ਕੇਨਚਿਤ੍ਪਰ੍ਯਾਯੇਣੋਤ੍ਪਾਦਃ ਕੇਨਚਿਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ਃ ਕੇਨਚਿਦ੍ਧ੍ਰ੍ਰੌਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਵਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯਮ੍ . ਅਤਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨੋਪ੍ਯੁਤ੍ਪਾ- ਦਾਦਿਤ੍ਰਯਰੂਪਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਲਕ੍ਸ਼ਣਭੂਤਮਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮਵਸ਼੍ਯਂਭਾਵਿ ..੧੮.. ਨਿਸ਼੍ਚਲਾਨੁਭੂਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣਸ੍ਯ ਸਂਸਾਰਾਵਸਾਨੋਤ੍ਪਨ੍ਨਕਾਰਣਸਮਯਸਾਰਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਯ ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਭਵਤਿ ਤਥੈਵ ਕੇਵਲ- ਜ੍ਞਾਨਾਦਿਵ੍ਯਕ੍ਤਿਰੂਪਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਸਮਯਸਾਰਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਯੋਤ੍ਪਾਦਸ਼੍ਚ ਭਵਤਿ, ਤਥਾਪ੍ਯੁਭਯਪਰ੍ਯਾਯਪਰਿਣਤਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਤ੍ਵਂ ਪਦਾਰ੍ਥਤ੍ਵਾਦਿਤਿ . ਅਥਵਾ ਯਥਾ ਜ੍ਞੇਯਪਦਾਰ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਸ਼ਣਂ ਭਙ੍ਗਤ੍ਰਯੇਣ ਪਰਿਣਮਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਜ੍ਞਾਨਮਪਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼ਯਾ ਭਙ੍ਗਤ੍ਰਯੇਣ ਪਰਿਣਮਤਿ . ਸ਼ਟ੍ਸ੍ਥਾਨਗਤਾਗੁਰੁਲਘੁਕਗੁਣਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਹਾਨ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼ਯਾ ਵਾ ਭਙ੍ਗਤ੍ਰਯਮਵ- ਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯਮਿਤਿ ਸੂਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍ ..੧੮.. ਏਵਂ ਸਿਦ੍ਧਜੀਵੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕਨਯੇਨ ਨਿਤ੍ਯਤ੍ਵੇਪਿ ਵਿਵਕ੍ਸ਼ਿਤਪਰ੍ਯਾਯੇਣੋਤ੍ਪਾਦ- ਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਸ੍ਥਾਪਨਰੂਪੇਣ ਦ੍ਵਿਤੀਯਸ੍ਥਲੇ ਗਾਥਾਦ੍ਵਯਂ ਗਤਮ੍ . ਅਥ ਤਂ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਸਰ੍ਵਜ੍ਞਂ ਯੇ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੇ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਯੋ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਪਰਮ੍ਪਰਯਾ ਮੋਕ੍ਸ਼ਂ ਚ ਲਭਨ੍ਤ ਇਤਿ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤਿ —
ਤਂ ਸਵ੍ਵਟ੍ਠਵਰਿਟ੍ਠਂ ਤਂ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਵਰਿਸ਼੍ਠਂ ਇਟ੍ਠਂ ਇਸ਼੍ਟਮਭਿਮਤਂ . ਕੈਃ . ਅਮਰਾਸੁਰਪ੍ਪਹਾਣੇਹਿਂ ਅਮਰਾਸੁਰਪ੍ਰਧਾਨੈਃ . ਯੇ ਸਦ੍ਦਹਂਤਿ ਯੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਤਿ ਰੋਚਨ੍ਤੇ ਜੀਵਾ ਭਵ੍ਯਜੀਵਾਃ . ਤੇਸਿਂ ਤੇਸ਼ਾਮ੍ . ਦੁਕ੍ਖਾਣਿ ਵੀਤਰਾਗਪਾਰਮਾਰ੍ਥਿਕ- ਸੁਖਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਾਨਿ ਦੁਃਖਾਨਿ . ਖੀਯਂਤਿ ਵਿਨਾਸ਼ਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਇਤਿ ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ ..“ “ “ “ “
ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਦੋਨੋਂਮੇਂ (ਬਾਜੂਬਨ੍ਦ ਔਰ ਅਁਗੂਠੀ ਮੇਂ) ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿ -ਵਿਨਾਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਤ੍ਵ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤਾ ਹੈ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸਰ੍ਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਕਿਸੀ ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਉਤ੍ਪਾਦ, ਕਿਸੀ ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਔਰ ਕਿਸੀ ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਐਸਾ ਜਾਨਨਾ ਚਾਹਿਏ . ਇਸਸੇ (ਯਹ ਕਹਾ ਗਯਾ ਹੈ ਕਿ) ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਭੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣਭੂਤ ਉਤ੍ਪਾਦ, ਵ੍ਯਯ, ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਰੂਪ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਅਵਸ਼੍ਯਮ੍ਭਾਵੀ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੈ ਔਰ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਰੂਪ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਕਿਸੀ ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਉਤ੍ਪਾਦ, ਕਿਸੀ ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਔਰ ਕਿਸੀ ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਤ੍ਵ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਹੋਤਾ ਹੈ .
ਪ੍ਰਸ਼੍ਨ : — ‘ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਉਤ੍ਪਾਦਾਦਿਕ ਤੀਨੋਂਸੇ ਕ੍ਯੋਂ ਕਹਾ ਹੈ ? ਏਕਮਾਤ੍ਰ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਸੇ ਹੀ ਕਹਨਾ ਚਾਹਿਯੇ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਜੋ ਧ੍ਰੁਵ ਰਹਤਾ ਹੈ ਵਹ ਸਦਾ ਬਨਾ ਰਹ ਸਕਤਾ ਹੈ ?’
ਉਤ੍ਤਰ : — ਯਦਿ ਪਦਾਰ੍ਥ ਧ੍ਰੁਵ ਹੀ ਹੋ ਤੋ ਮਿਟ੍ਟੀ, ਸੋਨਾ, ਦੂਧ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਸਮਸ੍ਤ ਪਦਾਰ੍ਥ ਏਕ ਹੀ ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਆਕਾਰਸੇ ਰਹਨਾ ਚਾਹਿਯੇ; ਔਰ ਘੜਾ, ਕੁਂਡਲ, ਦਹੀ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਭੇਦ ਕਭੀ ਨ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ . ਕਿਨ੍ਤੁ ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਭੇਦ ਤੋ ਅਵਸ਼੍ਯ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤੇ ਹੈਂ . ਇਸਲਿਯੇ ਪਦਾਰ੍ਥ ਸਰ੍ਵਥਾ ਧ੍ਰੁਵ ਨ ਰਹਕਰ ਕਿਸੀ ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਔਰ ਕਿਸੀ ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਨਸ਼੍ਟ ਭੀ ਹੋਤੇ ਹੈਂ . ਯਦਿ ਐਸਾ ਨ ਮਾਨਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਸਂਸਾਰਕਾ ਹੀ ਲੋਪ ਹੋ ਜਾਯੇ .
੧. ਐਸੀ ਜੋ ਜੋ ਗਾਥਾਯੇਂ ਸ਼੍ਰੀ ਅਮ੍ਰੁਤਚਂਦ੍ਰਾਚਾਰ੍ਯਵਿਰਚਿਤ ਤਤ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਦੀਪਿਕਾ ਟੀਕਾਮੇਂ ਨਹੀਂ ਲੇਕਿਨ ਸ਼੍ਰੀ ਜਯਸੇਨਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵ ਵਿਰਚਿਤ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਟੀਕਾਮੇਂ ਹੈ ਉਨ ਗਾਥਾਓਂਕੇ ਅਂਤਮੇਂ (“) ਕਰਕੇ ਉਨ ਗਾਥਾਓਂਕੋ ਅਲਗ ਨਂਬਰ ਦਿਯੇ ਹੈ.