தாஹ்யமதஹந் ஸமஸ்ததாஹ்யஹேதுகஸமஸ்ததாஹ்யாகாரபர்யாயபரிணதஸகலைகதஹநாகாரமாத்மாநஂ தஹந இவ
ஸமஸ்தஜ்ஞேயஹேதுகஸமஸ்தஜ்ஞேயாகாரபர்யாயபரிணதஸகலைகஜ்ஞாநாகாரமாத்மாநஂ சேதநத்வாத் ஸ்வாநுபவ-
ப்ரத்யக்ஷத்வேபி ந பரிணமதி . ஏவமேததாயாதி யஃ ஸர்வஂ ந ஜாநாதி ஸ ஆத்மாநஂ ந ஜாநாதி ..௪௮..
ஜ்ஞேயத்ரவ்யம் . கிஂவிஶிஷ்டம் . ஸபஜ்ஜயஂ அநந்தபர்யாயஸஹிதம் . கதிஸஂக்யோபேதம் . ஏகஂ வா ஏகமபீதி . ததா
ஹி ---ஆகாஶத்ரவ்யஂ தாவதேகஂ, தர்மத்ரவ்யமேகஂ, ததைவாதர்மத்ரவ்யஂ ச, லோகாகாஶப்ரமிதாஸஂக்யேயகாலத்ரவ்யாணி,
ததோநந்தகுணாநி ஜீவத்ரவ்யாணி, தேப்யோப்யநந்தகுணாநி புத்கலத்ரவ்யாணி . ததைவ ஸர்வேஷாஂ ப்ரத்யேகமநந்த-
பர்யாயாஃ, ஏதத்ஸர்வஂ ஜ்ஞேயஂ தாவத்தத்ரைகஂ விவக்ஷிதஂ ஜீவத்ரவ்யஂ ஜ்ஞாத்ரு பவதி . ஏவஂ தாவத்வஸ்துஸ்வபாவஃ . தத்ர யதா
தஹநஃ ஸமஸ்தஂ தாஹ்யஂ தஹந் ஸந் ஸமஸ்ததாஹ்யஹேதுகஸமஸ்ததாஹ்யாகாரபர்யாயபரிணதஸகலைகதஹநஸ்வரூபமுஷ்ண-
பரிணதத்ருணபர்ணாத்யாகாரமாத்மாநஂ (ஸ்வகீயஸ்வபாவஂ) பரிணமதி, ததாயமாத்மா ஸமஸ்தஂ ஜ்ஞேயஂ ஜாநந் ஸந்
ஸமஸ்தஜ்ஞேயஹேதுகஸமஸ்தஜ்ஞேயாகாரபர்யாயபரிணதஸகலைகாகண்டஜ்ஞாநரூபஂ ஸ்வகீயமாத்மாநஂ பரிணமதி ஜாநாதி
பரிச்சிநத்தி . யதைவ ச ஸ ஏவ தஹநஃ பூர்வோக்த லக்ஷணஂ தாஹ்யமதஹந் ஸந் ததாகாரேண ந பரிணமதி,
ததாத்மாபி பூர்வோக்தலக்ஷணஂ ஸமஸ்தஂ ஜ்ஞேயமஜாநந் பூர்வோக்தலக்ஷணமேவ ஸகலைகாகண்டஜ்ஞாநாகாரஂ
ஸ்வகீயமாத்மாநஂ ந பரிணமதி ந ஜாநாதி ந பரிச்சிநத்தி . அபரமப்யுதாஹரணஂ தீயதே ---யதா கோப்யந்தக
ஆதித்யப்ரகாஶ்யாந் பதார்தாநபஶ்யந்நாதித்யமிவ, ப்ரதீபப்ரகாஶ்யாந் பதார்தாநபஶ்யந் ப்ரதீபமிவ, தர்பணஸ்த-
பிம்பாந்யபஶ்யந் தர்பணமிவ, ஸ்வகீயத்ருஷ்டிப்ரகாஶ்யாந் பதார்தாநபஶ்யந் ஹஸ்தபாதாத்யவயவபரிணதஂ ஸ்வகீய-
