇਧਯਤਿ —
ਜਂ ਦਵ੍ਵਂ ਤਂ ਣ ਗੁਣੋ ਜੋ ਵਿ ਗੁਣੋ ਸੋ ਣ ਤਚ੍ਚਮਤ੍ਥਾਦੋ .
ਏਸੋ ਹਿ ਅਤਬ੍ਭਾਵੋ ਣੇਵ ਅਭਾਵੋ ਤ੍ਤਿ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ..੧੦੮..
ਯਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਤਨ੍ਨ ਗੁਣੋ ਯੋਪਿ ਗੁਣਃ ਸ ਨ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਰ੍ਥਾਤ੍ .
ਏਸ਼ ਹ੍ਯਤਦ੍ਭਾਵੋ ਨੈਵ ਅਭਾਵ ਇਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਃ ..੧੦੮..
ਵਾਚ੍ਯੋ ਨ ਭਵਤਿ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਦਿਗੁਣੋ ਵਾ ਸਿਦ੍ਧਪਰ੍ਯਾਯੋ ਵਾ, ਮੁਕ੍ਤਜੀਵਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਦਿਗੁਣਸਿਦ੍ਧਪਰ੍ਯਾਯਸ਼ਬ੍ਦੈਸ਼੍ਚ
ਸ਼ੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤਾਗੁਣੋ ਵਾਚ੍ਯੋ ਨ ਭਵਤਿ . ਇਤ੍ਯੇਵਂ ਪਰਸ੍ਪਰਂ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਭੇਦੇਪਿ ਯੋਸੌ ਸਂਜ੍ਞਾਦਿਭੇਦਃ ਸ ਤਸ੍ਯ
ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣਤਦ੍ਭਾਵਸ੍ਯਾਭਾਵਸ੍ਤਦਭਾਵੋ ਭਣ੍ਯਤੇ . ਸ ਚ ਤਦਭਾਵਃ ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਂ ਭਣ੍ਯਤੇ . ਅਤਦ੍ਭਾਵਃ ਸਂਜ੍ਞਾ-
ਲਕ੍ਸ਼ਣਪ੍ਰਯੋਜਨਾਦਿਭੇਦ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ . ਯਥਾਤ੍ਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤਾਗੁਣੇਨ ਸਹਾਭੇਦਃ ਸ੍ਥਾਪਿਤਸ੍ਤਥਾ ਯਥਾਸਂਭਵਂ
ਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯ ਇਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ..੧੦੭.. ਅਥ ਗੁਣਗੁਣਿਨੋਃ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਭੇਦਨਿਸ਼ੇਧੇਨ ਤਮੇਵ ਸਂਜ੍ਞਾਦਿ-
ਭੇਦਰੂਪਮਤਦ੍ਭਾਵਂ ਦ੍ਰੁਢਯਤਿ — ਜਂ ਦਵ੍ਵਂ ਤਂ ਣ ਗੁਣੋ ਯਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਸ ਨ ਗੁਣਃ, ਯਨ੍ਮੁਕ੍ਤਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਸ ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ਸਨ੍ ਗੁਣੋ
ਨ ਭਵਤਿ . ਮੁਕ੍ਤਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤਾਗੁਣੋ ਵਾਚ੍ਯੋ ਨ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ . ਜੋ ਵਿ ਗੁਣੋ ਸੋ ਣ ਤਚ੍ਚਮਤ੍ਥਾਦੋ
੨੧੦ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਇਸ ਗਾਥਾਮੇਂ ਸਤ੍ਤਾਕਾ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇਕਰ ਅਤਦ੍ਭਾਵਕੋ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟਤਯਾ ਸਮਝਾਯਾ ਹੈ .
(ਯਹਾਁ ਇਤਨਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਸਤ੍ਤਾ ਗੁਣਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਕਹਾ ਹੈ, ਵਹ ਅਨ੍ਯ ਗੁਣੋਂਕੇ ਵਿਸ਼ਯਮੇਂ
ਭੀ ਭਲੀਭਾਁਤਿ ਸਮਝ ਲੇਨਾ ਚਾਹਿਯੇ . ਜੈਸੇ ਕਿ : — ਸਤ੍ਤਾ ਗੁਣਕੀ ਭਾਁਤਿ ਏਕ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥ
ਗੁਣਕੋ ‘ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥੀ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ’ ‘ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥੀ ਜ੍ਞਾਨਾਦਿਗੁਣ’ ਔਰ ‘ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥੀ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਵਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯ’ —
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਵਿਸ੍ਤਰਿਤ ਕਰ ਸਕਤੇ ਹੈਂ . ਅਭਿਨ੍ਨਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹੋਨੇਸੇ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਵਿਸ੍ਤਾਰ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਫਿ ਰ
ਭੀ ਸਂਜ੍ਞਾ -ਲਕ੍ਸ਼ਣ -ਪ੍ਰਯੋਜਨਾਦਿ ਭੇਦ ਹੋਨੇਸੇ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਗੁਣਕੋ ਤਥਾ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ, ਜ੍ਞਾਨਾਦਿ ਅਨ੍ਯ ਗੁਣ
ਔਰ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਵਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯਕੋ ਅਤਦ੍ਭਾਵ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਨਮੇਂ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵਕਾ ਕਾਰਣ ਹੈ ..੧੦੭..
ਅਬ, ਸਰ੍ਵਥਾ ਅਭਾਵ ਵਹ ਅਤਦ੍ਭਾਵਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ, ਇਸਕਾ ਨਿਸ਼ੇਧ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ] ਸ੍ਵਰੂਪ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ [ਯਦ੍ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ] ਜੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ [ਤਤ੍ ਨ ਗੁਣਃ ]
ਵਹ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਯਃ ਅਪਿ ਗੁਣਃ ] ਔਰ ਜੋ ਗੁਣ ਹੈ [ਸਃ ਨ ਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ] ਯਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ . [ਏਸ਼ਃ
ਹਿ ਅਤਦ੍ਭਾਵਃ ] ਯਹ ਅਤਦ੍ਭਾਵ ਹੈ; [ਨ ਏਵ ਅਭਾਵਃ ] ਸਰ੍ਵਥਾ ਅਭਾਵ ਵਹ ਅਤਦ੍ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੈ;
[ਇਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਃ ] ਐਸਾ (ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰਦੇਵ ਦ੍ਵਾਰਾ) ਦਰਸ਼ਾਯਾ ਗਯਾ ਹੈ ..੧੦੮..
ਸ੍ਵਰੂਪੇ ਨਥੀ ਜੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਤੇ ਗੁਣ, ਗੁਣ ਤੇ ਨਹਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਛੇ ,
– ਆਨੇ ਅਤਤ੍ਪਣੁਂ ਜਾਣਵੁਂ, ਨ ਅਭਾਵਨੇ; ਭਾਖ੍ਯੁਂ ਜਿਨੇ. ੧੦੮.