ஸ்வபரவிகல்பாந்தஃபாதி ப்ரேக்ஷத ஏவ . தஸ்ய கல்வமூர்தேஷு தர்மாதர்மாதிஷு, மூர்தேஷ்வப்யதீந்த்ரியேஷு
பரமாண்வாதிஷு, த்ரவ்யப்ரச்சந்நேஷு காலாதிஷு, க்ஷேத்ரப்ரச்சந்நேஷ்வலோகாகாஶப்ரதேஶாதிஷு, காலப்ரச்சந்நேஷ்வ-
ஸாஂப்ரதிகபர்யாயேஷு, பாவப்ரச்சந்நேஷு ஸ்தூலபர்யாயாந்தர்லீநஸூக்ஷ்மபர்யாயேஷு ஸர்வேஷ்வபி ஸ்வபரவ்யவஸ்தா-
வ்யவஸ்திதேஷ்வஸ்தி த்ரஷ்ட்ருத்வஂ, ப்ரத்யக்ஷத்வாத் . ப்ரத்யக்ஷஂ ஹி ஜ்ஞாநமுத்பிந்நாநந்தஶுத்திஸந்நிதாநமநாதி-
ஸித்தசைதந்யஸாமாந்யஸஂபந்தமேகமேவாக்ஷநாமாநமாத்மாநஂ ப்ரதி நியதமிதராஂ ஸாமக்ரீமம்ருகயமாண-
மநந்தஶக்திஸத்பாவதோநந்ததாமுபகதஂ தஹநஸ்யேவ தாஹ்யாகாராணாஂ ஜ்ஞாநஸ்ய ஜ்ஞேயாகாராணாமந-
ர்பூதாஃ ப்ரதிஸமயப்ரவர்தமாநஷட்ப்ரகாரப்ரவ்ருத்திஹாநிரூபா அர்தபர்யாயா பாவப்ரச்சந்நா பண்யந்தே . ஸயலஂ தத்பூர்வோக்தஂ
ஸமஸ்தஂ ஜ்ஞேயஂ த்விதா பவதி . கதமிதி சேத் . ஸகஂ ச இதரஂ கிமபி யதாஸஂபவஂ ஸ்வத்ரவ்யகதஂ இதரத்பரத்ரவ்யகதஂ
ச . ததுபயஂ யதஃ காரணாஜ்ஜாநாதி தேந காரணேந தஂ ணாணஂ தத்பூர்வோக்தஜ்ஞாநஂ ஹவதி பவதி . கதஂபூதம் . பச்சக்கஂ
ப்ரத்யக்ஷமிதி . அத்ராஹஂ ஶிஷ்யஃ — ஜ்ஞாநப்ரபஞ்சாதிகாரஃ பூர்வமேவ கதஃ, அஸ்மிந் ஸுகப்ரபஞ்சாதிகாரே ஸுகமேவ
கதநீயமிதி . பரிஹாரமாஹ — யததீந்த்ரியஂ ஜ்ஞாநஂ பூர்வஂ பணிதஂ ததேவாபேதநயேந ஸுகஂ பவதீதி ஜ்ஞாபநார்தஂ,
அதவா ஜ்ஞாநஸ்ய முக்யவ்ருத்த்யா தத்ர ஹேயோபாதேயசிந்தா நாஸ்தீதி ஜ்ஞாபநார்தஂ வா . ஏவமதீந்த்ரியஜ்ஞாநமுபாதேயமிதி
௧. அஸாஂப்ரதிக = அதாத்காலிக ; வர்தமாநகாலீந நஹி ஐஸா; அதீத – அநாகத.
௨. அந்தர்லீந = அந்தர லீந ஹுஏ; அந்தர்மக்ந .
௩. அக்ஷ = ஆத்மாகா நாம ‘அக்ஷ’ பீ ஹை . (இந்த்ரியஜ்ஞாந அக்ஷ = அர்தாத் இந்த்ரியோஂகே த்வாரா ஜாநதா ஹை; அதீந்த்ரிய
ப்ரத்யக்ஷ ஜ்ஞாந அக்ஷ அர்தாத் ஆத்மாகே த்வாரா ஹீ ஜாநதா ஹை .)
௪. ஜ்ஞேயாகார ஜ்ஞாநகோ பார நஹீஂ கர ஸகதே — ஜ்ஞாநகீ ஹத பாஹர ஜா நஹீஂ ஸகதே, ஜ்ஞாநமேஂ ஜாந ஹீ லேதே ஹை .
௯௪ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
ஹை . அமூர்த தர்மாஸ்திகாய, அதர்மாஸ்திகாய இத்யாதி, மூர்த பதார்தோஂமேஂ பீ அதீந்த்ரிய பரமாணு இத்யாதி,
ததா த்ரவ்யமேஂ ப்ரச்சந்ந கால இத்யாதி (-த்ரவ்ய அபேக்ஷாஸே குப்த ஐஸே ஜோ கால தர்மாஸ்திகாய வகைரஹ),
க்ஷேத்ரமேஂ ப்ரச்சந்ந அலோகாகாஶகே ப்ரதேஶ இத்யாதி, காலமேஂ ப்ரச்சந்ந ௧அஸாம்ப்ரதிக (அதீத -அநாகத)
பர்யாயேஂ ததா பாவ -ப்ரச்சந்ந ஸ்தூல பர்யாயோஂமேஂ ௨அந்தர்லீந ஸூக்ஷ்ம பர்யாயேஂ ஹைஂ, உந ஸபகா — ஜோ கி ஸ்வ
ஔர பரகே பேதஸே விபக்த ஹைஂ உநகா வாஸ்தவமேஂ உஸ அதீந்த்ரிய ஜ்ஞாநகே த்ருஷ்டாபந ஹை; (அர்தாத் உந
ஸபகோ வஹ அதீந்த்ரிய ஜ்ஞாந தேகதா ஹை) க்யோஂகி வஹ (அதீந்த்ரிய ஜ்ஞாந) ப்ரத்யக்ஷ ஹை . ஜிஸே அநந்த
ஶுத்திகா ஸத்பாவ ப்ரகட ஹுஆ ஹை, ஐஸே சைதந்யஸாமாந்யகே ஸாத அநாதிஸித்த ஸம்பந்தவாலே ஏக ஹீ
௩‘அக்ஷ’ நாமக ஆத்மாகே ப்ரதி ஜோ நியத ஹை (அர்தாத் ஜோ ஜ்ஞாந ஆத்மாகே ஸாத ஹீ லகா ஹுஆ ஹை —
ஆத்மாகே த்வாரா ஸீதா ப்ரவ்ருத்தி கரதா ஹை), ஜோ (இந்த்ரியாதிக) அந்ய ஸாமக்ரீகோ நஹீஂ டூடதா ஔர ஜோ
அநந்தஶக்திகே ஸத்பாவகே காரண அநந்ததாகோ (-பேஹததாகோ) ப்ராப்த ஹை, ஐஸே உஸ ப்ரத்யக்ஷ ஜ்ஞாநகோ —
ஜைஸே தாஹ்யாகார தஹநகா அதிக்ரமண நஹீஂ கரதே உஸீப்ரகார ஜ்ஞேயாகார ஜ்ஞாநகா ௪அதிக்ரம (உல்லஂகந)
ந கரநேஸே — யதோக்த ப்ரபாவகா அநுபவ கரதே ஹுஏ (-உபர்யுக்த பதார்தோஂகோ ஜாநதே ஹுஏ) கௌந ரோக