யே கலு ஜீவபுத்கலாத்மகமஸமாநஜாதீயத்ரவ்யபர்யாயஂ ஸகலாவித்யாநாமேகமூலமுபகதா யதோதிதாத்மஸ்வபாவஸஂபாவநக்லீபாஃ தஸ்மிந்நேவாஶக்திமுபவ்ரஜந்தி, தே கலூச்சலிதநிரர்கலைகாந்த- த்ருஷ்டயோ மநுஷ்ய ஏவாஹமேஷ மமைவைதந்மநுஷ்யஶரீரமித்யஹஂகாரமமகாராப்யாஂ விப்ரலப்யமாநா அவிசலித- சேதநாவிலாஸமாத்ராதாத்மவ்யவஹாராத் ப்ரச்யுத்ய க்ரோடீக்ருதஸமஸ்தக்ரியாகுடும்பகஂ மநுஷ்யவ்யவஹாரமாஶ்ரித்ய ரஜ்யந்தோ த்விஷந்தஶ்ச பரத்ரவ்யேண கர்மணா ஸஂகதத்வாத்பரஸமயா ஜாயந்தே .
யே து புநரஸஂகீர்ண -த்ரவ்யகுணபர்யாயஸுஸ்திதஂ பகவந்தமாத்மநஃ ஸ்வபாவஂ ஸகலவித்யாநாமேகமூலமுபகம்ய யதோதிதாத்மஸ்வபாவஸஂபாவநஸமர்ததயா பர்யாயமாத்ராஶக்தி- த்ரவ்யகுணபர்யாயபரிஜ்ஞாநமூடா அதவா நாரகாதிபர்யாயரூபோ ந பவாம்யஹமிதி பேதவிஜ்ஞாநமூடாஶ்ச பரஸமயா மித்யாத்ருஷ்டயோ பவந்தீதி . தஸ்மாதியஂ பாரமேஶ்வரீ த்ரவ்யகுணபர்யாயவ்யாக்யா ஸமீசீநா பத்ரா பவதீத்யபி- ப்ராயஃ ..௯௩.. அத ப்ரஸஂகாயாதாஂ பரஸமயஸ்வஸமயவ்யவஸ்தாஂ கதயதி — ஜே பஜ்ஜஏஸு ணிரதா ஜீவா யே பர்யாயேஷு
டீகா : — ஜோ ஜீவ புத்கலாத்மக அஸமாநஜாதீய த்ரவ்யபர்யாயகா — ஜோ கி ஸகல அவித்யாஓஂகா ஏக மூல ஹை உஸகா — ஆஶ்ரய கரதே ஹுஏ ௧யதோக்த ஆத்மஸ்வபாவகீ ௨ஸஂபாவநா கரநேமேஂ நபுஂஸக ஹோநேஸே உஸீமேஂ பல தாரண கரதே ஹைஂ (அர்தாத் உந அஸமாநஜாதீய த்ரவ்ய -பர்யாயோஂகே ப்ரதி ஹீ பலவாந ஹைஂ ), வே — ஜிநகீ ௩நிரர்கல ஏகாந்தத்ருஷ்டி உசலதீ ஹை ஐஸே — ‘யஹ மைஂ மநுஷ்ய ஹீ ஹூ, மேரா ஹீ யஹ மநுஷ்ய ஶரீர ஹை’ இஸப்ரகார அஹஂகார -மமகாரஸே டகாயே ஜாதே ஹுயே, அவிசலிதசேதநாவிலாஸமாத்ர ௪ஆத்மவ்யவஹாரஸே ச்யுத ஹோகர, ஜிஸமேஂ ஸமஸ்த க்ரியாகலாபகோ சாதீஸே லகாயா ஜாதா ஹை ஐஸே ௫மநுஷ்யவ்யவஹாரகா ஆஶ்ரய கரகே ராகீ -த்வேஷீ ஹோதே ஹுஏ பர த்ரவ்யரூப கர்மகே ஸாத ஸஂகததாகே காரண (-பரத்ரவ்யரூப கர்மகே ஸாத யுக்த ஹோ ஜாநேஸே) வாஸ்தவமேஂ ௬பரஸமய ஹோதே ஹைஂ அர்தாத் பரஸமயரூப பரிணமித ஹோதே ஹைஂ .
ஔர ஜோ ௭அஸஂகீர்ண த்ரவ்ய குண -பர்யாயோஂஸே ஸுஸ்தித பகவாந ஆத்மாகே ஸ்வபாவகா — ஜோ கி ஸகல வித்யாஓஂகா ஏக மூல ஹை உஸகா — ஆஶ்ரய கரகே யதோக்த ஆத்மஸ்வபாவகீ ஸஂபாவநாமேஂ ஸமர்த ஹோநேஸே பர்யாயமாத்ர ப்ரதிகே பலகோ தூர கரகே ஆத்மாகே ஸ்வபாவமேஂ ஹீ ஸ்திதி கரதே
௧௬௮ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
௧. யதோக்த = பூர்வ காதாமேஂ கஹா ஜைஸா . ௨. ஸஂபாவநா = ஸஂசேதந; அநுபவ; மாந்யதா; ஆதர .
௩. நிரர்கல = அஂகுஶ பிநா கீ; பேஹத (ஜோ மநுஷ்யாதி பர்யாயமேஂ லீந ஹைஂ, வே பேஹத ஏகாஂதத்ருஷ்டிரூப ஹை .)
௪. ஆத்மவ்யவஹார = ஆத்மாரூப வர்தந, ஆத்மாரூப கார்ய, ஆத்மாரூப வ்யாபார .
௫. மநுஷ்யவ்யவஹார = மநுஷ்யரூப வர்தந (மைஂ மநுஷ்ய ஹீ ஹூ . ஐஸீ மாந்யதாபூர்வக வர்தந) .
௬. ஜோ ஜீவ பரகே ஸாத ஏகத்வகீ மாந்யதாபூர்வக யுக்த ஹோதா ஹை, உஸே பரஸமய கஹதே ஹைஂ .
௭. அஸஂகீர்ண = ஏகமேக நஹீஂ ஐஸே; ஸ்பஷ்டதயா பிந்ந [பகவாந ஆத்மஸ்வபாவ ஸ்பஷ்ட பிந்ந -பரகே ஸாத ஏகமேக