ਅਮੀ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਯਃ ਪਰ੍ਯਾਯਾ ਨਾਮਕਰ੍ਮਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਾਃ ਸਨ੍ਤਿ ਤਾਵਤ੍ . ਨ ਪੁਨਰੇਤਾਵਤਾਪਿ ਤਤ੍ਰ ਜੀਵਸ੍ਯ ਸ੍ਵਭਾਵਾਭਿਭਵੋਸ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਕਨਕਬਦ੍ਧਮਾਣਿਕ੍ਯਕਂਕ ਣੇਸ਼ੁ ਮਾਣਿਕ੍ਯਸ੍ਯ . ਯਤ੍ਤਤ੍ਰ ਨੈਵ ਜੀਵਃ ਸ੍ਵਭਾਵਮੁਪਲਭਤੇ ਤਤ੍ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਪਰਿਣਮਨਾਤ੍, ਪਯਃਪੂਰਵਤ੍ . ਯਥਾ ਖਲੁ ਪਯਃਪੂਰਃ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਸ੍ਵਾਦਾਭ੍ਯਾਂ ਪਿਚੁਮਨ੍ਦਚਨ੍ਦਨਾਦਿਵਨਰਾਜੀਂ ਪਰਿਣਮਨ੍ਨ ਦ੍ਰਵਤ੍ਵਸ੍ਵਾਦੁਤ੍ਵਸ੍ਵਭਾਵਮੁਪਲਭਤੇ, ਤਥਾਤ੍ਮਾਪਿ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਭਾਵਾਭ੍ਯਾਂ ਕਰ੍ਮਪਰਿਣਮਨਾਨ੍ਨਾਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵਨਿਰੁਪਰਾਗਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਮਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਵਭਾਵਮੁਪਲਭਤੇ ..੧੧੮.. ਲਬ੍ਧਸ੍ਵਭਾਵਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸ੍ਵਭਾਵਾਭਿਭਵੋ ਭਣ੍ਯਤੇ, ਨ ਚ ਜੀਵਾਭਾਵਃ . ਕਥਂਭੂਤਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਲਬ੍ਧਸ੍ਵਭਾਵਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਪਰਿਣਮਮਾਣਾ ਸਕਮ੍ਮਾਣਿ ਸ੍ਵਕੀਯੋਦਯਾਗਤਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸੁਖਦੁਃਖਰੂਪੇਣ ਪਰਿਣਮਮਾਨਾ ਇਤਿ . ਅਯਮਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ — ਯਥਾ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਸੇਚਨਵਿਸ਼ਯੇ ਜਲਪ੍ਰਵਾਹਸ਼੍ਚਨ੍ਦਨਾਦਿਵਨਰਾਜਿਰੂਪੇਣ ਪਰਿਣਤਃ ਸਨ੍ਸ੍ਵਕੀਯ-
ਟੀਕਾ : — ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ, ਯਹ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਨਾਮਕਰ੍ਮਸੇ ਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨ ਹੈਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਇਤਨੇਸੇ ਭੀ ਵਹਾਁ ਜੀਵਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕਾ ਪਰਾਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਜੈਸੇ ਕਨਕਬਦ੍ਧ (ਸੁਵਰ੍ਣਮੇਂ ਜੜੇ ਹੁਯੇ) ਮਾਣਿਕਵਾਲੇ ਕਂਕਣੋਂਮੇਂ ਮਾਣਿਕਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕਾ ਪਰਾਭਵ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਤਦਨੁਸਾਰ . ਜੋ ਵਹਾਁ ਜੀਵ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ – ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਸੋ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਹੈ, ਪਾਨੀਕੇ ਪੂਰ (ਬਾਢ) ਕੀ ਭਾਁਤਿ . ਜੈਸੇ ਪਾਨੀਕਾ ਪੂਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਸੇ ਔਰ ਸ੍ਵਾਦਸੇ ਨਿਮ੍ਬ -ਚਨ੍ਦਨਾਦਿਵਨਰਾਜਿਰੂਪ (ਨੀਮ, ਚਨ੍ਦਨ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ੋਂਕੀ ਲਮ੍ਬੀ ਪਂਕ੍ਤਿਰੂਪ) ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ( ਅਪਨੇ ੧ਦ੍ਰਵਤ੍ਵ ਔਰ ੨ਸ੍ਵਾਦੁਤ੍ਵਰੂਪ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾ ਭੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਸੇ ਔਰ ਭਾਵਸੇ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇਸੇ (ਅਪਨੇ) ਅਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵ ਔਰ ੩ਨਿਰੁਪਰਾਗ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਮਤ੍ਵਰੂਪ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੋਂਮੇਂ ਕਰ੍ਮ ਕਹੀਂ ਜੀਵਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਨ ਤੋ ਹਨਤਾ ਹੈ ਔਰ ਨ ਆਚ੍ਛਾਦਿਤ ਕਰਤਾ ਹੈ; ਪਰਨ੍ਤੁ ਵਹਾਁ ਜੀਵ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਅਪਨੇ ਦੋਸ਼ਸੇ ਕਰ੍ਮਾਨੁਸਾਰ ਪਰਿਣਮਨ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਸੇ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਜੈਸੇ ਪਾਨੀਕਾ ਪੂਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ੋਂਕੇ ਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਅਪਨੇ ਪ੍ਰਵਾਹੀਪਨੇਰੂਪ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ ਕਰਤਾ ਹੁਆ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ, ਔਰ ਸ੍ਵਾਦਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਾਦਿਸ਼੍ਟਪਨੇਰੂਪ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾ ਭੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਾਨੁਸਾਰ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਅਪਨੇ ਅਮੂਰ੍ਤਸ੍ਵਰੂਪ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਔਰ ਭਾਵਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਉਪਰਾਗਸੇ ਰਹਿਤ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਵਾਲਾਪਨਾਰੂਪ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ . ਇਸਸੇ ਯਹ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੋਂਮੇਂ ਜੀਵੋਂਕੋ ਅਪਨੇ ਹੀ ਦੋਸ਼ਸੇ ਅਪਨੇ
੨੩੪ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-
੧. ਦ੍ਰਵਤ੍ਵ = ਪ੍ਰਵਾਹੀਪਨਾ .
੨. ਸ੍ਵਾਦੁਤ੍ਵ = ਸ੍ਵਾਦਿਸ਼੍ਟਪਨਾ .
੩. ਨਿਰੁਪਰਾਗ -ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਮਤ੍ਵ = ਉਪਰਾਗ (-ਮਲਿਨਤਾ, ਵਿਕਾਰ) ਰਹਿਤ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਵਾਲਾਪਨਾ [ਅਰੂਪੀਪਨਾ ਔਰ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰ -ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਵਾਲਾਪਨਾ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ . ]