ਯਃ ਖਲੁ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਃ ਪਰਿਣਾਮਃ ਸ ਗੁਣਃ ਸਦਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਃ .
ਸਦਵਸ੍ਥਿਤਂ ਸ੍ਵਭਾਵੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਿਤਿ ਜਿਨੋਪਦੇਸ਼ੋਯਮ੍ ..੧੦੯..
ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਹਿ ਸ੍ਵਭਾਵੇ ਨਿਤ੍ਯਮਵਤਿਸ਼੍ਠਮਾਨਤ੍ਵਾਤ੍ਸਦਿਤਿ ਪ੍ਰਾਕ੍ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤਮ੍ . ਸ੍ਵਭਾਵਸ੍ਤੁ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਪਰਿਣਾਮੋਭਿਹਿਤਃ . ਯ ਏਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤਃ ਪਰਿਣਾਮਃ, ਸ ਏਵ ਸਦਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟੋ
ਗੁਣ ਇਤੀਹ ਸਾਧ੍ਯਤੇ . ਯਦੇਵ ਹਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਵਰੂਪਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤਮਸ੍ਤਿਤ੍ਵਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਧਾਨਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਾਤ੍ਸਦਿਤਿ
ਸਂਸ਼ਬ੍ਦ੍ਯਤੇ ਤਦਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਗੁਣਭੂਤ ਏਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤਃ ਪਰਿਣਾਮਃ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤੇਰ੍ਹਿ ਤ੍ਰਿਕੋਟਿਸਮਯ-
ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਯ ਸੁਵਰ੍ਣਸ੍ਯਾਭਾਵਸ੍ਤਥੈਵ ਸੁਵਰ੍ਣਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇਭ੍ਯੋ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਯ ਸੁਵਰ੍ਣਤ੍ਵਗੁਣਸ੍ਯਾਪ੍ਯਭਾਵਃ, ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾਗੁਣ-
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇਭ੍ਯੋ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਯ ਮੁਕ੍ਤਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯਾਭਾਵਸ੍ਤਥੈਵ ਮੁਕ੍ਤਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਦੇਸ਼ੇਭ੍ਯੋ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਯ ਸਤ੍ਤਾਗੁਣਸ੍ਯਾਪ੍ਯਭਾਵਃ
ਇਤ੍ਯੁਭਯਸ਼ੂਨ੍ਯਤ੍ਵਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ . ਯਥੇਦਂ ਮੁਕ੍ਤਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯੇ ਸਂਜ੍ਞਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਸ੍ਯਾਤਦ੍ਭਾਵਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸਤ੍ਤਾਗੁਣੇਨ ਸਹ
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਭੇਦਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਂ ਕ੍ਰੁਤਂ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ ਯਥਾਸਂਭਵਂ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੧੦੮.. ਏਵਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵ-
ਕਥਨਰੂਪੇਣ ਪ੍ਰਥਮਗਾਥਾ, ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਾਤਦ੍ਭਾਵਾਭਿਧਾਨਾਨ੍ਯਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਯੋਃ ਕਥਨੇਨ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ, ਸਂਜ੍ਞਾਲਕ੍ਸ਼ਣ-
ਪ੍ਰਯੋਜਨਾਦਿਭੇਦਰੂਪਸ੍ਯਾਤਦ੍ਭਾਵਸ੍ਯ ਵਿਵਰਣਰੂਪੇਣ ਤ੍ਰੁਤੀਯਾ, ਤਸ੍ਯੈਵ ਦ੍ਰੁਢੀਕਰਣਾਰ੍ਥਂ ਚ ਚਤੁਰ੍ਥੀਤਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣ-
ਯੋਰਭੇਦਵਿਸ਼ਯੇ ਯੁਕ੍ਤਿਕਥਨਮੁਖ੍ਯਤਯਾ ਗਾਥਾਚਤੁਸ਼੍ਟਯੇਨ ਪਞ੍ਚਮਸ੍ਥਲਂ ਗਤਮ੍ . ਅਥ ਸਤ੍ਤਾ ਗੁਣੋ ਭਵਤਿ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ
੧. ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ = ਵਰ੍ਤਨਾ; ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਰਹਨਾ ਵਹ; ਟਿਕਨਾ ਵਹ .
ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ ]
ਜ੍ਞੇਯਤਤ੍ਤ੍ਵ -ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨ
੨੧੩
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਃ ਖਲੁ ] ਜੋ, [ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਃ ਪਰਿਣਾਮਃ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤ
(ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਤ੍ਮਕ) ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ [ਸਃ ] ਵਹ (ਪਰਿਣਾਮ) [ਸਦਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਃ ਗੁਣਃ ] ‘ਸਤ੍’
ਸੇ ਅਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ (-ਸਤ੍ਤਾਸੇ ਅਭਿਨ੍ਨ ਹੈ ਐਸਾ) ਗੁਣ ਹੈ . [ਸ੍ਵਭਾਵੇ ਅਵਸ੍ਥਿਤਂ ] ‘ਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ
ਅਵਸ੍ਥਿਤ (ਹੋਨੇਸੇ) [ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯ [ਸਤ੍ ] ਸਤ੍ ਹੈ’ — [ਇਤਿ ਜਿਨੋਪਦੇਸ਼ਃ ] ਐਸਾ ਜੋ (੯੯
ਵੀਂ ਗਾਥਾਮੇਂ ਕਥਿਤ) ਜਿਨੋਪਦੇਸ਼ ਹੈ [ਅਯਮ੍ ] ਵਹੀ ਯਹ ਹੈ . (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ੯੯ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੇ
ਕਥਨਮੇਂਸੇ ਇਸ ਗਾਥਾਮੇਂ ਕਥਿਤ ਭਾਵ ਸਹਜ ਹੀ ਨਿਕਲਤਾ ਹੈ .) ..੧੦੯..
ਟੀਕਾ : — ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਨਿਤ੍ਯ ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਸਤ੍ ਹੈ, — ਐਸਾ ਪਹਲੇ (੯੯ਵੀਂ
ਗਾਥਾਮੇਂ) ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ; ਔਰ (ਵਹਾਁ) ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਪਰਿਣਾਮ ਕਹਾ ਗਯਾ ਹੈ .
ਯਹਾਁ ਯਹ ਸਿਦ੍ਧ ਕਿਯਾ ਜਾ ਰਹਾ ਹੈ ਕਿ — ਜੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ ਵਹੀ ‘ਸਤ੍’
ਸੇ ਅਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ (-ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਅਭਿਨ੍ਨ ਐਸਾ – ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਕੋਈ ਅਨ੍ਯ ਨਹੀਂ ਐਸਾ) ਗੁਣ ਹੈ .
ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤ ਐਸਾ ਜੋ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਧਾਨ ਕਥਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ‘ਸਤ੍’ ਸ਼ਬ੍ਦਸੇ
ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਉਸਸੇ ਅਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ (-ਉਸ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਅਨਨ੍ਯ) ਗੁਣਭੂਤ ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤ
ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ੧ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ (ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ) ਤੀਨ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਸਮਯਕੋ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਿਤ ਕਰਤੀ ਹੋਨੇਸੇ