ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਵਤ੍ . ਨ ਤੁ ਯਥਾ ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਵਰ੍ਤਿਨਾ ਦਾਤ੍ਰੇਣ ਲਾਵਕੋ ਭਵਤਿ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਤਥਾ ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਜ੍ਞਾਯਕੋ ਭਵਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾ . ਤਥਾ ਸਤ੍ਯੁਭਯੋਰਚੇਤਨਤ੍ਵਮਚੇਤਨਯੋਃ ਸਂਯੋਗੇਪਿ ਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਨਿਸ਼੍ਪਤ੍ਤਿਃ . ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵ- ਵਰ੍ਤਿਨੋਰਪਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਭ੍ਯੁਪਗਮੇ ਪਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਰਸ੍ਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਰ੍ਭੂਤਿਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤੀਨਾਂ ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਪ੍ਰਸੂਤਿ- ਰਨਂਕੁ ਸ਼ਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ . ਕਿਂਚ – ਸ੍ਵਤੋਵ੍ਯਤਿਰਿਕ੍ਤਸਮਸ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦ੍ਯਾਕਾਰਪਰਿਣਤਂ ਜ੍ਞਾਨਂ ਸ੍ਵਯਂ ਪਰਿਣਮ- ਮਾਨਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਭੂਤਸਮਸ੍ਤਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰਕਾਰਣੀਭੂਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇਰ੍ਥਾ ਜ੍ਞਾਨਵਰ੍ਤਿਨ ਏਵ ਕਥਂਚਿਦ੍ਭਵਨ੍ਤਿ; ਕਿਂ ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਜ੍ਞਾਨਵਿਭਾਗਕ੍ਲੇਸ਼ਕਲ੍ਪਨਯਾ ..੩੫..
ਤਮ੍ਹਾ ਣਾਣਂ ਜੀਵੋ ਣੇਯਂ ਦਵ੍ਵਂ ਤਿਹਾ ਸਮਕ੍ਖਾਦਂ .
ਦਵ੍ਵਂ ਤਿ ਪੁਣੋ ਆਦਾ ਪਰਂ ਚ ਪਰਿਣਾਮਸਂਬਦ੍ਧਂ ..੩੬.. ਭਵਤੀਤਿ . ਅਥ ਮਤਮ੍ --ਯਥਾ ਭਿਨ੍ਨਦਾਤ੍ਰੇਣ ਲਾਵਕੋ ਭਵਤਿ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਤਥਾ ਭਿਨ੍ਨਜ੍ਞਾਨੇਨ ਜ੍ਞਾਯਕੋ ਭਵਤੁ ਕੋ ਦੋਸ਼ ਇਤਿ . ਨੈਵਮ੍ . ਛੇਦਨਕ੍ਰਿਯਾਵਿਸ਼ਯੇ ਦਾਤ੍ਰਂ ਬਹਿਰਙ੍ਗੋਪਕਰਣਂ ਤਦ੍ਭਿਨ੍ਨਂ ਭਵਤੁ, ਅਭ੍ਯਨ੍ਤਰੋਪਕਰਣਂ ਤੁ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਯ ਛੇਦਨਕ੍ਰਿਯਾਵਿਸ਼ਯੇ ਸ਼ਕ੍ਤਿਵਿਸ਼ੇਸ਼ਸ੍ਤਚ੍ਚਾਭਿਨ੍ਨਮੇਵ ਭਵਤਿ; ਤਥਾਰ੍ਥਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਵਿਸ਼ਯੇ ਜ੍ਞਾਨਮੇਵਾ- ਭ੍ਯਨ੍ਤਰੋਪਕਰਣਂ ਤਥਾਭਿਨ੍ਨਮੇਵ ਭਵਤਿ, ਉਪਾਧ੍ਯਾਯਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਦਿਬਹਿਰਙ੍ਗੋਪਕਰਣਂ ਤਦ੍ਭਿਨ੍ਨਮਪਿ ਭਵਤੁ ਦੋਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ . ਯਦਿ ਚ ਭਿਨ੍ਨਜ੍ਞਾਨੇਨ ਜ੍ਞਾਨੀ ਭਵਤਿ ਤਰ੍ਹਿ ਪਰਕੀਯਜ੍ਞਾਨੇਨ ਸਰ੍ਵੇਪਿ ਕੁਮ੍ਭਸ੍ਤਮ੍ਭਾਦਿਜਡਪਦਾਰ੍ਥਾ ਜ੍ਞਾਨਿਨੋ (ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਵਰ੍ਤੀ) ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਆਤ੍ਮਾ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ (-ਜ੍ਞਾਯਕ) ਹੈ . ਯਦਿ ਐਸਾ ਹੋ ਤੋ ਦੋਨੋਂਕੇ ਅਚੇਤਨਤਾ ਆ ਜਾਯੇਗੀ ਔਰ ਅਚੇਤਨੋਂਕਾ ਸਂਯੋਗ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਗੀ . ਆਤ੍ਮਾ ਔਰ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਵਰ੍ਤੀ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਯਦਿ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਕਾ ਹੋਨਾ ਮਾਨਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਪਰਜ੍ਞਾਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪਰਕੋ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿ ਹੋ ਜਾਯੇਗੀ ਔਰ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਰਾਖ ਇਤ੍ਯਾਦਿਕੇ ਭੀ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਕਾ ਉਦ੍ਭਵ ਨਿਰਂਕੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਯੇਗਾ . (‘ਆਤ੍ਮਾ ਔਰ ਜ੍ਞਾਨ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਹੈਂ ਕਿਨ੍ਤੁ ਜ੍ਞਾਨ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਸਾਥ ਯੁਕ੍ਤ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਆਤ੍ਮਾ ਜਾਨਨੇਕਾ ਕਾਰ੍ਯ ਕਰਤਾ ਹੈ’ ਯਦਿ ਐਸਾ ਮਾਨਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਜੈਸੇ ਜ੍ਞਾਨ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਸਾਥ ਯੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਰਾਖ, ਘੜਾ, ਸ੍ਤਂਭ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਸਮਸ੍ਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਸਾਥ ਯੁਕ੍ਤ ਹੋ ਜਾਯੇ ਔਰ ਉਸਸੇ ਵੇ ਸਬ ਪਦਾਰ੍ਥ ਭੀ ਜਾਨਨੇਕਾ ਕਾਰ੍ਯ ਕਰਨੇ ਲਗੇਂ; ਕਿਨ੍ਤੁ ਐਸਾ ਤੋ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਇਸਲਿਯੇ ਆਤ੍ਮਾ ਔਰ ਜ੍ਞਾਨ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਨਹੀਂ ਹੈਂ ) ਔਰ, ਅਪਨੇਸੇ ਅਭਿਨ੍ਨ ਐਸੇ ਸਮਸ੍ਤ ਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਜੋ ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ ਉਸਰੂਪ ਸ੍ਵਯਂ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇਵਾਲੇਕੋ, ਕਾਰ੍ਯਭੂਤ ਸਮਸ੍ਤ ਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰੋਂਕੇ ਕਾਰਣਭੂਤ ਸਮਸ੍ਤ ਪਦਾਰ੍ਥ ਜ੍ਞਾਨਵਰ੍ਤਿ ਹੀ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਹੈਂ . (ਇਸਲਿਯੇ) ਜ੍ਞਾਤਾ ਔਰ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਵਿਭਾਗਕੀ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਟ ਕਲ੍ਪਨਾਸੇ ਕ੍ਯਾ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਹੈ ? ..੩੫..
੬੦ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ[ ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਂਦਕੁਂਦ-