த்ரவ்யாணி ச குணாஶ்ச பர்யாயாஶ்ச அபிதேயபேதேப்யபிதாநாபேதேந அர்தாஃ . தத்ர குண-
பர்யாயாநிய்ரதி குணபர்யாயைரர்யந்த இதி வா அர்தா த்ரவ்யாணி, த்ரவ்யாண்யாஶ்ரயத்வேநேய்ரதி த்ரவ்யைராஶ்ரய-
பூதைரர்யந்த இதி வா அர்தா குணாஃ, த்ரவ்யாணி க்ரமபரிணாமேநேய்ரதி த்ரவ்யைஃ க்ரமபரிணாமேநார்யந்த இதி
வா அர்தாஃ பர்யாயாஃ . யதா ஹி ஸுவர்ணஂ பீததாதீந் குணாந் குண்டலாதீஂஶ்ச பர்யாயாநியர்தி தைரர்யமாணஂ
வா அர்தோ த்ரவ்யஸ்தாநீயஂ, யதா ச ஸுவர்ணமாஶ்ரயத்வேநேய்ரதி தேநாஶ்ரயபூதேநார்யமாணா வா அர்தாஃ
டீகா : — த்ரவ்ய, குண ஔர பர்யாயோஂமேஂ அபிதேயபேத ஹோநே பர பீ அபிதாநகா அபேத
ஹோநேஸே வே ‘அர்த’ ஹைஂ [அர்தாத் த்ரவ்யோஂ, குணோஂ ஔர பர்யாயோஂமேஂ வாச்யகா பேத ஹோநே பர பீ வாசகமேஂ
பேத ந தஂகேஂ தோ ‘அர்த’ ஐஸே ஏக ஹீ வாசக (-ஶப்த) ஸே யே தீநோஂ பஹிசாநே ஜாதே ஹைஂ ] . உஸமேஂ
(இந த்ரவ்யோஂ, குணோஂ ஔர பர்யாயோஂமேஂஸே), ஜோ குணோஂகோ ஔர பர்யாயோஂகோ ப்ராப்த கரதே ஹைஂ — பஹுசதே ஹைஂ
அதவா ஜோ குணோஂ ஔர பர்யாயோஂகே த்வாரா ப்ராப்த கியே ஜாதே ஹை — பஹுசே ஜாதே ஹைஂ ஐஸே ௧‘அர்த’ வே த்ரவ்ய
ஹைஂ, ஜோ த்ரவ்யோஂகோ ஆஶ்ரயகே ரூபமேஂ ப்ராப்த கரதே ஹைஂ — பஹுசதே ஹைஂ – அதவா ஜோ ஆஶ்ரயபூத த்ரவ்யோஂகே த்வாரா
ப்ராப்த கியே ஜாதே ஹைஂ — பஹுசே ஜாதே ஹைஂ ஐஸே ‘அர்த’ வே குண ஹைஂ, ஜோ த்ரவ்யோஂகோ க்ரமபரிணாமஸே ப்ராப்த கரதே
— பஹுசதே ஹைஂ அதவா ஜோ த்ரவ்யோஂகே த்வாரா க்ரமபரிணாமஸே (க்ரமஶஃ ஹோநேவாலே பரிணாமகே காரண)
ப்ராப்த கியே ஜாதே ஹைஂ — பஹுசே ஜாதே ஹைஂ ஐஸே ‘அர்த’ வே பர்யாய ஹை .
ஜைஸே த்ரவ்யஸ்தாநீய (-த்ரவ்யகே ஸமாந, த்ரவ்யகே த்ருஷ்டாந்தரூப) ஸுவர்ண, பீலாபந இத்யாதி
குணோஂகோ ஔர குண்டல இத்யாதி பர்யாயோஂகோ ப்ராப்த கரதா ஹை – பஹுசதா ஹை அதவா (ஸுவர்ண) உநகே த்வாரா
(-பீலாபநாதி குணோஂ ஔர குண்டலாதி பர்யாயோஂ த்வாரா) ப்ராப்த கியா ஜாதா ஹை — பஹுசா ஜாதா ஹை
இஸலியே த்ரவ்யஸ்தாநீய ஸுவர்ண ‘அர்த’ ஹை, ஜைஸே பீலாபந இத்யாதி குண ஸுவர்ணகோ ஆஶ்ரயகே ரூபமேஂ
ப்ராப்த கரதே ஹைஂ — பஹுசதே ஹைஂ அதவா (வே) ஆஶ்ரயபூத ஸுவர்ணகே த்வாரா ப்ராப்த கியே ஜாதே ஹைஂ — பஹுசே
ஜாதே ஹைஂ இஸலியே பீலாபந இத்யாதி குண ‘அர்த’ ஹைஂ; ஔர ஜைஸே குண்டல இத்யாதி பர்யாயேஂ ஸுவர்ணகோ
கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா ]
ஜ்ஞாநதத்த்வ -ப்ரஜ்ஞாபந
௧௪௯
ததாஹி — அத்ரைவ தேஹே நிஶ்சயநயேந ஶுத்தபுத்தைகஸ்வபாவஃ பரமாத்மாஸ்தி . கஸ்மாத்தேதோஃ . நிர்விகாரஸ்வஸஂவேதந-
ப்ரத்யக்ஷத்வாத் ஸுகாதிவத் இதி, ததைவாந்யேபி பதார்தா யதாஸஂபவமாகமாப்யாஸபலோத்பந்நப்ரத்யக்ஷேணாநுமாநேந வா
ஜ்ஞாயந்தே . ததோ மோக்ஷார்திநா பவ்யேநாகமாப்யாஸஃ கர்தவ்ய இதி தாத்பர்யம் ..௮௬.. அத த்ரவ்யகுணபர்யாயா-
ணாமர்தஸஂஜ்ஞாஂ கதயதி — தவ்வாணி குணா தேஸிஂ பஜ்ஜாயா அட்டஸண்ணயா பணியா த்ரவ்யாணி குணாஸ்தேஷாஂ த்ரவ்யாணாஂ
பர்யாயாஶ்ச த்ரயோப்யர்தஸஂஜ்ஞயா பணிதாஃ கதிதா அர்தஸஂஜ்ஞா பவந்தீத்யர்தஃ . தேஸு தேஷு த்ரிஷு த்ரவ்யகுணபர்யாயேஷு
மத்யே குணபஜ்ஜயாணஂ அப்பா குணபர்யாயாணாஂ ஸஂபஂதீ ஆத்மா ஸ்வபாவஃ . கஃ இதி ப்ருஷ்டே . தவ்வ த்தி
உவதேஸோ த்ரவ்யமேவ ஸ்வபாவ இத்யுபதேஶஃ, அதவா த்ரவ்யஸ்ய கஃ ஸ்வபாவ இதி ப்ருஷ்டே குணபர்யாயாணாமாத்மா
௧. ‘»ு’ தாதுமேஂஸே ‘அர்த’ ஶப்த பநா ஹை . ‘»ு’ அர்தாத் பாநா, ப்ராப்த கரநா, பஹுசநா, ஜாநா . ‘அர்த’ அர்தாத்
(௧) ஜோ பாயே – ப்ராப்த கரே – பஹுசே, அதவா (௨) ஜிஸே பாயா ஜாயே – ப்ராப்த கியா ஜாயே – பஹுசா ஜாயே .