ਅਥ ਚਾਰਿਤ੍ਰਪਰਿਣਾਮਸਂਪਰ੍ਕਸਂਭਵਵਤੋਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ਼ੁਭਪਰਿਣਾਮਯੋਰੁਪਾਦਾਨਹਾਨਾਯ ਫਲ- ਮਾਲੋਚਯਤਿ —
ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਪਰਿਣਾਮਯੋਃ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪੇਣ ਫਲਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ ---ਧਮ੍ਮੇਣ ਪਰਿਣਦਪ੍ਪਾ ਅਪ੍ਪਾ ਧਰ੍ਮ੍ਮੇਣ ਪਰਿਣਤਾਤ੍ਮਾ ਪਰਿਣਤਸ੍ਵਰੂਪਃ ਸਨ੍ਨਯਮਾਤ੍ਮਾ ਜਦਿ ਸੁਦ੍ਧਸਂਪਓਗਜੁਦੋ ਯਦਿ ਚੇਚ੍ਛੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਾਭਿਧਾਨਸ਼ੁਦ੍ਧਸਂਪ੍ਰਯੋਗ- ਪਰਿਣਾਮਯੁਤਃ ਪਰਿਣਤੋ ਭਵਤਿ ਪਾਵਦਿ ਣਿਵ੍ਵਾਣਸੁਹਂ ਤਦਾ ਨਿਰ੍ਵਾਣਸੁਖਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ . ਸੁਹੋਵਜੁਤ੍ਤੋ ਵ ਸਗ੍ਗਸੁਹਂ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਯੁਤਃ ਪਰਿਣਤਃ ਸਨ੍ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸੁਖਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ . ਇਤੋ ਵਿਸ੍ਤਰਮ੍ ---ਇਹ ਧਰ੍ਮਸ਼ਬ੍ਦੇਨਾਹਿਂਸਾਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ਸਾਗਾਰਾਨਗਾਰਰੂਪਸ੍ਤਥੋਤ੍ਤਮਕ੍ਸ਼ਮਾਦਿਲਕ੍ਸ਼ਣੋ ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕੋ ਵਾ, ਤਥਾ ਮੋਹਕ੍ਸ਼ੋਭਰਹਿਤ ਆਤ੍ਮਪਰਿਣਾਮਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧ- ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਭਾਵਸ਼੍ਚੇਤਿ ਗ੍ਰੁਹ੍ਯਤੇ . ਸ ਏਵ ਧਰ੍ਮਃ ਪਰ੍ਯਾਯਾਨ੍ਤਰੇਣ ਚਾਰਿਤ੍ਰਂ ਭਣ੍ਯਤੇ . ‘ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਖਲੁ ਧਮ੍ਮੋ’ ਇਤਿ ਵਚਨਾਤ੍ . ਤਚ੍ਚ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮਪਹ੍ਰੁਤਸਂਯਮੋਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸਂਯਮਭੇਦੇਨ ਸਰਾਗਵੀਤਰਾਗਭੇਦੇਨ ਵਾ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਭੇਦੇਨ
ਔਰ ਫਿ ਰ ਵਸ੍ਤੁ ਤੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯਮਯ ਹੈ . ਉਸਮੇਂ ਤ੍ਰੈਕਾਲਿਕ ਊ ਰ੍ਧ੍ਵ ਪ੍ਰਵਾਹਸਾਮਾਨ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ ਔਰ ਸਾਥ ਹੀ ਸਾਥ ਰਹਨੇਵਾਲੇ ਭੇਦ ਵੇ ਗੁਣ ਹੈਂ, ਤਥਾ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਭੇਦ ਵੇ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੈਂ . ਐਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯ, ਗੁਣ ਔਰ ਪਰ੍ਯਾਯਕੀ ਏਕਤਾਸੇ ਰਹਿਤ ਕੋਈ ਵਸ੍ਤੁ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ . ਦੂਸਰੀ ਰੀਤਿਸੇ ਕਹਾ ਜਾਯ ਤੋ, ਵਸ੍ਤੁ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਮਯ ਹੈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵਹ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਨਸ਼੍ਟ ਹੋਤੀ ਹੈ ਔਰ ਸ੍ਥਿਰ ਰਹਤੀ ਹੈ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਗੁਣ -ਪਰ੍ਯਾਯਮਯ ਔਰ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਮਯ ਹੋਨੇਸੇ ਉਸਮੇਂ ਕ੍ਰਿਯਾ (ਪਰਿਣਮਨ) ਹੋਤੀ ਹੀ ਰਹਤੀ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਪਰਿਣਾਮ ਵਸ੍ਤੁਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੀ ਹੈ ..੧੦..
ਅਬ ਜਿਨਕਾ ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਪਰਿਣਾਮਕੇ ਸਾਥ ਸਮ੍ਪਰ੍ਕ (ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ) ਹੈ ਐਸੇ ਜੋ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਔਰ ਸ਼ੁਭ (ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ) ਪਰਿਣਾਮ ਹੈਂ ਉਨਕੇ ਗ੍ਰਹਣ ਤਥਾ ਤ੍ਯਾਗਕੇ ਲਿਯੇ (ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਪਰਿਣਾਮਕੇ ਗ੍ਰਹਣ ਔਰ ਸ਼ੁਭ ਪਰਿਣਾਮਕੇ ਤ੍ਯਾਗਕੇ ਲਿਯੇ) ਉਨਕਾ ਫਲ ਵਿਚਾਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : – [ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਰਿਣਤਾਤ੍ਮਾ ] ਧਰ੍ਮਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਸ੍ਵਰੂਪਵਾਲਾ [ਆਤ੍ਮਾ ] ਆਤ੍ਮਾ [ਯਦਿ ] ਯਦਿ [ਸ਼ੁਦ੍ਧਸਂਪ੍ਰਯੋਗਯੁਕ੍ਤਃ ] ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਉਪਯੋਗਮੇਂ ਯੁਕ੍ਤ ਹੋ ਤੋ [ਨਿਰ੍ਵਾਣਸੁਖਂ ] ਮੋਕ੍ਸ਼ ਸੁਖਕੋ [ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ ਹੈ [ਸ਼ੁਭੋਪਯੁਕ੍ਤਃ ਚ ] ਔਰ ਯਦਿ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਵਾਲਾ ਹੋ ਤੋ (ਸ੍ਵਰ੍ਗਸੁਖਮ੍ ) ਸ੍ਵਰ੍ਗਕੇ ਸੁਖਕੋ (ਬਨ੍ਧਕੋ) ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ ਹੈ ..੧੧..
ਤੇ ਪਾਮਤੋ ਨਿਰ੍ਵਾਣਸੁਖ, ਨੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸੁਖ ਸ਼ੁਭਯੁਕ੍ਤ ਜੋ.੧੧.