அதேந்த்ரியாணாஂ ஸ்வவிஷயமாத்ரேபி யுகபத்ப்ரவ்ருத்த்யஸஂபவாத்தேயமேவேந்த்ரியஜ்ஞாநமித்யவதாரயதி —
பாஸோ ரஸோ ய கஂதோ வண்ணோ ஸத்தோ ய போக்கலா ஹோஂதி .
அக்காணஂ தே அக்கா ஜுகவஂ தே ணேவ கேண்ஹஂதி ..௫௬..
ஸ்பர்ஶோ ரஸஶ்ச கந்தோ வர்ணஃ ஶப்தஶ்ச புத்கலா பவந்தி .
அக்ஷாணாஂ தாந்யக்ஷாணி யுகபத்தாந்நைவ க்ருஹ்ணந்தி ..௫௬..
இந்த்ரியாணாஂ ஹி ஸ்பர்ஶரஸகந்தவர்ணப்ரதாநாஃ ஶப்தஶ்ச க்ரஹணயோக்யாஃ புத்கலாஃ . அதேந்த்ரியைர்யுக-
கதஂபூதம் . இந்த்ரியக்ரஹணயோக்யஇந்த்ரியக்ரஹணயோக்யம் . ஜாணதி வா தஂ ண ஜாணாதி ஸ்வாவரணக்ஷயோபஶமயோக்யஂ கிமபி ஸ்தூலஂ
ஜாநாதி, விஶேஷக்ஷயோபஶமாபாவாத் ஸூக்ஷ்மஂ ந ஜாநாதீதி . அயமத்ர பாவார்தஃ — இந்த்ரியஜ்ஞாநஂ யத்யபி
வ்யவஹாரேண ப்ரத்யக்ஷஂ பண்யதே, ததாபி நிஶ்சயேந கேவலஜ்ஞாநாபேக்ஷயா பரோக்ஷமேவ . பரோக்ஷஂ து யாவதாஂஶேந ஸூக்ஷ்மார்தஂ
ந ஜாநாதி தாவதாஂஶேந சித்தகேதகாரணஂ பவதி . கேதஶ்ச துஃகஂ, ததோ துஃகஜநகத்வாதிந்த்ரியஜ்ஞாநஂ
ஹேயமிதி ..௫௫.. அத சக்ஷுராதீந்த்ரியஜ்ஞாநஂ ரூபாதிஸ்வவிஷயமபி யுகபந்ந ஜாநாதி தேந காரணேந ஹேயமிதி
ரஸ, கஂத, ஸ்பர்ஶ வளீ வரண நே ஶப்த ஜே பௌத்கலிக தே
சே இந்த்ரிவிஷயோ, தேமநேய ந இந்த்ரியோ யுகபத க்ரஹே. ௫௬.
கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா ]
ஜ்ஞாநதத்த்வ -ப்ரஜ்ஞாபந
௯௭
ப்ர. ௧௩
ஹை, அல்ப ஶக்திவாந ஹோநேஸே கேத கிந்ந ஹை, பரபதார்தோஂகோ பரிணமித கராநேகா அபிப்ராய ஹோநே
பர பீ பத பத பர டகா ஜாதா ஹை (க்யோஂகி பர பதார்த ஆத்மாகே ஆதீந பரிணமித நஹீஂ
ஹோதே) இஸலியே பரமார்தஸே வஹ ஜ்ஞாந ‘அஜ்ஞாந’ நாமகே ஹீ யோக்ய ஹை . இஸலியே வஹ ஹேய
ஹை ..௫௫..
அப, இந்த்ரியா மாத்ர அபநே விஷயோஂமேஂ பீ யுகபத் ப்ரவ்ருத்த நஹீஂ ஹோதீஂ, இஸலியே இந்த்ரியஜ்ஞாந ஹேய
ஹீ ஹை, ஐஸா நிஶ்சய கரதே ஹைஂ : —
அந்வயார்த : — [ஸ்பர்ஶஃ ] ஸ்பர்ஶ, [ரஸஃ ச ] ரஸ, [கஂதஃ ] கஂத, [வர்ணஃ ] வர்ண [ஶப்தஃ
ச ] ஔர ஶப்த [புத்கலாஃ ] புத்கல ஹைஂ, வே [அக்ஷாணாஂ பவந்தி ] இந்த்ரியோஂகே விஷய ஹைஂ [தாநி
அக்ஷாணி ] (பரந்து ) வே இந்த்ரியா [தாந் ] உந்ஹேஂ (பீ) [யுகபத் ] ஏக ஸாத [ந ஏவ க்ருஹ்ணந்தி ]
க்ரஹண நஹீஂ கரதீஂ (நஹீஂ ஜாந ஸகதீஂ) ..௫௬..
டீகா : — ௧முக்ய ஐஸே ஸ்பர்ஶ -ரஸ -கஂத -வர்ண ததா ஶப்த — ஜோ கி புத்கல ஹைஂ வே —
௧.* ஸ்பர்ஶ, ரஸ, கஂத ஔர வர்ண – யஹ புத்கலகே முக்ய குண ஹைஂ .