ਨਿਸ਼੍ਪਾਦਿਕਾ ਅਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤੀਃ ਸਂਕ੍ਰਾਮਤੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯਾਸਦ੍ਭਾਵਨਿਬਦ੍ਧ ਏਵ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਾਵਃ, ਹੇਮਵਦੇਵ . ਤਥਾ
ਹਿ — ਯਦਾਂਗਦਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਾ ਏਵਾਭਿਧੀਯਨ੍ਤੇ, ਨ ਹੇਮ, ਤਦਾਂਗਦਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਸਮਾਨਜੀਵਿਤਾਭਿਃ
ਕ੍ਰਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਾਭਿਰਂਗਦਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਨਿਸ਼੍ਪਾਦਿਕਾਭਿਰ੍ਵ੍ਯਤਿਰੇਕਵ੍ਯਕ੍ਤਿਭਿਸ੍ਤਾਭਿਸ੍ਤਾਭਿਰ੍ਹੇਮਸਮਾਨਜੀਵਿਤਾ
ਯੌਗਪਦ੍ਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਾ ਹੇਮਨਿਸ਼੍ਪਾਦਿਕਾ ਅਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਿਃ ਸਂਕ੍ਰਾਮਤੋ ਹੇਮ੍ਨੋਸਦ੍ਭਾਵਨਿਬਦ੍ਧ ਏਵ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਾਵਃ .
ਅਥ ਪਰ੍ਯਾਯਾਭਿਧੇਯਤਾਯਾਮਪ੍ਯਸਦੁਤ੍ਪਤ੍ਤੌ ਪਰ੍ਯਾਯਨਿਸ਼੍ਪਾਦਿਕਾਸ੍ਤਾਸ੍ਤਾ ਵ੍ਯਤਿਰੇਕਵ੍ਯਕ੍ਤਯੋ ਯੌਗਪਦ੍ਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ-
ਮਾਸਾਦ੍ਯਾਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਿਤ੍ਵਮਾਪਨ੍ਨਾਃ ਪਰ੍ਯਾਯਾਨ੍ ਦ੍ਰਵੀਕੁਰ੍ਯੁਃ, ਤਥਾਂਗਦਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਨਿਸ਼੍ਪਾਦਿਕਾਭਿਸ੍ਤਾਭਿ-
ਸ੍ਤਾਭਿਰ੍ਵ੍ਯਤਿਰੇਕਵ੍ਯਕ੍ਤਿਭਿਰ੍ਯੌਗਪਦ੍ਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਾਸਾਦ੍ਯਾਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਿਤ੍ਵਮਾਪਨ੍ਨਾਭਿਰਂਗਦਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯਾ ਅਪਿ ਹੇਮੀ-
ਕ੍ਰਿਯੇਰਨ੍ . ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਭਿਧੇਯਤਾਯਾਮਪਿ ਸਦੁਤ੍ਪਤ੍ਤੌ ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਿਸ਼੍ਪਾਦਿਕਾ ਅਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਯਃ ਕ੍ਰਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਾਸਾਦ੍ਯ
ਤਤ੍ਤਦ੍ਵਯਤਿਰੇਕਵ੍ਯਕ੍ਤਿਤ੍ਵਮਾਪਨ੍ਨਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਪਰ੍ਯਾਯੀਕੁਰ੍ਯੁਃ, ਤਥਾ ਹੇਮਨਿਸ਼੍ਪਾਦਿਕਾਭਿਰਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਿਭਿਃ
ਨਾਨਨ੍ਤਸੁਖਾਮ੍ਰੁਤਤ੍ਰੁਪ੍ਤੋ ਜਾਤਃ, ਨ ਚਾਨ੍ਯ ਇਤਿ, ਤਦਾ ਸਦ੍ਭਾਵਨਿਬਦ੍ਧ ਏਵੋਤ੍ਪਾਦਃ . ਕਸ੍ਮਾਦਿਤਿ ਚੇਤ੍ .
