ந கலு ஸர்கஃ ஸஂஹாரமந்தரேண, ந ஸஂஹாரோ வா ஸர்கமந்தரேண, ந ஸ்ருஷ்டிஸஂஹாரௌ ஸ்திதி- மந்தரேண, ந ஸ்திதிஃ ஸர்கஸஂஹாரமந்தரேண . ய ஏவ ஹி ஸர்கஃ ஸ ஏவ ஸஂஹாரஃ, ய ஏவ ஸஂஹாரஃ ஸ ஏவ ஸர்கஃ, யாவேவ ஸர்கஸஂஹாரௌ ஸைவ ஸ்திதிஃ, யைவ ஸ்திதிஸ்தாவேவ ஸர்கஸஂஹாராவிதி . ததா ஹி — ய ஏவ கும்பஸ்ய ஸர்கஃ ஸ ஏவ ம்ருத்பிண்டஸ்ய ஸஂஹாரஃ, பாவஸ்ய பாவாந்தராபாவஸ்வபாவேநாவபாஸநாத் . ய ஏவ ச ம்ருத்பிண்டஸ்ய ஸஂஹாரஃ ஸ ஏவ கும்பஸ்ய ஸர்கஃ, அபாவஸ்ய பாவாந்தரபாவஸ்வபாவேநாவ- பாஸநாத் . யௌ ச கும்பபிண்டயோஃ ஸர்கஸஂஹாரௌ ஸைவ ம்ருத்திகாயாஃ ஸ்திதிஃ, ❃வ்யதிரேகாணாமந்வயா- ஸத்தாலக்ஷணவிவரணமுக்யதயா த்விதீயஸ்தலஂ கதம் . அதோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணாஂ பரஸ்பரஸாபேக்ஷத்வஂ தர்ஶயதி — ண பவோ பஂகவிஹீணோ நிர்தோஷபரமாத்மருசிரூபஸம்யக்த்வபர்யாயஸ்ய பவ உத்பாதஃ தத்விபரீதமித்யாத்வபர்யாயஸ்ய பங்கஂ விநா ந பவதி . கஸ்மாத் . உபாதாநகாரணாபாவாத், ம்ருத்பிண்டபங்காபாவே கடோத்பாத இவ . த்விதீயஂ ச காரணஂ மித்யாத்வபர்யாயபங்கஸ்ய ஸம்யக்த்வபர்யாயரூபேண ப்ரதிபாஸநாத் . ததபி கஸ்மாத் . ‘‘பாவாந்தர- ஸ்வபாவரூபோ பவத்யபாவ’’ இதி வசநாத் . கடோத்பாதரூபேண ம்ருத்பிண்டபங்க இவ . யதி புநர்மித்யாத்வபர்யாய- பங்கஸ்ய ஸம்யக்த்வோபாதாநகாரணபூதஸ்யாபாவேபி ஶுத்தாத்மாநுபூதிருசிரூபஸம்யக்த்வஸ்யோத்பாதோ பவதி, தர்ஹ்யுபாதாநகாரணரஹிதாநாஂ கபுஷ்பாதீநாமப்யுத்பாதோ பவது . ந ச ததா . பஂகோ வா ணத்தி ஸஂபவவிஹீணோ
டீகா : — வாஸ்தவமேஂ ௧ஸர்க ௨ஸஂஹாரகே பிநா நஹீஂ ஹோதா ஔர ஸஂஹார ஸர்ககே பிநா நஹீஂ ஹோதா; ௩ஸ்ருஷ்டி ஔர ஸஂஹார ௪ஸ்திதி (த்ரௌவ்ய) கே பிநா நஹீஂ ஹோதே, ஸ்திதி ஸர்க ஔர ஸஂஹாரகே பிநா நஹீஂ ஹோதீ .
ஜோ ஸர்க ஹை வஹீ ஸஂஹார ஹை, ஜோ ஸஂஹார ஹை வஹீ ஸர்க ஹை; ஜோ ஸர்க ஔர ஸஂஹார ஹை வஹீ ஸ்திதி ஹை; ஜோ ஸ்திதி ஹை வஹீ ஸர்க ஔர ஸஂஹார ஹை . வஹ இஸப்ரகார : — ஜோ கும்பகா ஸர்க ஹை வஹீ பாவ அந்யபாவகே அபாவரூப ஸ்வபாவஸே ப்ரகாஶித ஹை – திகாஈ தேதா ஹை .) ஔர ஜோ ம்ருத்திகாபிண்டகா ஸஂஹார ஹை வஹீ கும்பகா ஸர்க ஹை, க்யோஂகி அபாவகா பாவாந்தரகே பாவஸ்வபாவஸே அவபாஸந ஹை; (அர்தாத் நாஶ அந்யபாவகே உத்பாதரூப ஸ்வபாவஸே ப்ரகாஶித ஹை .)
ஔர ஜோ கும்பகா ஸர்க ஔர பிண்டகா ஸஂஹார ஹை வஹீ ம்ருத்திகாகீ ஸ்திதி ஹை, க்யோஂகி ❃‘வ்யதிரேகமுகேந.....க்ரமணாத்’ கே ஸ்தாந பர நிம்ந ப்ரகார பாட சாஹியே ஐஸா லகதா ஹை, ‘‘வ்யதிரேகாணாமந்வயாநதிக்ரமணாத் . யைவ ச ம்ருத்திகாயாஃ ஸ்திதிஸ்தாவேவ கும்பபிண்டயோஃ ஸர்கஸஂஹாரௌ,
வ்யதிரேகமுகேநைவாந்வயஸ்ய ப்ரகாஶநாத் .’’ ஹிந்தீ அநுவாத இஸ ஸஂஶோதித பாடாநுஸார கியா ஹை .
௧௯௦ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
௫ம்ருதிகாபிண்டகா ஸஂஹார ஹை; க்யோஂகி பாவகா பாவாந்தரகே அபாவஸ்வபாவஸே அவபாஸந ஹை . (அர்தாத்
௧. ஸர்க = உத்பாத, உத்பத்தி . ௨. ஸஂஹார = வ்யய, நாஶ .
௩. ஸ்ருஷ்டி = உத்பத்தி . ௪. ஸ்திதி = ஸ்தித ரஹநா; த்ருவ ரஹநா, த்ரௌவ்ய .
௫. ம்ருத்திகாபிண்ட = மிட்டீகா பிண்ட .