ப்ரவ்ருத்திவர்திநஃ ஸூக்ஷ்மாஂஶாஃ ப்ரதேஶாஃ, ததைவ ஹி த்ரவ்யவ்ருத்தேஃ ஸாமஸ்த்யேநைகஸ்யாபி ப்ரவாஹக்ரமப்ரவ்ருத்திவர்திநஃ
ஸூக்ஷ்மாஂஶாஃ பரிணாமாஃ . யதா ச ப்ரதேஶாநாஂ பரஸ்பரவ்யதிரேகநிபந்தநோ விஷ்கம்பக்ரமஃ, ததா
பரிணாமாநாஂ பரஸ்பரவ்யதிரேகநிபந்தநஃ ப்ரவாஹக்ரமஃ . யதைவ ச தே ப்ரதேஶாஃ ஸ்வஸ்தாநே ஸ்வரூப-
பூர்வரூபாப்யாமுத்பந்நோச்சந்நத்வாத்ஸர்வத்ர பரஸ்பராநுஸ்யூதிஸூத்ரிதைகவாஸ்துதயாநுத்பந்நப்ரலீநத்வாச்ச ஸஂபூதி-
ஸஂஹாரத்ரௌவ்யாத்மகமாத்மாநஂ தாரயந்தி, ததைவ தே பரிணாமாஃ ஸ்வாவஸரே ஸ்வரூபபூர்வரூபாப்யா-
முத்பந்நோச்சந்நத்வாத்ஸர்வத்ர பரஸ்பராநுஸ்யூதிஸூத்ரிதைகப்ரவாஹதயாநுத்பந்நப்ரலீநத்வாச்ச ஸஂபூதிஸஂஹாரத்ரௌவ்யா-
த்மகமாத்மாநஂ தாரயந்தி . யதைவ ச ய ஏவ ஹி பூர்வப்ரதேஶோச்சேதநாத்மகோ வாஸ்துஸீமாந்தஃ ஸ ஏவ
ஹி ததுத்தரோத்பாதாத்மகஃ, ஸ ஏவ ச பரஸ்பராநுஸ்யூதிஸூத்ரிதைகவாஸ்துதயாததுபயாத்மக இதி; ததைவ
பரமாத்மபதார்தஸ்ய தர்மத்வாதபேதநயேநார்தா பண்யந்தே . கே தே . கேவலஜ்ஞாநாதிகுணாஃ ஸித்தத்வாதிபர்யாயாஶ்ச,
தேஷ்வர்தேஷு விஷயேஷு யோஸௌ பரிணாமஃ . ஸோ ஸஹாவோ கேவலஜ்ஞாநாதிகுணஸித்தத்வாதிபர்யாயரூபஸ்தஸ்ய
பரமாத்மத்ரவ்யஸ்ய ஸ்வபாவோ பவதி . ஸ ச கதஂபூதஃ . டிதிஸஂபவணாஸஸஂபத்தோ ஸ்வாத்மப்ராப்திரூபமோக்ஷபர்யாயஸ்ய
ஸஂபவஸ்தஸ்மிந்நேவ க்ஷணே பரமாகமபாஷயைகத்வவிதர்காவீசாரத்விதீயஶுக்லத்யாநஸஂஜ்ஞஸ்ய ஶுத்தோபாதாநபூதஸ்ய
கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா ]
ஜ்ஞேயதத்த்வ -ப்ரஜ்ஞாபந
௧௮௭
ப்ரவர்தமாந உஸகே ஜோ ஸூக்ஷ்ம அஂஶ ஹைஂ வே ப்ரதேஶ ஹைஂ, இஸீப்ரகார த்ரவ்யகீ ௧வ்ருத்தி ஸமக்ரபநே த்வாரா ஏக
ஹோநேபர பீ, ப்ரவாஹக்ரமமேஂ ப்ரவர்தமாந உஸகே ஜோ ஸூக்ஷ்ம அஂஶ ஹைஂ வே பரிணாம ஹை . ஜைஸே விஸ்தாரக்ரமகா
காரண ப்ரதேஶோஂகா பரஸ்பர வ்யதிரேக ஹை, உஸீப்ரகார ப்ரவாஹக்ரமகா காரண பரிணாமோஂகா பரஸ்பர
௨வ்யதிரேக ஹை .
ஜைஸே வே ப்ரதேஶ அபநே ஸ்தாநமேஂ ஸ்வ -ரூபஸே உத்பந்ந ஔர பூர்வ -ரூபஸே விநஷ்ட ஹோநேஸே ததா ஸர்வத்ர
பரஸ்பர ௩அநுஸ்யூதிஸே ரசித ஏகவாஸ்துபநே த்வாரா அநுத்பந்ந -அவிநஷ்ட ஹோநேஸே உத்பத்தி -ஸஂஹார-
த்ரௌவ்யாத்மக ஹைஂ, உஸீப்ரகார வே பரிணாம அபநே அவஸரமேஂ ஸ்வ -ரூபஸே உத்பந்ந ஔர பூர்வரூபஸே விநஷ்ட
ஹோநேஸே ததா ஸர்வத்ர பரஸ்பர அநுஸ்யூதிஸே ரசித ஏக ப்ரவாஹபநே த்வாரா அநுத்பந்ந -அவிநஷ்ட ஹோநேஸே
உத்பத்தி -ஸஂஹார -த்ரௌவ்யாத்மக ஹைஂ . ஔர ஜைஸே வாஸ்துகா ஜோ சோடேஸே சோடா அஂஶ பூர்வப்ரதேஶகே
விநாஶஸ்வரூப ஹை வஹீ (அஂஶ) உஸகே பாதகே ப்ரதேஶகா உத்பாதஸ்வரூப ஹை ததா வஹீ பரஸ்பர
அநுஸ்யூதிஸே ரசித ஏக வாஸ்துபநே த்வாரா அநுபய ஸ்வரூப ஹை (அர்தாத் தோமேஂஸே ஏக பீ ஸ்வரூப நஹீஂ
ஹை), இஸீப்ரகார ப்ரவாஹகா ஜோ சோடேஸே சோடா அஂஶ பூர்வபரிணாமகே விநாஶஸ்வரூப ஹை வஹீ உஸகே
௧. வ்ருத்தி = வர்தநா வஹ; ஹோநா வஹ; அஸ்தித்வ .
௨. வ்யதிரேக = பேத; (ஏககா தூஸரேமேஂ) அபாவ, (ஏக பரிணாம தூஸரே பரிணாமரூப நஹீஂ ஹை, இஸலியே த்ரவ்யகே
ப்ரவாஹமேஂ க்ரம ஹை) .
௩. அநுஸ்யூதி = அந்வயபூர்வக ஜுாந . [ஸர்வ பரிணாம பரஸ்பர அந்வயபூர்வக (ஸாத்ருஶ்ய ஸஹித) குஂதித (ஜுே)
ஹோநேஸே, வே ஸப பரிணாம ஏக ப்ரவாஹரூபஸே ஹைஂ, இஸலியே வே உத்பந்ந யா விநஷ்ட நஹீஂ ஹைஂ . ]