இஹ கலு யதநாரப்தஸ்வபாவபேதமுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யத்ரயேண குணபர்யாயத்வயேந ச யல்லக்ஷ்யதே தத் த்ரவ்யம் . தத்ர ஹி த்ரவ்யஸ்ய ஸ்வபாவோஸ்தித்வஸாமாந்யாந்வயஃ . அஸ்தித்வஂ ஹி வக்ஷ்யதி த்விவிதஂ – ஸ்வரூபாஸ்தித்வஂ ஸாத்ருஶ்யாஸ்தித்வஂ சேதி . தத்ரோத்பாதஃ ப்ராதுர்பாவஃ, வ்யயஃ ப்ரச்யவநஂ, த்ரௌவ்யமவஸ்திதிஃ . குணா விஸ்தாரவிஶேஷாஃ . தே த்விவிதாஃ ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மகத்வாத் . தத்ராஸ்தித்வஂ நாஸ்தித்வ- மேகத்வமந்யத்வஂ த்ரவ்யத்வஂ பர்யாயத்வஂ ஸர்வகதத்வமஸர்வகதத்வஂ ஸப்ரதேஶத்வமப்ரதேஶத்வஂ மூர்தத்வமமூர்தத்வஂ ஸக்ரி யத்வமக்ரி யத்வஂ சேதநத்வமசேதநத்வஂ கர்த்ருத்வமகர்த்ருத்வஂ போக்த்ருத்வமபோக்த்ருத்வமகுருலகுத்வஂ சேத்யாதயஃ ஸாமாந்யகுணாஃ, அவகாஹஹேதுத்வஂ கதிநிமித்ததா ஸ்திதிகாரணத்வஂ வர்தநாயதநத்வஂ ரூபாதிமத்தா சேதநத்வமித்யாதயோ விஶேஷகுணாஃ . பர்யாயா ஆயதவிஶேஷாஃ . தே பூர்வமேவோக்தாஶ்சதுர்விதாஃ . கேவலஜ்ஞாநோத்பத்திப்ரஸ்தாவே ஶுத்தாத்மருசிபரிச்சித்திநிஶ்சலாநுபூதிரூபகாரணஸமயஸாரபர்யாயஸ்ய விநாஶே ஸதி ஶுத்தாத்மோபலம்பவ்யக்திரூபகார்யஸமயஸாரஸ்யோத்பாதஃ காரணஸமயஸாரஸ்ய வ்யயஸ்ததுபயாதாரபூதபரமாத்மத்ரவ்ய- த்வேந த்ரௌவ்யஂ ச . ததாநந்தஜ்ஞாநாதிகுணாஃ, கதிமார்கணாவிபக்ஷபூதஸித்தகதிஃ, இந்த்ரியமார்கணாவிபக்ஷ- பூதாதீந்த்ரியத்வாதிலக்ஷணாஃ ஶுத்தபர்யாயாஶ்ச பவந்தீதி . யதா ஶுத்தஸத்தயா ஸஹாபிந்நஂ பரமாத்மத்ரவ்யஂ பூர்வோக்தோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யைர்குணபர்யாயைஶ்ச ஸஹ ஸஂஜ்ஞாலக்ஷணப்ரயோஜநாதிபேதேபி ஸதி தைஃ ஸஹ ஸத்தாபேதஂ ந
டீகா : — யஹா (இஸ விஶ்வமேஂ) ஜோ, ஸ்வபாவபேத கியே பிநா, ௧உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யத்ரயஸே ஔர ௨குணபர்யாயத்வயஸே ௩லக்ஷித ஹோதா ஹை, வஹ த்ரவ்ய ஹை . இநமேஂஸே (-ஸ்வபாவ, உத்பாத, வ்யய, த்ரௌவ்ய, குண ஔர பர்யாயமேஂஸே) த்ரவ்யகா ஸ்வபாவ வஹ ௪அஸ்தித்வஸாமாந்யரூப அந்வய ஹை; அஸ்தித்வ தோ ப்ரகாரகா கஹேஂகே : — ௧ – ஸ்வரூப -அஸ்தித்வ . ௨ – ஸாத்ருஶ்ய -அஸ்தித்வ . உத்பாத வஹ ப்ராதுர்பாவ (ப்ரகட ஹோநா – உத்பந்ந ஹோநா) ஹை; வ்யய வஹ ப்ரச்யுதி (அர்தாத் ப்ரஷ்ட, – நஷ்ட ஹோநா) ஹை; த்ரௌவ்ய வஹ அவஸ்திதி (டிகாநா) ஹை; குண வஹ விஸ்தாரவிஶேஷ ஹைஂ . வே ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மக ஹோநேஸே தோ ப்ரகாரகே ஹைஂ . இநமேஂ, அஸ்தித்வ, நாஸ்தித்வ, ஏகத்வ, அந்யத்வ, த்ரவ்யத்வ, பர்யாயத்வ, ஸர்வகதத்வ, அஸர்வகதத்வ, ஸப்ரதேஶத்வ, அப்ரதேஶத்வ, மூர்தத்வ, அமூர்தத்வ, ஸக்ரியத்வ, அக்ரியத்வ, சேதநத்வ, அசேதநத்வ, கர்த்ருத்வ, அகர்த்ருத்வ, போக்த்ருத்வ, அபோக்த்ருத்வ, அகுருலகுத்வ, இத்யாதி ஸாமாந்யகுண ஹைஂ; அவகாஹஹேதுத்வ, கதிநிமித்ததா, ஸ்திதிகாரணத்வ, வர்தநாயதநத்வ, ரூபாதிமத்த்வ, சேதநத்வ இத்யாதி விஶேஷ குண ஹைஂ . பர்யாய ஆயதவிஶேஷ ஹைஂ . வே பூர்வ ஹீ (௯௩ வீஂ காதா கீ டீகாமேஂ) கதித சார ப்ரகாரகீ ஹைஂ .
௧. உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யத்ரய = உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய – யஹ த்ரிபுடீ (தீநோஂகா ஸமூஹ) .
௨. குணபர்யாயத்வய = குண ஔர பர்யாய – யஹ யுகல (தோநோஂகா ஸமூஹ)
௩. லக்ஷித ஹோதா ஹை = லக்ஷ்யரூப ஹோதா ஹை, பஹிசாநா ஜாதா ஹை . [ (௧) உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்ய ததா (௨) குணபர்யாய வே லக்ஷண ஹைஂ ஔர த்ரவ்ய வஹ லக்ஷ்ய ஹை . ]
௪. அஸ்தித்வஸாமாந்யரூப அந்வய = ‘ஹை, ஹை, ஹை’ ஐஸா ஏகரூப பாவ த்ரவ்யகா ஸ்வபாவ ஹை . (அந்வய = ஏகரூபதா ஸத்ருஶபாவ .)