தேஹாகாரமாத்மாநஂ ஸ்வகீயத்ருஷ்டயா ந பஶ்யதி, ததாயஂ விவக்ஷிதாத்மாபி கேவலஜ்ஞாநப்ரகாஶ்யாந் பதார்தாநஜாநந்
௮௨ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
ஸமஸ்ததாஹ்யாகாரபர்யாயரூப பரிணமித ஸகல ஏக தஹந ஜிஸகா ஆகார ஹை ஐஸே அபநே ரூபமேஂ
பரிணமித நஹீஂ ஹோதா உஸீப்ரகார ஸமஸ்தஜ்ஞேயஹேதுக ஸமஸ்தஜ்ஞேயாகாரபர்யாயரூப பரிணமித ஸகல ஏக
ஜ்ஞாந ஜிஸகா ஆகார ஹை ஐஸே அபநே ரூபமேஂ — ஸ்வயஂ சேதநாகே காரண ஸ்வாநுபவப்ரத்யக்ஷ ஹோநே பர பீ
பரிணமித நஹீஂ ஹோதா, (அபநேகோ பரிபூர்ண தயா அநுபவ நஹீஂ கரதா — நஹீஂ ஜாநதா) இஸ ப்ரகார
யஹ பலித ஹோதா ஹை கி ஜோ ஸபகோ நஹீஂ ஜாநதா வஹ அபநேகோ (-ஆத்மாகோ) நஹீஂ ஜாநதா .
பாவார்த : — ஜோ அக்நி காஷ்ட, த்ருண, பத்தே இத்யாதி ஸமஸ்த தாஹ்யபதார்தோஂகோ நஹீஂ ஜலாதா,
உஸகா தஹநஸ்வபாவ (காஷ்டாதிக ஸமஸ்த தாஹ்ய ஜிஸகா நிமித்த ஹை ஐஸா) ஸமஸ்த
தாஹ்யாகாரபர்யாயரூப பரிணமித ந ஹோநேஸே அபூர்ணரூபஸே பரிணமித ஹோதா ஹை — பரிபூர்ணரூபஸே பரிணமித
நஹீஂ ஹோதா, இஸலியே பரிபூர்ண ஏக தஹந ஜிஸகா ஸ்வரூப ஹை ஐஸீ வஹ அக்நி அபநே ரூப ஹீ பூர்ண
ரீதிஸே பரிணமித நஹீஂ ஹோதீ; உஸீ ப்ரகார யஹ ஆத்மா ஸமஸ்த த்ரவ்ய -பர்யாயரூப ஸமஸ்த ஜ்ஞேயகோ நஹீஂ
ஜாநதா, உஸகா ஜ்ஞாந (ஸமஸ்த ஜ்ஞேய ஜிஸகா நிமித்த ஹை ஐஸே) ஸமஸ்தஜ்ஞேயாகாரபர்யாயரூப பரிணமித
ந ஹோநேஸே அபூர்ணரூபஸே பரிணமித ஹோதா ஹை – பரிபூர்ண ரூபஸே பரிணமித நஹீஂ ஹோதா, இஸலியே பரிபூர்ண
ஏக ஜ்ஞாந ஜிஸகா ஸ்வரூப ஹை ஐஸா வஹ ஆத்மா அபநே ரூபஸே ஹீ பூர்ண ரீதிஸே பரிணமித நஹீஂ ஹோதா
அர்தாத் நிஜகோ ஹீ பூர்ண ரீதிஸே அநுபவ நஹீஂ கரதா — நஹீஂ ஜாநதா . இஸப்ரகார ஸித்த ஹுஆ கி
ஜோ ஸபகோ நஹீஂ ஜாநதா வஹ ஏககோ — அபநேகோ (பூர்ண ரீதிஸே) நஹீஂ ஜாநதா ..௪௮..