ਨਾਸ੍ਤਿ ਗੁਣ ਇਤਿ ਵਾ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਪਰ੍ਯਾਯ ਇਤੀਹ ਵਾ ਵਿਨਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍ .
ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਂ ਪੁਨਰ੍ਭਾਵਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਸ੍ਵਯਂ ਸਤ੍ਤਾ ..੧੧੦..
ਨ ਖਲੁ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਭੂਤੋ ਗੁਣ ਇਤਿ ਵਾ ਪਰ੍ਯਾਯ ਇਤਿ ਵਾ ਕਸ਼੍ਚਿਦਪਿ ਸ੍ਯਾਤ੍; ਯਥਾ
ਸੁਵਰ੍ਣਾਤ੍ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਭੂਤਂ ਤਤ੍ਪੀਤਤ੍ਵਾਦਿਕਮਿਤਿ ਵਾ ਤਤ੍ਕੁਣ੍ਡਲਤ੍ਵਾਦਿਕਮਿਤਿ ਵਾ . ਅਥ ਤਸ੍ਯ ਤੁ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ
ਸ੍ਵਰੂਪਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤਮਸ੍ਤਿਤ੍ਵਾਖ੍ਯਂ ਯਦ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਂ ਸ ਖਲੁ ਤਦ੍ਭਾਵਾਖ੍ਯੋ ਗੁਣ ਏਵ ਭਵਨ੍ ਕਿਂ ਹਿ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਭੂਤਤ੍ਵੇਨ ਵਰ੍ਤਤੇ . ਨ ਵਰ੍ਤਤ ਏਵ . ਤਰ੍ਹਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਸਤ੍ਤਾਸ੍ਤੁ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ..੧੧੦..
ਅਥ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸਦੁਤ੍ਪਾਦਾਸਦੁਤ੍ਪਾਦਯੋਰਵਿਰੋਧਂ ਸਾਧਯਤਿ —
ਏਵਂਵਿਹਂ ਸਹਾਵੇ ਦਵ੍ਵਂ ਦਵ੍ਵਤ੍ਥਪਜ੍ਜਯਤ੍ਥੇਹਿਂ .
ਸਦਸਬ੍ਭਾਵਣਿਬਦ੍ਧਂ ਪਾਦੁਬ੍ਭਾਵਂ ਸਦਾ ਲਭਦਿ ..੧੧੧..
ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ ]
ਜ੍ਞੇਯਤਤ੍ਤ੍ਵ -ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨ
੨੧੫
ਕ੍ਰੁਤਂ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼ੁ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ..੧੦੯.. ਅਥ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਭ੍ਯਾਂ ਸਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯਾਭੇਦਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ — ਣਤ੍ਥਿ
ਨਾਸ੍ਤਿ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ . ਸ ਕਃ . ਗੁਣੋ ਤ੍ਤਿ ਵ ਕੋਈ ਗੁਣ ਇਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ . ਨ ਕੇਵਲਂ ਗੁਣਃ ਪਜ੍ਜਾਓ ਤ੍ਤੀਹ ਵਾ ਪਰ੍ਯਾਯੋ
ਵੇਤੀਹ . ਕਥਮ੍ . ਵਿਣਾ ਵਿਨਾ . ਕਿਂ ਵਿਨਾ . ਦਵ੍ਵਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍ . ਇਦਾਨੀਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਕਥ੍ਯਤੇ . ਦਵ੍ਵਤ੍ਤਂ ਪੁਣ ਭਾਵੋ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਮਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮ੍ . ਤਤ੍ਪੁਨਃ ਕਿਂ ਭਣ੍ਯਤੇ . ਭਾਵਃ . ਭਾਵਃ ਕੋਰ੍ਥਃ . ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਤ੍ਮਕਸਦ੍ਭਾਵਃ . ਤਮ੍ਹਾ
ਦਵ੍ਵਂ ਸਯਂ ਸਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਾਦਭੇਦਨਯੇਨ ਸਤ੍ਤਾ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਤੀਤਿ . ਤਦ੍ਯਥਾ — ਮੁਕ੍ਤਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯੇ ਪਰਮਾਵਾਪ੍ਤਿਰੂਪੋ
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਇਹ ] ਇਸ ਵਿਸ਼੍ਵਮੇਂ [ਗੁਣਃ ਇਤਿ ਵਾ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ] ਗੁਣ ਐਸਾ ਕੁਛ [ਪਰ੍ਯਾਯਃ
ਇਤਿ ਵਾ ] ਯਾ ਪਰ੍ਯਾਯ ਐਸਾ ਕੁਛ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਵਿਨਾ ਨਾਸ੍ਤਿ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਬਿਨਾ (-ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਪ੍ਰੁਥਕ੍) ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ;
[ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਂ ਪੁਨਃ ਭਾਵਃ ] ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵ ਵਹ ਭਾਵ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਗੁਣ ਹੈ); [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ] ਇਸਲਿਯੇ
[ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਸ੍ਵਯਂ ਸਤ੍ਤਾ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਵਯਂ ਸਤ੍ਤਾ (ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ) ਹੈ ..੧੧੦..
ਟੀਕਾ : — ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਭੂਤ (ਭਿਨ੍ਨ) ਐਸਾ ਕੋਈ ਗੁਣ ਯਾ ਐਸੀ ਕੋਈ ਪਰ੍ਯਾਯ
ਕੁਛ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ; ਜੈਸੇ — ਸੁਵਰ੍ਣਸੇ ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਭੂਤ ਉਸਕਾ ਪੀਲਾਪਨ ਆਦਿ ਯਾ ਉਸਕਾ ਕੁਣ੍ਡਲਤ੍ਵਾਦਿ ਨਹੀਂ
ਹੋਤਾ ਤਦਨੁਸਾਰ . ਅਬ, ਉਸ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕੀ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤ ਜੋ ‘ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ’ ਨਾਮਸੇ ਕਹਾ ਜਾਨੇਵਾਲਾ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵ ਵਹ ਉਸਕਾ ‘ਭਾਵ’ ਨਾਮਸੇ ਕ ਹਾ ਜਾਨੇਵਾਲਾ ਗੁਣ ਹੀ ਹੋਨੇਸੇ, ਕ੍ਯਾ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਰੂਪ
ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ ? ਨਹੀਂ ਹੀ ਵਰ੍ਤਤਾ . ਤਬ ਫਿ ਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸਤ੍ਤਾ ਹੋ ..੧੧੦..
ਅਬ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਸਤ੍ -ਉਤ੍ਪਾਦ ਔਰ ਅਸਤ੍ -ਉਤ੍ਪਾਦ ਹੋਨੇਮੇਂ ਅਵਿਰੋਧ ਸਿਦ੍ਧ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਆਵੁਂ ਦਰਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥ – ਪਰ੍ਯਾਯਾਰ੍ਥਥੀ ਨਿਜਭਾਵਮਾਂ
ਸਦ੍ਭਾਵ -ਅਣਸਦ੍ਭਾਵਯੁਤ ਉਤ੍ਪਾਦਨੇ ਪਾਮੇ ਸਦਾ. ੧੧੧.