ਅਸ੍ਤਿ ਹਿ ਸਮਸ੍ਤੇਸ਼੍ਵਪਿ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ੇਸ਼ੁ ਸਮਯਪਦਾਰ੍ਥਸ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਤ੍ਵਮੇਕਸ੍ਮਿਨ੍ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ੇ ਤਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ . ਉਪਪਤ੍ਤਿਮਚ੍ਚੈਤਤ੍, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸ੍ਯ ਸਾਮਾਨ੍ਯਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮਨ੍ਤਰੇਣਾਨੁਪਪਤ੍ਤੇਃ . ਅਯਮੇਵ ਚ ਦੁਭਯਾਧਾਰਭੂਤਾਙ੍ਗੁਲਿਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਥਾਨੀਯੇਨ ਕਾਲਾਣੁਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪੇਣ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਮਿਤਿ ਕਾਲਦ੍ਰਵ੍ਯਸਿਦ੍ਧਿਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੧੪੨.. ਅਥ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਯਥਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸਮਯੇ ਕਾਲਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਤ੍ਵਂ ਸ੍ਥਾਪਿਤਂ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਸਮਯੇਸ਼੍ਵ- ਸ੍ਤੀਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨੋਤਿ — ਏਗਮ੍ਹਿ ਸਂਤਿ ਸਮਯੇ ਸਂਭਵਠਿਦਿਣਾਸਸਣ੍ਣਿਦਾ ਅਟ੍ਠਾ ਏਕਸ੍ਮਿਨ੍ਸਮਯੇ ਸਨ੍ਤਿ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ . ਕੇ . ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਨ ਹੋ ? (ਕਾਲ ਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਏਕ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ਮੇਂ ਭੀ ਉਤ੍ਪਾਦ ਔਰ ਵਿਨਾਸ਼ ਯੁਗਪਤ੍ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਨਿਰਨ੍ਵਯ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਖਂਡਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਸ੍ਵਭਾਵਤਃ ਅਵਸ਼੍ਯ ਧ੍ਰੁਵ ਹੈ .)
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਏਕ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ਮੇਂ ਕਾਲਪਦਾਰ੍ਥ ਉਤ੍ਪਾਦ – ਵ੍ਯਯ – ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਵਾਲਾ ਹੈ, ਐਸਾ ਸਿਦ੍ਧ ਹੁਆ ..੧੪੨..
ਅਬ, (ਜੈਸੇ ਏਕ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ਮੇਂ ਕਾਲਪਦਾਰ੍ਥ ਉਤ੍ਪਾਦ – ਵ੍ਯਯ – ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਵਾਲਾ ਸਿਦ੍ਧ ਕਿਯਾ ਹੈ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ) ਸਰ੍ਵ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ੋਂਮੇਂ ਕਾਲਪਦਾਰ੍ਥ ਉਤ੍ਪਾਦ – ਵ੍ਯਯ – ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਵਾਲਾ ਹੈ ਐਸਾ ਸਿਦ੍ਧ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਏਕਸ੍ਮਿਨ੍ ਸਮਯੇ ] ਏਕ – ਏਕ ਸਮਯਮੇਂ [ਸਂਭਵਸ੍ਥਿਤਿਨਾਸ਼ਸਂਜ੍ਞਿਤਾਃ ਅਰ੍ਥਾਃ ] ਉਤ੍ਪਾਦ, ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਔਰ ਵ੍ਯਯ ਨਾਮਕ ਅਰ੍ਥ [ਸਮਯਸ੍ਯ ] ਕਾਲਕੇ [ਸਰ੍ਵਕਾਲਂ ] ਸਦਾ [ਸਂਤਿ ] ਹੋਤੇ ਹੈਂ . [ਏਸ਼ਃ ਹਿ ] ਯਹੀ [ਕਾਲਾਣੁਸਦ੍ਭਾਵਃ ] ਕਾਲਾਣੁਕਾ ਸਦ੍ਭਾਵ ਹੈ; (ਯਹੀ ਕਾਲਾਣੁਕੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਹੈ .).੧੪੩..
ਟੀਕਾ : — ਕਾਲਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਸਭੀ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ੋਮੇਂ ਉਤ੍ਪਾਦ – ਵ੍ਯਯ – ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ (੧੪੨ਵੀਂ ਗਾਥਾਮੇਂ ਜੈਸਾ ਸਿਦ੍ਧ ਹੁਆ ਹੈ ਤਦਨੁਸਾਰ) ਏਕ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਂਸ਼ਮੇਂ ਵੇ (ਉਤ੍ਪਾਦ – ਵ੍ਯਯ – ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ) ਦੇਖੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ . ਔਰ ਯਹ ਯੋਗ੍ਯ ਹੀ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਕੇ ਬਿਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