ਪ੍ਰਵਾਹਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਪੁਦ੍ਗਲਸਂਸ਼੍ਲੇਸ਼ਦੂਸ਼ਿਤਾਤ੍ਮਤਯਾ ਪ੍ਰਾਣਚਤੁਸ਼੍ਕਾਭਿਸਂਬਦ੍ਧਤ੍ਵਂ ਵ੍ਯਵਹਾਰਜੀਵਤ੍ਵਹੇਤੁਰ੍ਵਿਭਕ੍ਤ-
ਵ੍ਯੋਸ੍ਤਿ ..੧੪੫..
ਅਥ ਕੇ ਪ੍ਰਾਣਾ ਇਤ੍ਯਾਵੇਦਯਤਿ — ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਯਥਾਕ੍ਰਮੇਣ ਗਾਥਾਸ਼੍ਟਕਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਸਾਮਾਨ੍ਯਭੇਦਭਾਵਨਾਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਂ ਕਰੋਤਿ . ਤਦ੍ਯਥਾ . ਅਥ ਜ੍ਞਾਨਜ੍ਞੇਯਜ੍ਞਾਪਨਾਰ੍ਥਂ ਤਥੈਵਾਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਾਣਚਤੁਸ਼੍ਕੇਨ ਸਹ ਭੇਦਭਾਵਨਾਰ੍ਥਂ ਵਾ ਸੂਤ੍ਰਮਿਦਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤਿ — ਲੋਗੋ ਲੋਕੋ ਭਵਤਿ . ਕਥਂਭੂਤਃ . ਣਿਟ੍ਠਿਦੋ ਨਿਸ਼੍ਠਿਤਃ ਸਮਾਪ੍ਤਿਂ ਨੀਤੋ ਭ੍ਰੁਤੋ ਵਾ . ਕੈਃ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਭੂਤੈਃ . ਅਟ੍ਠੇਹਿਂ ਸਹਜਸ਼ੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧੈਕਸ੍ਵਭਾਵੋ ਯੋਸੌ ਪਰਮਾਤ੍ਮਪਦਾਰ੍ਥਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤਯੋ ਯੇਰ੍ਥਾਸ੍ਤੈਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਃ . ਸਪਦੇਸੇਹਿਂ ਸਮਗ੍ਗੋ ਸ੍ਵਕੀਯਪ੍ਰਦੇਸ਼ੈਃ ਸਮਗ੍ਰਃ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਃ . ਅਥਵਾ ਪਦਾਰ੍ਥੈਃ . ਕਥਂਭੂਤੈਃ . ਸਪ੍ਰਦੇਸ਼ੈਃ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਸਹਿਤੈਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟੋ ਲੋਕਃ . ਣਿਚ੍ਚੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕਨਯੇਨ ਨਿਤ੍ਯਃ ਲੋਕਾਕਾਸ਼ਾਪੇਕ੍ਸ਼ਯਾ ਵਾ . ਅਥਵਾ ਨਿਤ੍ਯੋ, ਨ ਕੇਨਾਪਿ ਪੁਰੁਸ਼ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਕ੍ਰੁਤਃ . ਜੋ ਤਂ ਜਾਣਦਿ ਯਃ ਕਰ੍ਤਾ ਤਂ ਜ੍ਞੇਯਭੂਤਂ ਲੋਕਂ ਜਾਨਾਤਿ ਜੀਵੋ ਸ ਜੀਵਪਦਾਰ੍ਥੋ ਭਵਤਿ . ਏਤਾਵਤਾ ਕਿਮੁਕ੍ਤਂ ਭਵਤਿ . ਯੋਸੌ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵੋ ਜੀਵਃ ਸ ਜ੍ਞਾਨਂ ਜ੍ਞੇਯਸ਼੍ਚ ਭਣ੍ਯਤੇ . ਸ਼ੇਸ਼ਪਦਾਰ੍ਥਾਸ੍ਤੁ ਜ੍ਞੇਯਾ ਏਵੇਤਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਜ੍ਞੇਯਵਿਭਾਗਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟੋ ਜੀਵਃ . ਪਾਣਚਦੁਕ੍ਕੇ ਣ ਸਂਬਦ੍ਧੋ ਯਦ੍ਯਪਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਸ੍ਵਤਃਸਿਦ੍ਧਪਰਮਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵੇਨ ਨਿਸ਼੍ਚਯਪ੍ਰਾਣੇਨ ਜੀਵਤਿ ਤਥਾਪਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣਾਨਾਦਿਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਵਸ਼ਾਦਾ- ਯੁਰਾਦ੍ਯਸ਼ੁਦ੍ਧਪ੍ਰਾਣਚਤੁਸ਼੍ਕੇਨਾਪਿ ਸਂਬਦ੍ਧਃ ਸਨ੍ ਜੀਵਤਿ . ਤਚ੍ਚ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯੇਨ ਜੀਵਸ੍ਵਰੂਪਂ ਨ ਭਵਤੀਤਿ ਭੇਦਭਾਵਨਾ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯੇਤ੍ਯਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ..੧੪੫.. ਅਥੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਪ੍ਰਾਣਚਤੁਸ਼੍ਕਸ੍ਵਰੂਪਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤਿ — ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਸੁਖਸ੍ਵ- ਭਾਵਾਤ੍ਮਨੋ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰਾਣਃ, ਮਨੋਵਾਕ੍ਕਾਯਵ੍ਯਾਪਾਰਰਹਿਤਾਤ੍ਪਰਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦ੍ਵਿਸਦ੍ਰੁਸ਼ੋ ਬਲਪ੍ਰਾਣਃ, ਸਰ੍ਵਦਾ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਨਿਸ਼੍ਚਯਜੀਵਤ੍ਵ ਹੋਨੇਪਰ ਭੀ, ਸਂਸਾਰਾਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਅਨਾਦਿਪ੍ਰਵਾਹਰੂਪਸੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਪੁਦ੍ਗਲ ਸਂਸ਼੍ਲੇਸ਼ਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸ੍ਵਯਂ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਉਸਕੇ ਚਾਰ ਪ੍ਰਾਣੋਂਸੇ ਸਂਯੁਕ੍ਤਪਨਾ ਹੈ — ਜੋ ਕਿ (ਸਂਯੁਕ੍ਤਪਨਾ) ਵ੍ਯਵਹਾਰਜੀਵਤ੍ਵਕਾ ਹੇਤੁ ਹੈ, ਔਰ ਵਿਭਕ੍ਤ ਕਰਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਸ਼ਟ੍ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕਾ ਸਮੁਦਾਯ ਵਹ ਲੋਕ ਹੈ . ਜੀਵ ਉਸੇ (ਅਪਨੀ) ਅਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਜ੍ਞਾਨਸ਼ਕ੍ਤਿਸੇ ਜਾਨਤਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਜੀਵਕੇ ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ ਸ਼ੇਸ਼ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਜ੍ਞੇਯ ਹੈਂ ਔਰ ਜੀਵ ਜ੍ਞਾਨ ਤਥਾ ਜ੍ਞੇਯ ਹੈ . ਉਸ ਜੀਵਕੋ ਵਸ੍ਤੁਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਭੂਤ ਹੋਨੇਸੇ ਜੋ ਕਭੀ ਨਸ਼੍ਟ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਐਸਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯਜੀਵਤ੍ਵ ਸਦਾ ਹੀ ਹੈ . ਉਸ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਜੀਵਤ੍ਵਕਾ ਕਾਰਣ ਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕ ਅਨਨ੍ਤਜ੍ਞਾਨਸ਼ਕ੍ਤਿ ਹੈ . ਐਸਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯਜੀਵਤ੍ਵ ਜੀਵਕੇ ਸਦਾ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਵਹ, ਸਂਸਾਰ ਦਸ਼ਾਮੇਂ ਸ੍ਵਯਂ ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਸਂਬਂਧਸੇ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਚਾਰ ਪ੍ਰਾਣੋਂਸੇ ਸਂਯੁਕ੍ਤ ਹੈ, ਔਰ ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕੇ ਵ੍ਯਵਹਾਰਜੀਵਤ੍ਵ ਭੀ ਹੈ . ਉਸ ਵ੍ਯਵਹਾਰਜੀਵਤ੍ਵਕੋ ਕਾਰਣਰੂਪ ਜੋ ਚਾਰ ਪ੍ਰਾਣੋਂਸੇ ਸਂਯੁਕ੍ਤਪਨਾ ਉਸਸੇ ਜੀਵਕੋ ਭਿਨ੍ਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ..੧੪੫..
ਅਬ, ਪ੍ਰਾਣ ਕੌਨ – ਕੌਨਸੇ ਹੈਂ, ਸੋ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : — ਪ੍ਰ. ੩੭