ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਣਾ ਚਿਰਸਂਚਿਤੇਨ ਪੁਰਾਣੇਨ ਚ, ਨ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਰਾਗਪਰਿਣਤਃ; ਮੁਚ੍ਯਤ ਏਵ ਸਂਸ੍ਪ੍ਰੁਸ਼ਤੈਵਾਭਿਨਵੇਨ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਣਾ ਚਿਰਸਂਚਿਤੇਨ ਪੁਰਾਣੇਨ ਚ ਵੈਰਾਗ੍ਯਪਰਿਣਤੋ ਨ ਬਧ੍ਯਤੇ; ਤਤੋਵਧਾਰ੍ਯਤੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਬਨ੍ਧਸ੍ਯ
ਸਾਧਕਤਮਤ੍ਵਾਦ੍ਰਾਗਪਰਿਣਾਮ ਏਵ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਬਨ੍ਧਃ ..੧੭੯..
ਪਰਿਣਾਮਾਦੋ ਬਂਧੋ ਪਰਿਣਾਮੋ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਜੁਦੋ .
ਬਧ੍ਨਾਤਿ ਕਰ੍ਮ . ਰਕ੍ਤ ਏਵ ਕਰ੍ਮ ਬਧ੍ਨਾਤਿ, ਨ ਚ ਵੈਰਾਗ੍ਯਪਰਿਣਤਃ . ਮੁਚ੍ਚਦਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿਂ ਰਾਗਰਹਿਦਪ੍ਪਾ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਕਰ੍ਮਭ੍ਯਾਂ ਰਾਗਰਹਿਤਾਤ੍ਮਾ . ਮੁਚ੍ਯਤ ਏਵ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਕਰ੍ਮਭ੍ਯਾਂ ਰਾਗਰਹਿਤਾਤ੍ਮਾ, ਨ ਚ ਬਧ੍ਯਤੇ . ਏਸੋ ਬਂਧਸਮਾਸੋ ਏਸ਼ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ੀਭੂਤੋ ਬਨ੍ਧਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਃ . ਜੀਵਾਣਂ ਜੀਵਾਨਾਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ . ਜਾਣ ਣਿਚ੍ਛਯਦੋ ਜਾਨੀਹਿ ਤ੍ਵਂ ਹੇ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯ, ਨਿਸ਼੍ਚਯਤੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਾਭਿਪ੍ਰਾਯੇਣੇਤਿ . ਏਵਂ ਰਾਗਪਰਿਣਾਮ ਏਵ ਬਨ੍ਧਕਾਰਣਂ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸਮਸ੍ਤਰਾਗਾਦਿਵਿਕਲ੍ਪਜਾਲਤ੍ਯਾਗੇਨ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਨਿਜਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵੇ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਭਾਵਨਾ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੇਤਿ ..੧੭੯.. ਅਥ ਜੀਵਪਰਿਣਾਮਸ੍ਯ ਰਾਗਪਰਿਣਤ ਜੀਵ ਨਵੀਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਸੇ ਮੁਕ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਵੈਰਾਗ੍ਯਪਰਿਣਤ ਹੀ ਮੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਰਾਗਪਰਿਣਤ ਜੀਵ ਸਂਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਕਰਨੇ (-ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਆਨੇ) ਵਾਲੇ ਨਵੀਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਸੇ, ਔਰ ਚਿਰਸਂਚਿਤ (ਦੀਰ੍ਘਕਾਲਸੇ ਸਂਚਿਤ ਐਸੇ) ਪੁਰਾਨੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਸੇ ਬਁਧਤਾ ਹੀ ਹੈ, ਮੁਕ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ; ਵੈਰਾਗ੍ਯਪਰਿਣਤ ਜੀਵ ਸਂਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਕਰਨੇ (ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਆਨੇ) ਵਾਲੇ ਨਵੀਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਸੇ ਔਰ ਚਿਰਸਂਚਿਤ ਐਸੇ ਪੁਰਾਨੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਸੇ ਮੁਕ੍ਤ ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਬਁਧਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਸਸੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ — ਦ੍ਰਵ੍ਯਬਨ੍ਧਕਾ ਸਾਧਕਤਮ (-ਉਤ੍ਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟ ਹੇਤੁ) ਹੋਨੇਸੇ ਰਾਗਪਰਿਣਾਮ ਹੀ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਬਨ੍ਧ ਹੈ ..੧੭੯..
ਅਬ, ਪਰਿਣਾਮਕਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਬਨ੍ਧਕੇ ਸਾਧਕਤਮ ਰਾਗਸੇ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਪਨਾ ਸਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਤੇ ਹੈਂ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਰਿਣਾਮ ਦ੍ਰਵ੍ਯਬਨ੍ਧਕੇ ਉਤ੍ਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟ ਹੇਤੁਭੂਤ ਰਾਗਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਲਾ ਹੋਤਾ ਹੈ ਐਸਾ ਭੇਦ ਸਹਿਤ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ) : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ ਬਂਧਃ ] ਪਰਿਣਾਮਸੇ ਬਨ੍ਧ ਹੈ, [ਪਰਿਣਾਮਃ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹਯੁਤਃ ] (ਜੋ) ਪਰਿਣਾਮ ਰਾਗ – ਦ੍ਵੇਸ਼ – ਮੋਹਯੁਕ੍ਤ ਹੈ . [ਮੋਹਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼ੌ ਅਸ਼ੁਭੌ ] (ਉਨਮੇਂਸੇ) ਮੋਹ ਔਰ ਦ੍ਵੇਸ਼ ਅਸ਼ੁਭ
੩੩੮ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-