அத ஜ்ஞேயார்தபரிணமநலக்ஷணா க்ரியா ஜ்ஞாநாந்ந பவதீதி ஶ்ரத்ததாதி —
பரிணமதி ணேயமட்டஂ ணாதா ஜதி ணேவ காஇகஂ தஸ்ஸ .
ணாணஂ தி தஂ ஜிணிஂதா கவயஂதஂ கம்மமேவுத்தா ..௪௨..
பரிணமதி ஜ்ஞேயமர்தஂ ஜ்ஞாதா யதி நைவ க்ஷாயிகஂ தஸ்ய .
ஜ்ஞாநமிதி தஂ ஜிநேந்த்ராஃ க்ஷபயந்தஂ கர்மைவோக்தவந்தஃ ..௪௨..
பரிச்சேத்தா ஹி யத்பரிச்சேத்யமர்தஂ பரிணமதி தந்ந தஸ்ய ஸகலகர்மகக்ஷக்ஷயப்ரவ்ருத்தஸ்வாபாவிக-
பரிச்சேதநிதாநமதவா ஜ்ஞாநமேவ நாஸ்தி தஸ்ய; யதஃ ப்ரத்யர்தபரிணதித்வாரேண ம்ருகத்ருஷ்ணாம்போபார-
ஸஂபாவநாகரணமாநஸஃ ஸுதுஃஸஹஂ கர்மபாரமேவோபபுஂஜாநஃ ஸ ஜிநேந்த்ரைருத்கீதஃ ..௪௨..
பௌத்தமதநிராகரணமுக்யத்வேந காதாத்ரயஂ, ததநந்தரமிந்த்ரியஜ்ஞாநேந ஸர்வஜ்ஞோ ந பவத்யதீந்த்ரியஜ்ஞாநேந பவதீதி
நையாயிகமதாநுஸாரிஶிஷ்யஸஂபோதநார்தஂ ச காதாத்வயமிதி ஸமுதாயேந பஞ்சமஸ்தலே காதாபஞ்சகஂ கதம் ..
அத ராகத்வேஷமோஹாஃ பந்தகாரணஂ, ந ச ஜ்ஞாநமித்யாதிகதநரூபேண காதாபஞ்சகபர்யந்தஂ வ்யாக்யாநஂ கரோதி .
தத்யதா --யஸ்யேஷ்டாநிஷ்டவிகல்பரூபேண கர்மபந்தகாரணபூதேந ஜ்ஞேயவிஷயே பரிணமநமஸ்தி தஸ்ய க்ஷாயிகஜ்ஞாநஂ
நாஸ்தீத்யாவேதயதி ---பரிணமதி ணேயமட்டஂ ணாதா ஜதி நீலமிதஂ பீதமிதமித்யாதிவிகல்பரூபேண யதி ஜ்ஞேயார்தஂ
பரிணமதி ஜ்ஞாதாத்மா ணேவ காஇகஂ தஸ்ஸ ணாணஂ தி தஸ்யாத்மநஃ க்ஷாயிகஜ்ஞாநஂ நைவாஸ்தி . அதவா ஜ்ஞாநமேவ
நாஸ்தி . கஸ்மாந்நாஸ்தி . தஂ ஜிணிஂதா கவயஂதஂ கம்மமேவுத்தா தஂ புருஷஂ கர்மதாபந்நஂ ஜிநேந்த்ராஃ கர்தாரஃ உக்தவஂதஃ .
கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா ]
ஜ்ஞாநதத்த்வ -ப்ரஜ்ஞாபந
௭௧
அப, ஐஸீ ஶ்ரத்தா வ்யக்த கரதே ஹைஂ கி ஜ்ஞேய பதார்தரூப பரிணமந ஜிஸகா லக்ஷண ஹை ஐஸீ
(ஜ்ஞேயார்தபரிணமநஸ்வரூப) க்ரியா ஜ்ஞாநமேஂஸே உத்பந்ந நஹீஂ ஹோதீ : —
அந்வயார்த : — [ஜ்ஞாதா ] ஜ்ஞாதா [யதி ] யதி [ஜ்ஞேயஂ அர்தஂ ] ஜ்ஞேய பதார்தரூப [பரிணமதி ]
பரிணமித ஹோதா ஹோ தோ [தஸ்ய ] உஸகே [க்ஷாயிகஂ ஜ்ஞாநஂ ] க்ஷாயிக ஜ்ஞாந [ந ஏவ இதி ] ஹோதா ஹீ
நஹீஂ . [ஜிநேந்த்ரா:] ஜிநேந்த்ரதேவோஂநே [தஂ ] உஸே [கர்ம ஏவ ] கர்மகோ ஹீ [க்ஷபயந்தஂ ] அநுபவ
கரநேவாலா [உக்தவந்தஃ ] கஹா ஹை ..௪௨..
டீகா : – யதி ஜ்ஞாதா ஜ்ஞேய பதார்தரூப பரிணமித ஹோதா ஹோ , தோ உஸே ஸகல கர்மவநகே
க்ஷயஸே ப்ரவர்தமாந ஸ்வாபாவிக ஜாநபநேகா காரண (க்ஷாயிக ஜ்ஞாந) நஹீஂ ஹை; அதவா உஸே ஜ்ஞாந ஹீ
நஹீஂ ஹை; க்யோஂகி ப்ரத்யேக பதார்தரூபஸே பரிணதிகே த்வாரா ம்ருகத்ருஷ்ணாமேஂ ஜலஸமூஹகீ கல்பநா கரநேகீ
பாவநாவாலா வஹ (ஆத்மா) அத்யந்த துஃஸஹ கர்மபாரகோ ஹீ போகதா ஹை ஐஸா ஜிநேந்த்ரோஂநே கஹா ஹை .
ஜோ ஜ்ஞேய அர்தே பரிணமே ஜ்ஞாதா, ந க்ஷாயிக ஜ்ஞாந சே;
தே கர்மநே ஜ அநுபவே சே ஏம ஜிநதேவோ கஹே .௪௨.