ਪੁਰੁਸ਼ਤ੍ਵੇਨਾਵਿਨਸ਼੍ਟਤ੍ਵਾਤ੍ . ਯਦਾ ਤੁ ਪਰ੍ਯਾਯਨਯਵਿਵਕ੍ਸ਼ਾ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਪੂਰ੍ਵਂ ਸਰਾਗਾਵਸ੍ਥਾਯਾਃ ਸਕਾਸ਼ਾਦਨ੍ਯੋਯਂ
ਭਰਤਸਗਰਰਾਮਪਾਣ੍ਡਵਾਦਿਕੇਵਲਿਪੁਰੁਸ਼ਾਣਾਂ ਸਂਬਨ੍ਧੀ ਨਿਰੁਪਰਾਗਪਰਮਾਤ੍ਮਪਰ੍ਯਾਯਃ ਸ ਏਵ ਨ ਭਵਤਿ, ਤਦਾ
੨੧੮ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-
ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ੧ਅਸਦ੍ਭਾਵਸਂਬਦ੍ਧ ਹੀ ਉਤ੍ਪਾਦ ਹੈ; ਸੁਵਰ੍ਣਕੀ ਹੀ ਭਾਁਤਿ . ਵਹ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜਬ ਬਾਜੂਬਂਧਾਦਿ
ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੀ ਕਹੀ ਜਾਤੀ ਹੈਂ — ਸੁਵਰ੍ਣ ਨਹੀਂ, ਤਬ ਬਾਜੂਬਂਧ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯ ਜਿਤਨੀ ਟਿਕਨੇਵਾਲੀ, ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ
ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ, ਬਾਜੂਬਂਧ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੀ ਉਤ੍ਪਾਦਕ ਉਨ -ਉਨ ਵ੍ਯਤਿਰੇਕ -ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ, ਸੁਵਰ੍ਣ
ਜਿਤਨੀ ਟਿਕਨੇਵਾਲੀ, ਯੁਗਪਤ੍ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ, ਸੁਵਰ੍ਣਕੀ ਉਤ੍ਪਾਦਕ ਅਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਿਯੋਂਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਸੁਵਰ੍ਣਕੇ
ਅਸਦ੍ਭਾਵਯੁਕ੍ਤ ਹੀ ਉਤ੍ਪਾਦ ਹੈ .
ਅਬ, ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੀ ਅਭਿਧੇਯਤਾ (ਕਥਨੀ) ਕੇ ਸਮਯ ਭੀ, ਅਸਤ੍ -ਉਤ੍ਪਾਦਮੇਂ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ
ਕਰਨੇਵਾਲੀ ਵੇ -ਵੇ ਵ੍ਯਤਿਰੇਕਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯਾਁ ਯੁਗਪਤ੍ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਅਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਿਪਨੇਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤੀ ਹੁਈ
ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਕਰਤਾ ਹੈ (-ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੀ ਵਿਵਕ੍ਸ਼ਾਕੇ ਸਮਯ ਭੀ ਵ੍ਯਤਿਰੇਕਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯਾਁ ਅਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਿਰੂਪ
ਬਨਤੀ ਹੁਈ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪ ਕਰਤੀ ਹੈਂ ); ਜੈਸੇ ਬਾਜੂਬਂਧ ਆਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਕਰਨੇਵਾਲੀ ਵੇ-
ਵੇ ਵ੍ਯਤਿਰੇਕਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯਾਁ ਯੁਗਪਤ੍ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਅਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਿਪਨੇਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤੀ ਹੁਈ ਬਾਜੁਬਂਧ
ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ਸੁਵਰ੍ਣ ਕਰਤਾ ਹੈ ਤਦ੍ਨੁਸਾਰ . ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਅਭਿਧੇਯਤਾਕੇ ਸਮਯ ਭੀ, ਸਤ੍ -ਉਤ੍ਪਾਦਮੇਂ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਉਤ੍ਪਾਦਕ ਅਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਿਯਾਁ ਕ੍ਰਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਉਸ -ਉਸ ਵ੍ਯਤਿਰੇਕਵ੍ਯਕ੍ਤਿਤ੍ਵਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ
ਹੋਤੀ ਹੁਈ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ (-ਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ) ਕਰਤੀ ਹੈਂ; ਜੈਸੇ ਸੁਵਰ੍ਣਕੀ ਉਤ੍ਪਾਦਕ ਅਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਿਯਾਁ
੧. ਅਸਦ੍ਭਾਵਸਂਬਂਦ੍ਧ = ਅਨਸ੍ਤਿਤ੍ਵਕੇ ਸਾਥ ਸਂਬਂਧਵਾਲਾ — ਸਂਕਲਿਤ . [ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੀ ਵਿਵਕ੍ਸ਼ਾਕੇ ਸਮਯ
ਵ੍ਯਤਿਰੇਕਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਂਕੋ ਮੁਖ੍ਯ ਔਰ ਅਨ੍ਵਯਸ਼ਕ੍ਤਿਯੋਂਕੋ ਗੌਣ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਅਸਦ੍ਭਾਵਸਂਬਦ੍ਧ
ਉਤ੍ਪਾਦ (ਅਸਤ੍ -ਉਤ੍ਪਾਦ, ਅਵਿਦ੍ਯਮਾਨਕਾ ਉਤ੍ਪਾਦ) ਹੈ . ]