ਅਪ੍ਪਾ ਪਰਿਣਾਮਪ੍ਪਾ ਪਰਿਣਾਮੋ ਣਾਣਕਮ੍ਮਫਲਭਾਵੀ .
ਭਣ੍ਯਤੇ . ਸੈਵ ਕਰ੍ਮਚੇਤਨੇਤਿ . ਤਮਣੇਗਵਿਧਂ ਭਣਿਦਂ ਤਚ੍ਚ ਕਰ੍ਮ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਭੇਦੇਨਾਨੇਕਵਿਧਂ ਤ੍ਰਿਵਿਧਂ ਭਣਿਤਮ੍ . ਇਦਾਨੀਂ ਫਲਚੇਤਨਾ ਕਥ੍ਯਤੇ — ਫਲਂ ਤਿ ਸੋਕ੍ਖਂ ਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਫਲਮਿਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਃਖਂ ਵਾ . ਵਿਸ਼ਯਾਨੁਰਾਗਰੂਪਂ ਯਦਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਕਰ੍ਮ ਤਸ੍ਯ ਫਲਮਾਕੁਲਤ੍ਵੋਤ੍ਪਾਦਕਂ ਨਾਰਕਾਦਿਦੁਃਖਂ, ਯਚ੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਨੁ- ਰਾਗਰੂਪਂ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਕਰ੍ਮ ਤਸ੍ਯ ਫਲਂ ਚਕ੍ਰਵਰ੍ਤ੍ਯਾਦਿਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭੋਗਾਨੁਭਵਰੂਪਂ, ਤਚ੍ਚਾਸ਼ੁਦ੍ਧਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਸੁਖਮਪ੍ਯਾਕੁਲੋਤ੍ਪਾਦਕਤ੍ਵਾਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਦੁਃਖਮੇਵ . ਯਚ੍ਚ ਰਾਗਾਦਿਵਿਕਲ੍ਪਰਹਿਤਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਪਰਿਣਤਿਰੂਪਂ ਕਰ੍ਮ ਤਸ੍ਯ ਫਲਮਨਾਕੁਲਤ੍ਵੋਤ੍ਪਾਦਕਂ ਪਰਮਾਨਨ੍ਦੈਕਰੂਪਸੁਖਾਮ੍ਰੁਤਮਿਤਿ . ਏਵਂ ਜ੍ਞਾਨਕਰ੍ਮਕਰ੍ਮਫਲਚੇਤਨਾਸ੍ਵਰੂਪਂ ਜ੍ਞਾਤ-
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਜਿਸਮੇਂ ਸ੍ਵ, ਸ੍ਵ -ਰੂਪਸੇ ਔਰ ਪਰ -ਰੂਪਸੇ (ਪਰਸ੍ਪਰ ਏਕਮੇਕ ਹੁਯੇ ਬਿਨਾ, ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਭਿਨ੍ਨਤਾਪੂਰ੍ਵਕ) ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਿਤ ਹੋ ਸੋ ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ .
ਜੀਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਿਯਾ ਜਾਨੇਵਾਲਾ ਭਾਵ ਵਹ (ਜੀਵਕਾ) ਕਰ੍ਮ ਹੈ . ਉਸਕੇ ਮੁਖ੍ਯ ਦੋ ਭੇਦ ਹੈਂ : (੧) ਨਿਰੁਪਾਧਿਕ (ਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕ) ਸ਼ੁਦ੍ਧਭਾਵਰੂਪ ਕਰ੍ਮ, ਔਰ (੨) ਔਪਾਧਿਕ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਭਾਵਰੂਪ ਕਰ੍ਮ .
ਇਸ ਕਰ੍ਮਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ਸੁਖ ਅਥਵਾ ਦੁਃਖ ਕਰ੍ਮਫਲ ਹੈ . ਵਹਾਁ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਰੂਪ ਉਪਾਧਿਮੇਂ ਯੁਕ੍ਤ ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਜੋ ਨਿਰੁਪਾਧਿਕ ਸ਼ੁਦ੍ਧਭਾਵਰੂਪ ਕਰ੍ਮ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸਕਾ ਫਲ ਤੋ ਅਨਾਕੁਲਤਾ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸਾ ਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤ ਸੁਖ ਹੈ; ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਰੂਪ ਉਪਾਧਿਮੇਂ ਯੁਕ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਜੋ ਔਪਾਧਿਕ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਭਾਵਰੂਪ ਕਰ੍ਮ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸਕਾ ਫਲ ਵਿਕਾਰਭੂਤ ਦੁਃਖ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਉਸਮੇਂ ਅਨਾਕੁਲਤਾ ਨਹੀਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਆਕੁਲਤਾ ਹੈ .
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜ੍ਞਾਨ, ਕਰ੍ਮ ਔਰ ਕਰ੍ਮਫਲਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਕਹਾ ਗਯਾ ..੧੨੪..
ਅਬ ਜ੍ਞਾਨ, ਕਰ੍ਮ ਔਰ ਕਰ੍ਮਫਲਕੋ ਆਤ੍ਮਾਰੂਪਸੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਆਤ੍ਮਾ ਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਾ ] ਆਤ੍ਮਾ ਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਕ ਹੈ; [ਪਰਿਣਾਮਃ ] ਪਰਿਣਾਮ [ਜ੍ਞਾਨਕਰ੍ਮਫਲਭਾਵੀ ] ਜ੍ਞਾਨਰੂਪ, ਕਰ੍ਮਰੂਪ ਔਰ ਕਰ੍ਮਫਲਰੂਪ ਹੋਤਾ ਹੈ; [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ] ਇਸਲਿਯੇ [ਜ੍ਞਾਨਂ
ਪਰਿਣਾਮ -ਆਤ੍ਮਕ ਜੀਵ ਛੇ, ਪਰਿਣਾਮ ਜ੍ਞਾਨਾਦਿਕ ਬਨੇ; ਤੇਥੀ ਕਰਮਫ ਲ਼, ਕਰ੍ਮ ਤੇਮ ਜ ਜ੍ਞਾਨ ਆਤ੍ਮਾ ਜਾਣਜੇ. ੧੨੫.